Phaseolus —Photlnla. 302 2662 - 2674.
Wetar; P o h i ë 1, Babar; R c t a k, Lamp.; Rc t c k, Atjeli ;
Reuteuëk, Atjeli; S a re tak, Daj. B., Kat.; Tam-
boewe, Alf. Tom.; Tangoeu, Kei; Tangoeöen,
Kei ; T i b c s i, Alf. 'Pom.; Tibo w ang, jMakas.; W a lii t,
Alf. Boer.; AVewe, Sika; ^yoec, Alauggarai; Woora,
Sermata. — Klimplanten, soorten van boonen. Kidney
beau, e., haricot, fr., Bohne, d. Gehr.: Vele zijn
belangrijk als voedingsmiddel. Vau iemand, die zijn
moud niet kan houden cn al inaar door ratelt, zegt
ineuyn het Soendaasch: „Katjang ninggang kadjang”,
d. i.: „Erwten vallen op kadjang-matten”,
waarbij ceu klettevend geluid ontstaat. Dezelfde uitdrukking
wordt gebezigd als men wil te kennen geven,
dat eenig gezegde den aaiigesprokene niet raakt, maar op
den spreker tcrugspringt, als de erwt op de mat. In het
Alaleisch van Bengkoelen zegt men: „Lok katjang
bepilin”, d.i.: „Als het kronkelen van hoonenstengels”,
om iemand aan tc duideii die zijn woorden steeds
verdraait. Van een braven man die slecht wordt, of
den braven zoon van een siechten vader, heet het in
het Javaansch: „Katjang tiiiggal landjaran”, d. i.: „Do
boon verlaat zijn staak”; en van iemand, die zeer
schraapziek is: „Taine ana katjange di tjoetike”, d. i.:
. A l a f ' V n o n i l z - i n n f i Q i n / I n Í 1 1 X I . . * ' T i
U ------- ----- ---------^ IT »./A V.I I, Vili, 11.1 u g l n i l x i J A . c n
zin gehezigd van iemand, die bang is te gaan baden.
In het Alaleisch zegt men van iemand van lage afkomst,
die, tot iets hooger gekomen, deze kom-af vevgeet:
„Soedah loepa katjang akau koelitnja”, d.i.: „De peul
is haar dop vergeten”; hetgeen ook wel gebezigd wordt
vau personen, die niet meer om vroeger geuoten weldaden
denkeu. In het Alaleisch is katjang de oplossing van
dit raadsel; „Najik hoekit toeroen boekit, hersoewa
poetri berdjoentah’, d.i.; „Heuvel op, heuvel af, (overal)
ontmoet men priusessen, die naar heneden hangen” .
N. B. Het verschil tusschen de soorten van kara
en katjang zou hierin bestaan, dat de peulen der eerste
plat en kort eu die der laatste rond en langwerpig zijn.
§) Behalve voor Phaseolus-soorten gelden deze
algemeene benamingen nog voor andere geslachten
derzelfde fam. De determineering der inlandsche namen
is lang niet altijd zeker.
2662. P . lu n attlS L.* Kar a legi , Jav.; Ka-
ropo, Aladoer.; Ka t j an g haoe, Bonth.; Ka t j ang
glejor , Jav.; Ka t j an g kratog, Jav.; Ka t j ang
mas, Vulg; AEal.; Kat j ang ser i nding, Alal.; Saroepapa,
Alf. Alin. T. L., Tonsaw., T. P., T. S.;
Sa roe iypang, Alf. Alin. T. L.; Tangoeöen ter-
terfoeöe, Kei. — Klimplant, de Lima-hoon. Gebr.:
De jonge bladen en peulen worden toebereid gegeten ;
de eerste dienen ook tot het groen kleuren van eetwaren.
Tot deze soort hehoort de door de aanwezigheid
eener hlauwzuur-afsplitsende stof giftige kratok-boon.
Pleksgewijze aanplanting dezer Phaseolus-soort in
alang-alang-veldcn heeft uitroeiing van dit lästige gras
ten gevolge. Nog met meer succes bezigt men thans
ook daarvoor Leucaena (2027).
2663. P . r a d ia tu s L. ( = P h . Mungo L.*).
. \hoce, Alf. Z. Cer.; Ar tak, Aladoer.; At ak wi l is,
Balm.; Boewe kopc, Boeg.; Boewe radja, Boeg.-
Bora, Romang; Foee moetoe, Tim.; Foefoee
loetoe, Rotin.; Foeo, Tern.; Hai la, Alf. N. Laoet;
Haoe, Alf. N. 0. Halm.; H a r i t a ’n dr awa, Nias;
Hat i la, Alf. Sap.; Hat i ra , Alf. Har.; Hoce, Alf.
Har.; Hoeele, Aif. Har.; Hoeelo, Alf. N. Laoet,
Sap.; Idjo, Balin.; Kaboe, Biman.; Kaboee, Alf.
V . Cer.; K a t j a n g d j ogo, Soend.; Kat j a ng hedjo,
Soend.; Ka t j ang herang, Soend.; Ka t j ang hid-
ydoe, Alah; Ka t j ang idjo, Balin., Jav.; Ka t j ang
i reug, O. Jav.; Ka t j ang t j indai , Alal.; Ka t j ang
t j inde, Jav., Socnd.; Ka t j ang wi l is, Balin.; Ke-
boei, Sawoe; Koeoko, A If AT /•'» Ti _ 1 Alf.. N.W. Halm.; K. oe p1 oy e«-o'X,
Aladoer.: A. aeng; A, balaoe; A. bhoedheng;
A. koneng; xV. malokok; A. t jelcng. — Klimplant.
Green gram, e. Gebr.: De jonge plant wordt als
groente gegeten ; de boontjes gelden o. a. als middel
tegen beri-beri.
2664. P. s em ie re c tu s L . * K a t j a n g monj e t
(zie 2901 en 2902), Soend. — Klimplant. Gebr.: De
zaden zijn als vischbedwelmend middel in gebnük.
_ 2665. P . tr in e rv iu s H e y n e .*Ka t j ang monjet
, Soend.; Wont j i s in t a loen (zie 628), Alf.
Alin. T. P. — Klimplant.
2666. P . v u lg a ris L.* Aim, Tim.; At je-
kat je, Boeg.; Betek, Rotin.; Botok, Mal. Tim.;
Kar a taoen, Jav.; Ka t j ang boent j i s , Alal.,
Soend,; Ka t j ang p e n d e k, Alal.; K a t j a n g r idj ig,
Balin.; Ka t j ang roewaj , Soeud.; Ka t j an g rowaj ,
Soend.; Kokar a oetan, Aial. Alcn.; Oehoe, Sawoe;
Roewaj , Soend.; Roewaj tahoen, Soend.; Saimi
Tim.; Tjampc, Bonth.; T j emp e-1 j em p e, Alakas.
Variëteiten in Soend.: Ka t j ang boent j i s bodas;
K. b. hi deung; K. b. leut ik. — Klimplant, de
gewone boon. F ry ch bean, e., haricot, fr., Gartenbohne,
d. Gebr.: Vooral de jonge peulen worden door
dc inlanders als groente gegeten.
2667- P h o e b e d e c lin a ta Hees.* Nat. fam.
der L a u ra c e a e . Hoeroe loehoer (zie 923),
Soend.; Ki taleus, Soend. — Boom. Gebr.: Het hout
geschikt voor huisbouw.
2668. P . c u n e a ta Bl.* Ki t a l eus badak,
Soend.; Aledang ket anah, Alah; xAIedang merah,
Alal. — Boom. Gebr.: Het hout is in de Alaleische
landen eeu der meest gezochte soorten bij huisbouw.
2669. P . la n c e o la ta Hees.* Tj emp a k a
of Woeroe gading, Jav. — Boom.
2670. P . m a c ro p h y lla Bl.* Hoeroe moending,
Soend.; Ki rant ja(?), Soend.; Ki tal eus
r an tja, Soend. — Boom. Gebr.: Het hout is geschikt
voor planken.
2671. P . o p a c a Bl.* Hoeroe k a t j a n g (zie
1052), Soend. ■— Boom. Gebr.: Het hont moet uitstekend
zijn, maar is zelden in gi'oote afmetingen te
krijgen.
2672. P . r ig id a Miq.* Aladang taloeë ajam,
Alinangk.; Aledang t elor ajam, Mal. — Boom.
2673. P h o e n ix d a c ty lif e r a L.* Nat. fam.
der P a lm a e . Dj i toen§) , Soend.; Koerma, Jav.,
Alal., Soend.; Korma, Madoer., AIaL; Koroma, Boeg.,
Alakas.; T a m a r, Soend.; W it koerma, Jav. — Boom,
de dadelpalm. Date palm, e., dattier, fr. Gebr.: Hier
en daar in slijkerigen hodem gekweekt, ofschoon de
verspreid voorkomendc boomen toch het meest uit
weggeworpen pitten zijn opgeschoten. Ingevoerde zoete
dadels zijn in het Maleisch hekend als albarni,
§} Dit is de plaatselijke uitspraak van het Arabische
woord voor olijfboom.
2674. P h o tin ia H o to n ia n a W .e tA .* Nat.
fam. der R o sa c e a e . Kajoe kidang(zie 1563),
O. Jav.; Sapen, Jav.; Sekar sapeu, Jav.; Tj an t
igi nangka, Soend. — Kleine boom.
Phragmites — Phytocrene. 303 2675 - 2595.
2675. P h ra gm ite s com m u n is Trin.* Nat.
fam. der G ram in e a e . xVtowong® Alf.AIin. —
Kruid, het gewone riet. Common i’ced, e., roseau à
balais, fr., Teichrohr, d. Gebr.: Het jonge loof door
het vee gegeten.
§) Deze naam wordt aan meerdere grassoorteu gegeven.
2676. P . filifo rm is Steud.* Kasongkct ,
Soend. — Rietachtig gras.
2677- P h ry n ium c a p ita tum W illd .* Nat.
fam. der S c itam in e a e . Daoen nasi . Alai. Alen.;
Eloosan, Alf. Alin.; Koloewas, Alf. Alin. Tonsaw.;
Lajoen, Alf. Alin. Tonsaw.; Lepongan, Jav.;
Lipoeng, Soend.; Ra t a t l ipoeng, Socnd.; AVaä-
koeng, Alf. Alin. T. S.; Wi joe, xVlf. Tom.; W^oero
(zie 630), Alf. Alin T. L. — Kruid. De bladen dienen
tot inwikkeling o. a. van gekookte rijst, en soms als
paardenvoeder.
2678. P . H o u tte a n um Koch.* Kl empret ,
0. Jav.; P a t a t soerat , Soend. — Kruid.
2679. P . la tifo lium Bl.* Pat at , Soend. ~
Kruid. Gebr.: Van iemand, die veci praats hccft als hij
alleen is of achteraf staat, zegt mcn in het Soendaasch :
„Gomhijak patat”, d. i.: „Leveiidig als de patat-hloem” ;
deze toch is frisch in het bosch, maar verwelkt dadelijk
als men ze plukt.
2680. P . o b s c u rum T .e tB .* Lar i j au, Alinangk.;
L ar i j a n siro, Alinangk. — Kruid.
2681. P . sum a tra n um Miq.* L ar i j a n oela,
Alinaugk. — Kruid.
2682. P h y l la n th e r a b ifid a Bl.* Nat. fam.
der A s c le p ia d a c e a e . Areuj walcn, Socnd. •—
Klimmende heester.
2683. P h y lla n th u s d is tic h u sM u e ll.A rg .*
Nat. fam. der E u p h o rb ia c e a e . Loempi j as
mal imboeng, Alf. Alin. Beut.; Saroeme, Biman.;
Scimele, Tim.; Seloemelek, Rotin.; Ti l i , Goront.;
Tj ami n - t j ami n , Alal., Alinangk.; Tj aramel e,
Boeg, Makas.; Tj a r ameng, Boeg.; Tj areme, Jav.;
Tj areme, Aiadoer., Soend.; Tj armel a, AIaL AJoL;
T j e r c m e, Soend.; T j e r e m o i, Atjeh; T j e r m a i, MaL;
T j e r m e, Jav.,Soend.; T j e r m e 1 e,AIal.Tim.; T j r e m e n,
Balin. — Boom, de cheramelahoom. Otaheite gooseberry,
country goose-bcrry, e., chéramelier, fr. Gebr.: De
kleine zure vruchten worden hij spijsbereiding gebezigd
en ook geconfijt. Door iusnijding wordt uit den wortel
een sap verkregen, dat giftige eigenschappen hezit. De
vrucht is dc oplossing van het Boegineesche raadsel:
„Taboe te belo maidc-ide lamana, makaraka ri tapena;
madala pi na mainong tapena”, d. i.: „De spijs (vrucht)
is niet mooi en klein en kleeft aau den stam; als zij
rijp is, ziet zij er wit uit”.
2684. P . E m b lic a L .* Ha roening, Bat.;
Kal imoko, Balin.; Kamal aka, Balin.; Kemlaka,
Jav.; Ki malaka, Soend.; Lemaka, Sas.; Lemeke,
Sas.; Aladang soedoeh, Atjeh; Alalaka §), Boeg.,
Jav.,Madoer.,Mah,Socnd.; Al lakah, Aladoer. — Boom.
Gehr.: Van hot houl wordt meest houtskool gemaakt ; de
zurc vruchten worden, na gczouten te zijn, wel gegeten.
in de Bataklanden wordt ook dc hast als holat genuttigd.
§) Ook Ph. pectinatus Hook.f.* en Tetramcrista
glabra Aliq.*
2685. P . g la u c in u s M u e ll.A rg .* Alato-
mato poenai (zie 1559), Minangk. — Heester.
2686. P , H iru r i L .* Daoen doekoeng anak
merah, Mal.; Doekoeng anak merah, AIaL;
fìosaoe madoengi , Tern.; Alem e ni ran merah,
Alai. Batav.; Ne r -me n e r an, Aladoer. — Kruid.
Gebr.: Een afkooksel van dit ki'uid woi'ilt o. a. bij
gonorrhoea toegediend.
2687- P . q u a d ra n g u la r is K le in (— Sau-
ro p u s q u a d ra n g u la ris Muell.Arg.*). Ñau
a n g kaän lemboet , Soend.; N a na n g ka ä n leut
ik, Soend. — Kruid.
2688. P , r e tic u la tu s Poir.* Mabasoe-
mambei , Alf. Min. Bcnt.; Tj ot jor ene an, Soend.;
Wor i in taloen, Alf. Alin. T.P. — Heester.
2689. P . S im p le x Retz.* Sahakepo,^ Alf.
Alin. Bent. — Heester. Gebr.: De bladen dieneu als
geneesmiddel.
2690. P . U rin a ria L.* Ambin boewah, Alal.;
Daoen am hin boewah, AIaL; Daoen doekoeng
anak, Aial.; Daoen gendong anak, Alal. Batav.;
Daoen soesoc-soesoe, AIaL Batav.; Daoen
t j i n t a - t j i n t a , Alal. Amb.; Doekoeng anak, AlaL;
Gendong anak, Alal. Batav.; Godong poeser
(zie 1866), O. Jav.; Igo- igo, Tern.; Ka l anggj an,
Balin.; Ka r ambi ë - ka r ambi ë , Alinangk.; Keme-
11 ir an, Alal. Batav.; Keroek lawak, Jav.; Alandi -
mandi (zic 1388), Bat.; Ale meni ran, Mal. Batav.;
Aleni r -me n i r an, AIaL Batav.; Aleni ran §), Jav.;
Roempoe t t j i n t a - t j i n t a , Alal. Amh.; Sesen-
gejau, Alf. Aliu. T. L.; Sidoekoeëng, Minangk.;
! 'j i n t a - 1 j inta, AIaL Amh.; T o n d a n g k o 1 o, Balin.;
Wew'elesan, Alf. Alin. T. B., T.P.; Wor a woloe,
Soemha. — Krnid. Gebr.: Wordt bij moeilijke water-
looziug toegediend en uitwendig als geneesmiddel tcgen
oogziekte aangeprezen. Ook zouden de bladen, gemengd
met temoe lawak, koortswerende eigenschappen bezitten.
§) Zie 1618 en 2964. Deze en verwante namen zijn
ontleend aan de vergclijking der zaadjes met menir
d.z. ■ stampsel van rijstkoi'rels, het zoogen. padiegruis.
2691. P h y llo d ium v e s titum B e n th .
D e sm o d ium v e s titum Benth.*). Nat. fam. der
L e g um in o s a e . Apa - apa (zie 1552), Jav.; lla-
hapa ä n (zie 1552), Soend.; Po-kepo, Aladoer. —
Kruid. Gebr.: Dc schuthlaadjes der hloemen dienen tot
vulling van kussens.
2692. P h y s a lis a n g u la ta L.* Nat. fam. der
S o la n a c e a e . Le l e t oken (zie 359), Alf.AIin. T. P.;
Tj e t j ende t , Soend.; T j imp l o e k a n menjak,
O. Jav.; Tj i t j i ndi t , Soend. — Kruid, vcrw'ant aan
„jodenkers” en „lampiouplant”. Gebr.: In het Soendaasch
heeft men een spreekwijze: „Tjetjendet made
kijara, d. i.: „Een tjetjendet wil zieh als ccn kijara
voordoen”; met de beteekenis van : zieh voor grooter
of heter te laten doorgaau, dan men werkelijk is.
2693. P . m in im aL .* Angket , Balin.; Daoen
boba, Alai. Amh.; Dededes, Sas.; Kemhang si si t
heusi , Soeud.; Kenampok, Sas.; Ket j eplokan,
Balin.; K o p o k - k o p o k a n, Balin.; Lapoenonat ,
Alf. Z. Cer., Tenimhar; Pa d a n g rase, Balin.; Tje-
ploekan, Jav.; Tj impl oekan, O. Jav.; Tj i ploekan,
Jav.; Tj i t j i pl oe kan, Balin. — Kruid.
Gebr.: Dc fìjngewrcven bladen wordeu, met kalk gemengd,
op wondeu, ook bij huidziekten, aangewend. Kinderen
speien met de hessen, die ze op het voorhoofd laten
knappen. Van vee, dat dit kruid gegeten heeft, riekt
het vleesch naar nmskus.
2694. P h y s o s te lm a W a llic h ii Wight.*
Nat. fam. der A s c le p ia d a c e a e . Akar si jak,
Alal. — Klimplant. Gebr.: De welriekende w'ortel is
als geneesmiddel in gebruik.
2695. P h y to c r e n e d a s y c a rp a Miq.* Nat.
fam. der O la c a c e a e . Areuj pi t j o e n g t jeleng,
Soend.; Langkc r c romang, Bonth.; Pi t j o e n g
t jeleng, SoeiuL; Sapet koelo, Alf. Aliu. T. P.;
S a p e t poet i , Alf. Alin. T.L. — Klimplant (deze en vlg.).
Ut;
Íí" I i