Lagerstroemia — Laportea. 266
Boengoer raja, Alal.; Kajoe boedi , Alal.; Ke-
tangi , Balin., 0. JaAU; Tangi , Balin.; AV oengoe,
Balin., Jav. — AVoudrcus. Gebr.: Het hout wordt alo tn
voor huis- en hruggenhouw hoog geschat. Do hlocni van
woengoe is de o])lossing van het Javaansche raadsel :
„IJa djcncnge ija roenanc”, d. i.: ,.l)e naam is als de
kleur”.
1978. L. sp . Boengoe r koening, Alal. Z. O.
Born. — Boom.
1979. L. sp. Boengoe r loeroes, Alal. Z. 0.
Born.; Boengoer poet ih, Alal. Z. O. Born. — Boom.
19S0. L. sp. Boengoer hi tam, Alal Z. O. Born.;
Boengoer toelang, Alal. Z. 0. Born. — Boom.
1981. L. sp . Boengoe r gi nt oengan, Alai.
Z. O. Born.; Boengoer merah, Alai. Z. O. Born. —
Boom.
1982. L a n d o lp h ia g um m ife ra K. Schum,*
Nat. fam. der ApOCynaceae. Areuj gemhor ,
Soend,; Gemhor , Jav., Soend.; Gemhor kebo,
Jav. — Klimmende heester. Gebr.: Ifet melksap levert
caoutchouc.
1983. L a n s ium d om e s tic um Ja ck .* Nat.
fam. der M e lia c e a e . Aga, Alf. N. 0. Ilalm. K.;
Ai mahoea, Alf. Ccr.; Baboene, xVlf. l'om.; Bak
l antha t , xVijch; Bidj i t an, Socnd.; Bobano, Alf.
Tom.; Dansot , xVlf. Alin. T. S.; Doekoe, Jav.,
Aladoer. r.S ., Alal.; Doekoeh, Soend,;Doko, Aladoer.
B.; Kokosan, Jav., Soend.; Lahat , Alf. Z. Cer.;
Lahate, xVlf. Asil., Hila; Lai igsa, Alal. Alol.;
Langsak, Lamp.; Langsat , Balin., Bat. Dair., Alal.;
Langsep, Jav., Aladocr.; Lansa, Alf. Alin. Bcnt.;
Lansat , Bat., Alal.; Lansek, Alinangk.; Lansong,
Sangi; Lansot , Alf. Aliu. T. P.; Lant at , BoL Along.;
Lantha t , Atjeh; Lasa, xVlf. N.O. Halm., Biman.,
Alakas., Tern.; Lasaol , Alf. N. Laoet, Sap.; Lasat ,
Alf. Boer., Alin. Tonsaw., Z. Cer., Daj. E.; Las atc,
Alf. Cer.; Lasato, Alf. Har.; L as a t ol, Alf. N. Laoet,
Sap.; Lase, Nias; Lasete, Alf. AV. Cer.; Lasot ,
Alf. Alin. T. B., T. L.; Lat set , Bat.; Lehat , Daj. AL;
Lese, Boeg.; Lisa, Saleijer; Londja, Alf. Tom.;
Pidj e t an, Balin., Jav.; Pi s i t an, Soend.; Poean,
Alf. Amh.; Ranso, Alf. Aliu. Bant.; Roko, Daj. AL;
Tj clor ing, O. Jav.; Tj lor ing, Balin.; Tj ror ing,
Balin. Alcn onderscheidt: Doekoe, Jav. = doekoeh,
Soend., hëeft de grootste en smakolijkste vruchten, met
weinig melksap in den rijpen vruchtwand; Kokosan,
Jav. en Soend., heeft smakelijke, meer rinsche vruchten,
met veel kleverig melksap iu de dikke vrnchtschillen;
Pidj e t an, Jav.; B i d j i t a n of Pi s i t an, Soend.;
Tj elor ing, O. Jav., houdt het midden tusschen de
beide voorgaande, met zeer diinne vruchtschil eu groote
pitten. Voor Alal, PaL: de var.: B i d j i t a n cn
t j ikot an, — Ahij hooge hoom. Gebr.: Het hont is
gczoclit voor stelen van hijlen en lansen ; de vruchten
worden alom gegeten. Een afkooksel van de schors
cn die van Pterocarpus indicus is als middel tegen
dysenterie in gebruik. De bittere zaden worden tegen
wormen aangewend en de gedroogde schillen, al of
niet vermengd met hars van Styrax Benzoin, als
wierook gebrand; o.a. om muskieten te verjagen. Ecn
hcldergele huidskleur, mecr bepaald van het aangezicht,
en vooral vau vrouwen, wordt, in tegenstelling van
donkerder nuancen, overal vergeleken met de kleur
der schil van Lansium-vriichten en als Koelit langsep
aangeduid; ook is vergclijking hiervan met de kleur
van dieren niet ongebruikelijk. De vrucht van Lansium
is de oplossing van een paar raadsels; zoo in het T.
S. dialect van het Alfoersch der Alinahasa van : „Se
dima matoeari se rimengan oeman auge akad oe mi-
natoöe se dai minaeleelekanai, si esa wo si esa nan-
1978 - 1990.
I getegam ni aiiana wo ni amaena oen sosib ; taäsean
sorib se matoeari dai mataocan ; jo naano ne jiotan
ketaocnokan sa wo tcmpomo ni oponcra mockaino
wija ni sera”, d.i.: „A'ijf zusters hehben elkaar van
hare geboorte af niet ecnniaal gezien cn icdor voor
zieh maakt ecn kanicr gereed voor harcn vader en
hare moeder; ieder hccft cen kamer voor zieh cn dc
vijf zusters kennen elkander niet; eenige zijn reeds
zwanger, dat eerst hekend zal worden, als hare groot-
moeder de deur voor haar opcnt”; in het Sangireesch
van: „Alageng ta komehaug ta loemcgc”, d.i.: „Als
hij niet aan zijn mond wordt geknepen, lacht hij niet”;
en in het Boegineesch van : „l'ahoc pccroeng-pocroeng
iadjoc, scngadjowe riiingara poeti-pocti te madcsa
tanringeng tc manoesija”, d.i.: „Spijs, die hoog aan
de hoomen iu ritsen of trossen hangt cn er in de
hoogte uitziet als kippeneieren” .
1984. L a n ta n a C am a ra L.* Nat. fam. der
V e rb e n a c e a e . Boenga pagar , Alai.; Kain
a n t jo, Aladoer.; Kemhang telck, Jav.; Poet -
j engan, Jav.; Sal i jara, Soend.; S al i j er e §), Soenti.;
Temhelck, Jav. Teg.; Tembc l e kan (zie 2497),
O. Jav.; Te t e r apan, Jav.; Tj ente, Sotmd.;
AVaocng (zie 2856 en 2967), 0. Jav. — Kleine
heester. Gebr.: In Europa als sierplant, in Indie als
onkruid. AYordt vooral als levende hcining gcbezigd
cn verdringt op braakliggcnde gronden met groote
snelhcid de inheemsche vegetatie.
§) Dczc beide Soend. namen zijn vcrbasteringen
van DE Sertere, die als Assistent-resident van Krawang
dit gewas invoerde.
1985. L a p la c e a b u x ifo lia Miq.* Nat. fam.
der T e rn s tro em ia c e a e . Kajoe paga-paga,
Alinangk.; Kaj o e paga r -paga r , Alal.; P aga-p aga,
Alinangk.; Paga r -paga r , Alal. — Boom.
1986. L . su b in te g e rrim a Miq.* Kaloetoem
basah, Lamp.; Pe l oemp an g poet ih, AIaL;
Sintok (zie 765), Sum. AV. K. — Boom. Gebr.:
Levert een fijne houtsoort, geschikt voor meuhels.
1987. L a p o r te a sp e c . d i r . Nat. fam. der
U r tic a c e a e . Algem. henam.: §) Al t j a l t j a l , Bat.;
Daoe lasi , Tern.; Daoen gatel , ATilg. Aial.; Dj alatong,
Lamp.; Dj cl at ang, AIaL; Djel at eng,
Sas.; Dj él atong, Lamp.; Dj i l a t ang, Alinangk.;
Engga l a t i ng, Sangi; Kal at ing, Alf. Alin. Bent.;
Kam ad h 0 e, Aladoer.; Kern ado eh, Jav.; Lal at ang,
Boeg., Alakas.; Lana, xAlf. Alin. T. 13., T. L., Tonsaw.,
T. P.; Lateng, Balin., Jav., Aladoer. B.; Lato, Nias;
Latong, Bat.; Nj al at éng, Aladoer, P. S.; Omon
ete, Alf. Boer.; Pahi r , Alf. Alin. T. L.; Poeloes,
Soend.; Sala, Alf. Asil., Hila, Z. Ccr.; Sapi j ang,
Alidd. Sum.; Seranaä, Gorom; Sesc, Alf. N. O. Halm.;
Si lawana, Alf. Amb. — Heesters en boomen, netel-
soorten. Gebr.: Uit de schors van sommige soorten
maakt men touw voor netten om vogels te vangen,
en met de van hladen voorziene takkcn hitst men hij
een tijgcrgevecht dc hulfels aan. Yan iemand, die veel
verhuist, zegt men in het Bataksch: „Partijang-lijaiig
latong”,d.i. „Hij gebruikt slijlcn van branductels”; die
natuurlijk spoedig verrotten.
§) Zie 1554 en 1555. Als Alf. Alin. T. L. opgegeven
soorten; pahir mea, p. poeti, p. rintek cn p. scia.
1988. L. am p lis s im a Miq.* Sala polot ,
Alf. Z, Cer. — Heester.
1989. L . c o s ta ta Miq.* Kamadhoe kedhang,
Aladoer.; Poeloes hedjo, Soend. — Boom.
1990. L . c o s ta ta Miq.* var. c o n tr a c ta
Miq. K ai lana, Alf. Aliu. T. B.; Kajoc paweng,
Alf. Alin. T. S. — Boom.
Laportea— Leea. 267
1991. L. c r e n u la ta Gaud.* var. L u zo -
n e n sis G au d . Kamadhoe kodok, Aladoer.;
Kemadoeh sapi , Jav.; Paweng pa r angan, Alf.
Alin. T. S.; Poeloes dj al atong, Socnd.; Poeloes
dj a l a t r ang, Socnd.; Tahoi , Alf. Alin. Ponos.;
Tangkc r eng, Alf. Alin. Ponos. — Boom. Gebr.:
Dient soms voor omheiningen. De schors werd in de
Alinahasa vroeger wel tot vervaardiging van klecding-
stukkcn gehezigd. Het door dc bladen verwekte brandend
gevoel zou door wrijving met merg uit den stam van
pisang verminderen.
1992. L .d e c um a n aW e d d .* P oeloes ate 111,
Socnd.; Poeloes at eul gede, Soend.; S al a h a t o e,
Alf. Z. Cer. — Heester. Gebr.: Een afkooksel der bladen
wordt wel tegen aambeicn gedronken.
1993. L. m ic ro s tigm a Gaud.* Poeloes
mal ela, Soend, — Boomheester.
1994. L. p e l t a t a Gaud.* Dj ingka t , 0. Jav.;
Kamadhoe kerbhoej ,Aladocr. ;Kemadoch kebo,
Jav. Ng.; Kemadoeh maesa, Jav. Kr.; La t eng
kebo, Jav. Ng. ; La t eng kerbhoej , Aladocr B.;
La t eng maesa, Jav. Kr.; Nj o l a t e n g kerhhoej ,
Aiadoer. P., S. — Ilooge boom.
1995. L . S t im u l a n s Miq.* Kemadoeh ki dang,
Jav.; La t en g goenoeng, 0. Jav.; La t eng
kidang, Jav.; La t en g sapi , O.Jav. — lieester.
1996. L a s ia sp in o sa Thw. (— L. a c u le a ta
Lour.*). Nat. fam. der A ra c e a e . Be r a t daja,
Atjeh; Gal i -gal i , Sum.W.K.; Gel i -gel i , Alai. —
Klimplant. Gebr.: De stengel wordt ontschild gekookt
gegeten.
1997. L a s ia n th u s fii^mus Miq.* Nat. fam.
der R u b ia c e a e . Al a n g k o e d o e r imbo, Alinangk.;
AI eng koedoe hoe t an (zie 2343), Alai. — Heester!
Gebr.: Ecn afkooksel der bladen wordt bij vloeiing
gedronken.
1998. L. M in ah a ssa e Koord.* K a i n i malia
woöe, Alf.AIin.T.B.; Kajoe b ab a o e, Alal. Alen.
— Heester.
1 9 9 9 .L .p u rp u r e u sB l.*A to c ,B o n th .;E n to e tentoet
an, Jav.; Kahi t oe t an, Soend.; Kaj oe tahi ,
Vulg. Alal.; Kajoe tai§), J a v .— Heester. Gebr.: De
hladen als geneesmiddel bij opgezetheid van den buik.
§) Wegens de onaangenaam riekende bladen worden
dezelfde uamen aan Saprosma-soortcn gegeven; verg.
ook die bij Paederia foetida L.* (zie 2533).
2000. L. sa n g u in e u s M iq , Ki boeloe §),
Socnd. — Heester.
§) Ook Lasiauthus-soorten en Gironniera reticulata
Thw.
2001. L. s tip u la r is BL* Borohoj beur i t ,
Soend. — Heester.
2002. L. s y lv e s tris Bl.* G o d o n g m a t a k o c t-
j i n g §), Jav.; Godong siki l , Jav.
j) Ook Lasianthus Oculus-cati Aliq. (— L. cyano-
carpus Jack.*).
2003. L. Sp. Bo t o -ho to, Bonth. — Heester.
2004. L aw so n ia in e rm is L. ( = L. a lb a
Lam.*). Nat. fam. der L y th r a c e a e . Alaät ,
Alf. Oel., Z. Cer.; Boenga 1 aka, AIaL Tim.; D aoen
laka, Alal. Amb.; G at j a §), Atjeh; II a t i r a 1] g g a,
Bat.; Ha toe r angga , Bat.; Hi n a i p a r a s i , Alinangk.;
Inai , Bat. Aland., Alal.; In eng, Atjeh; Kajoe
laka, Aial. Alen.; Kapant j a, Bimau.; K a r o e n t i gi,
1991 2012.
Alakas.; Kat jar , Gajo; Koi rakat , Alf. Z. Ccr.;
Laat , Alf. Har., Z. Cer.; Lahinc, Nias; Lalaän,
Alf. Z. Cer.; Ngatoe, Daj. Kat.; Pant j a r , Sas.;
Paras i , Alinangk.; Pasar , Daj. Z. 0. Born.! Pat j ah,
Balin.; Pat j ar , Balin., Daj. Samp.; Aladoer.; P a t j a r
koekoe, Jav.; Socnd.; P a t j a r petok, Balin.; Pat -
jara, Alakas.; Pat j i , Boeg.; Roe laka, Sawoe;
Toehangka (zie 1878), Alf. Alin. Bant., Bent. —
Boomheester, de zg. reseda of henna-plaut. Henné, fr.
Gebr.: Sierplant. De bladen worden gebruikt om de
nagels, op Java eu Zuid-Celebes ook die der teencn,
rood te verven. Alen wrijft ze daartoe fijn eu mengt
ze met gambir tot ccn pap, die men een etmaal op
hand of voet laat liggen. In het Alinangkabaoesch
heeft men een spreekwijze: „Hinai tatapoeeng koekoe
tangga”, d.i.: „Juist als de hinai fijngemaakt is, valt
de nagel af”, met de beteekenis dat men iets gcrccd
maakte of bezat en het dan niet meer noodig hccft.
En ook: „Pocpocih hak hinai” voor „langzamerhand
uitgestorven van een kampong”, daar ook de verfstof
op den langen duur verdwijnt.
§) Dit is eigenlijk dc kleurstof.
2005. L e c a n a n th u s e ru b e s c e n s Ja ck ,*
Nat. fam. der R u b ia c e a e . Akar soesoer paja,
Alal. — Klimmende heester.
2006. L e c a n o p te ris c a rn o s a Bl.* Nat. afd.
d e rF ilice s, Pakoe daging, Socnd. — Varensoort.
2007. L e e a a n g u la ta Korth.* Nat. fam. der
A m p e lid a c e a e . Gegi rang, Balin.; Kadjoe
_ bhadjha, Aladoer.; K aj o c h aj a, Jav.; K i b o c h aj a,
Soend.; Lalahe, Alf. Alin. T. L.; Lengki , Jav.;
Alal i -mal i bcrdoer i , Alal.; Alamal i , Alf. Alin.
Bent., Tonsaw.; Alemal i berdoer i , Alal.; Aleuia-
mal i , Alt. Alin. T. L. — Boom. Gebr.: Dient wcl
voor omheiningen. Ilct hont wordt soms gebezigd voor
gereedschappen en huiselijke benoodigdheden; het sap
is een inlandsch geneesmiddel.
2008. L. ja v a n ic a Bl.* Gi ng g i j an g lemboet
, Soend.; Ki boehaja, Soend.; La l ahe rendai ,
Alf. Alin. T. L.; Alamadi , Alf. Alin. T. S.; Alamal i ,
Alf. Alin. Bent., T.B.; Tol iwahoe, Alf. Alin. Ponos.—
Heester. Gebr.: De bladen dienen als geneesmiddel.
2009. L. rubra, Bl.* Gi nggi j ang hcurcnm,
Soend. — Heester.
2010. L . ru b r a Bl.* var. c e le b ic a , Aloj on g-
komhos, Alf. Aün. Ponos. — Heester.
2011. L. s am b u c in a W illd .* Dj a r ak laoet ,
Alal.; Ghi rang, Aladoer.; Ginggi j ang, Soend.;
G i r a n g, Jav.; K i to e w a, Soend.; K o Í o t a cl a, Tern.;
Alal i -mal i , Bat., Boeg., Alakas., Alal.; Alemal i ,
Alal.; Aiomoi , Alf. Alin. Ponos.; Ngeteda, Alf. N.
O. Halm.; Soelangkar , Soend.; Tcki j ok-ki j ok,
Enggano; Tiral i , Jav.; Topokan im bolai , Alf.
Alin. T. P. — Boomheester. Gebr.: De hladen worden
in dc Bataklanden als groente gegeteu, elders wel op
wonden gelegd. Wegens de ovei’oenkomst van dezen
naam met het Alakasaarsche ivoord maling-maling, dat
„gcdurig aan iemand denken” beteekent, worden zc
in Zuid-Celehes gelegd op de zieh sluitende fontanel
van meisjes, inet de bedoeling dat jouge mannen later
veci om haar mögen denken. In het Bataksch heeft
mcn een spreekwijze: „Alartoeudjaug hajoe ara oelang
gijot dohot mali-mali”, d.i.; „De mali-mali moet niet
wenschen luclitwortels te hcbhen als de hajoc-ara”,
die beteekent, dat de kleine man zieh niet met cen
aanzienlijke moet gelijk stellen.
2012. L. Sm ith ii Koord.* Topokan im
bolai sela. Alf. Alin. T. P. — Heester.