Gitrus. 202 788 - 796. Gitrus — Glitoria. 203 797 - 824.
k a n e m i, Solor ; AI o e n t e kakanen, Alf. Alin. T. L.;
Aloente pola, Alf. Alin. Bant.,T. B., T. S.; Aloente
tombal , Alf. Alin. T. P.; AI oen to i moetani ,
Alf. Alin. Ponos.; Oesi wokoe, Alf. Har.; Poeha t
emroro, Alf. Boer.; Sangkar i , Alf. N. O. Halm.;
Sapoe, Kisar ; W a m a o sangkar i , Alf. N. 0. Halm.
A^ariëteiten in Aial.: Limaoe wangkang. In Aial.
Batav.: Dj eroek dj ep o en b esar ; D j. dj. ket j il;
Dj. dj. sedang. In Aial. Alol.: Lemon mani s
besar ; L. m. ket j i l . — Boom, de oranje’s. Gebr.;
Dc vruchten worden gegeten.
788. C. A u ra n tium L.* var. m ic ro c a rp a .
Dj eroe leiuoe, Sawoe; Dj e roek haut en, Alal.
Batav.; Dj e roek hokor , Jav.; Dj eroek koewek,
Jav.; Dj e roek letcr , Jav.; Dj e roek ragi , Soend.;
Dj e roek t j ina, Vulg. Alal.; Dj he r oek t jena,
Aladoer.; Djoengga, Bat.; Lelo sina, Tim.; Lemo
oelaweng, Boeg.; Lemo t j ina, Boeg., Alakas-,
Teru.; Lemon t j ina, Alal. AIoL; Limaoe sampoe
rago, Alinangk.; Aloente sina, Alf. Alin.; Oente
djoengga, Bat.; Oete djoengga, Bat.; Scmaga,
Balin.; Soemaga, Balin. — Boom. Gebr.: De vruchten
worden gegeten.
789. C. c e le b ic a Koord.* Aloente in taloen,
Alf. Alin. T. P. — Boom.
790. C. c ra s s a Hassk.*. Dj e roek hondje,
Soend. Varicteit in Soend.: Dj e roek hondj e gede.
— Boom.
791. C. d e c um a n a Murr.* Ahoesi wokoe,
Alf. z. Cer.; B ak moenter , Atjeh; Dima kasoem-
ho, Nias; Dima sebo e a. Nias; Dj eroe kehaoe,
Sawoe; Dj e roek bal i , Jav., Soend.; Djeroek dal
ima, Jav., Soend.; Dj e roek gede, Soend.; Djeroek
goeloeng, Jav.; Dj e roek mana lagi , Vulg.
Alai.; Dj eroek mat jan, Jav.; Dj e roek pandan,
Soend.; D j e r o e k p o m p e 1 m o es, Vulg.AlaL; Djeroek
raAva, Jav.; Djcroet i , Sas.; Djhe roek mat jan,
Aladoer.; Djoeoek moent i s, Balin.; Dj roengga,
Balin.; Kasoemba, Alf. Alin.; Lelo boko, Tim.;
Lemo kaloekoe, Boeg., Alakas.; Lemo lolamo,
Tern.; Lemo pakasoemba, Boeg., Alakas.; Lemo
w ak 0, Alf. Aliu.Tonsaw.; L e m o n k a r b ao e, Alal.AloL;
Lemon kasoemba. Alai. Alol.; Lemon pompel -
m oes, Alai. Alol.; Limaoe besar. Alai.; Limaoe gadang,
Alinangk.; Limaoe goelong, Daj. Z. O.Born.;
Limaon kasoembo, Alinangk.; Limaoe kesoemba,
Alai.; Limoe kasoemba, Boi. Along.; Limoe
soemba; Alf. Alin. Bcnt.; Limoe wako, Alf.AIin.
Tonsaw.; Al aoesi kerbo, Alf. Asil.; Aloedabel i a,
Solor; Alo e ne, Botin.; Aloente kasoemba, Alf.
Alin.; Al oen ter, Atjeh.; Aloe nt is, Balin.; Nagi r i ,
Atjeh; Oent e godang, Bat.; Oesi kerbo, Alf.
Hila; Oesi l awalo, Alf. N. Laoet, Sap.; Octe godang,
Bat.; Pa k a p o k o r , Kisar.; Warna i lalamo,
Alf. N. 0. Halm. Varieteiteo in Nias: Dima hooe.
In Jav.: Dj e roek dj ambl ang. In Alai.: Limaoe
hantoe. In Alf. Alin. Tonsaw.: Lemo wengemes.
In Atjeh.: Al oen t e r kehe; Tjalong. In Alinangk.:
Limaoe gadang merah; L. g. poet iëh. — Boom,
de pompelmoes. Shaddock, c. Gebr.: De vruchten worden
gegeten. In het Javaansch heeft men een raadsel; „Djeroek
inongsa kara” d. i. „Een djeroek verslindt kara”, met
dc oplossing: „Een tijger verslindt een geit.” De djeroek
is de djeroek matjan, de kara is de kara wedoes.
792. c. M ed ic a L.* Ahoes i tahoei , Alf. Z.
Cer.; Dj e roek asem, Vnlg. Alai.; Dj e roek bo-
doug, Jav.; Djoeoek kl anjwag, Balin.; Kl anj wag,
Balin.; Koejoen, Atjeh; Lemo kaiolo, Boeg.,
Alakas.; Lemo soesoe, Boeg.; Lemon pedang,
AIaL Aleu.; Limaoe kabaoe, Alinangk.; Limaoe
kerhaoe. Alai.; Limaoe soenda i, Alinangk.;
Aloentc kekemcs, Alf. Aliu. T. B.; Aloente padang,
Alf. Alili. T. P.; Aloentc toto, Alf. Alin. T.
L.; Oent c roedang, Bat.; Cesi tahoeï , Alf. Har.;
Oete roedang, Bat.; Warna papaja, Alf. N. O.
Halm. Variëteiten in AIaL Batav.: Dj e roek asem
hesar; D. a. pandj ang. — Boom. Gebr.: De Citroen
wordt hier cn daar in tuinen gekweekt en meest door
Europeanen gebruikt. Het hout is zeer fraai, en dient
wel voor molens, stelen enz.
793. C. n o b ilis L o u r. ( = C. A u ra n tium
L.*). Dj e roek hideung, Soend.; Lemo saug-
galeja, Alakas. Variëteit in Soend.: Djeroek
tjo^Hok. — Boom, de mandarijn-oranje.
794. C. o v a ta Hassk.* Ahoesi kanaroe,
Alf. Z. Cer.; Lemo pengedaïn, Alf. Alin. Tonsaw.;
Lemon soewanggi . Alai. Alol.; Lemon swanggi .
Alai. Alol.; Limoe pengedaïn, xilf. Aliu. Tonsaw.;
Limoe pop 0 toan, Alf.AIin. Beut.; Limoe popo-
toeën, BoL Along.; AI aoesi olaë, Alf. Asil.; Aloente
popontol en, Alf. Alin. T. B., T. L., T. P., T. S.;
Aloente popotokang, Alf.AIin. Bant.; Aloentoi
poposoean, Alf. Alin. Ponos.; Oesi ma l ama ï to,
Alf. Har.; Oesi oloee, Alf. Hila; Oesi l hoekoenalo,
Alf. N. Laoet, Sap. — Boom. Gebr.: Het sap
der vrucht is een geneesmiddel hij koorts enz.; de
gedroogde vruchtschil, als thee gezet en gedronken,
dient tot hetzelfde doel.
795. C. P a p a y a Hassk.* Dj eroek papaja,
Vulg. Alai.; Lemoi i po])aja. Alai. AIoL; Limoe
oeloenan, BoL Along. — Boom. Gebr.: Hier cn
daar gekweekt.
796. C .P a p e d aM iq .(^C .H y s trixD .C .* ).
Ahoesi lepia, Alf. Z. Cer.; Amoesi lepia, x\lf.
Z. Cer.; Dima kafalo. Nias; Dj e roek poeroet
, Jav., Socnd.; Dj e roek t renggai ioe, Jav.;
Dj he roek lèngl ang, Aladoer.; Dj b e r o ek porot ,
Aladoer.; Djoeoek l ingl ang, Balin.; Djoeoek
poeroet , Balin.; Lemo djobatai , Teru.; Lemo
poeroe, Boeg., Alakas.; Lemon papeda, Alal.AloL;
Lemon papoewa. Alai. AIoL; Lemon poeroet ,
AIaL AIoL ; L c n g 1 a n g, Aladoer. ; L i m a o e p o e r o e ik,
Alinangk.; Limaoe poeroet , Alai.; Lingl ang,
Balin.; Alaocsi eia, Alf. Asil.; Aloedc ma t a n g
hoesoer , Sika; Aloente kereng, Alf. Alin. T. S.;
Aloente k ock oesoe, Alf. Alin. T. B.; Aloente
poeroe, Alf. Alin. T. L.; Aloente roepoe, Alf.
Min. T. P.; Oc 11 te moekoer , Bat.; Oesi eia, Alf.
Hila; Oesi lapia, Alf. Har.; Oesi lepia, Alf. Har.;
Oesi l i lalo, Alf. N. Laoet, Sap.; Oete moekoer,
Bat.; Poeroet , Baliu.; AVama fal i la, Alf. N. O.
Halm. Variëteiten in Boeg.: Lemo goempa. In
Alakas.: Lemo kambang. In Alai. AIoL: Lemon
kambar . — Boom. Gebr.: De vrnchten zijn een
middel tegen het „slapen” der ledematen, en het af-
schrapsel der schil wordt wel in haarolie gedaan. Bij
hezweringen als anderszins, waai’voor sap van Citrus-
soorten wordt aangewend, is het vooral deze soort,
die men hiertoe hezigt. Op Sumatra’s Westkust wordt
deze limaoe mishruikt door wanhopige minnaars, als
iemands liefde voor eenig meisje niet beantwoord wordt.
Hij bedenkt dan een middel om haar ongelukkig te
maken, klimt daartoe midden op den dag in een
lim. poer.-boom en plukt daarvan een takje, waaraan
8 of 7 vruchten zitten. Zoo stil mogelijk verwijdert
hij zieh, bewaart de vruchten tot den avond, wringt
ze dan nit in een kommetje en zoekt nu een gelegen-
heid dat sap aan het meisje te drinken te geven. Bij
voorkeur neemt hij hiertoe een handlanger en gelukt
het dezen, dan wordt het meisje na het drinken terstond
van ziunen(!) en schijnt een paar dagen later geheel
krankzinnig, zoodat men haar moet binden of opsliiiten.
Na gcruimen tijd in dien toestand gebleven tc zijn,
herstelt zij langzamerhand weer. Dergelijk toovermiddcl
heet aldaar sidjoendai. „Andjeroek poeroet”, d.i.: „Als
(de schil van) djeroek poeroet”, is in het Javaansch een
liguurlijke uitdrukking voor „gcrimpeld van voorhoofd” .
797. C .p y rifo rm isH a s sk .*Dj eroek kendi ,
Soend.; Dj e roek pandj ang, Alal.Batav. — Boom.
Gebr.; Hier en daar gekweekt.
798. C .s p .( s a r c o d a c ty lisS b ld .) . Dj eroek
t angan, Alai. Batav. — Gebr.: De Chineezen schrijven
aan de vrucht geneeskrachtige eigenschappen toc.
799. C. v u lg a ris Risso ( = C. A u ra n tium
L.*), Lemon i tam, Alal.AloL; Oesi ineten, Alf.
Har.; Po e h a t mi ten, Alf. Boer. — Boom, dc bittere
oranje. Bigaradier, fr.
800. C la o x y ìo n a u s tr a le Baili.* Nat. fam.
der E u p b o rb ia c e a e . Lei l em in asoe, Alf. Aiin.
T. P.; Rawong kajoe ere, Bonth. — Boomheester.
801. C. in d ic um Hassk.* Bl eketocpoek,
Jav.; Ha l eki (zie 2128), Alf. Amb.; Karoetoek,
Alf.AIin.T.B.; Ketoepock, Jav.; P a r ake, Bonth.;
Si tampoe, Sum. AV. K.; Si topoe, Bat. Aland.;
Ta l ingkoep, Soend. — Boomheester. Gebr.: De
bladen worden gebruikt om goelei of gekruide saus
te maken, eu ook als purgeermiddel.
802. C la u s e n a c h ry so g y n e Miq.* Nat. fam.
der R u ta c e a e . Alerbaoe pipi t , Alidd. Sum. —
Heester.
803. C. e x c a v a ta Burm.* Gor ing-gor ing,
Bat.; Alawoel idan, Alf. Alin. T. P.; Si t jerek,
Alinangk.; Soempaga, Bouth.; Tj e r ek hi tam,
AIaL — Boomheester. Gebr.: De aromatische hladen
worden wel in toespijs gedaan en daaraan schijnt men
een voorhehoedende kracht toe te kennen, zoodat men
zc 0. m. met andere bladen op rijstveldeu strooit om
zieh een goeden oogst tc verzekeren.
804. C la v a ria sp . Nat. afd. der F u n g i.
Tj ën d awa n scmangkok, Aial. — Paddestoel, een
soort van „geitchaard” .
805. C le id io n ja v a n ic um Bl.* Nat. fam. der
E u p h o rb ia c e a e . Bal ambang, Alf. Alin. Tonsaw.;
Brasan, Jav.; D j i r ak - d j a w a, Jav.; Dj i rak-kcbo,
Jav.; Tj aka r a j am, Jav. §). — Boom.
§) De Jav. namen zijn onzeker.
806. C le is ta n th u s la e v is Hook, f.* Nat.
fam. der E u p h o rb ia c e a e , Dj a r ak pipi t , Alai.
— Boom.
807. C. n itid u s H o o k .f.* Sehasa hatoe
(zie 272, 274 en 1648), MaL; Sibasa batoe, Alai.
— Boom.
808. C. s um a tr a n u s M u e ll. Arg.* Bel im-
biug rawah. Lamp. — Boom.
809. C lem a tis a r is ta ta R . Br.* Nat. fam. der
R a n u n c u la c e a e . Kapoegoe mawoero, Alf.
Alin. Bent. — Klimplant, verwant aan „hoschrank” .
810. C. L e c h e n a u ltia n a D . C.* ( = C.
a c um in a ta D . C.*). Areuj ki koej a (zie 3258),
Soend.; Dj edj ehan, 0. Jav.; Kapal au (zie 1840),
Jav. — Klimplaut.
811. C le ro d e n d ro n c a lam ito sum L.* Nat.
fam. der V e rb e n a c e a e . B a n g k a - b angka r a
(zie 8505), Boeg.; Boewagang, Alakas.; Bowagang,
Alakas.; Kembang boegang, Soend.; Kokotokan,
Soend.; Papanggi l , Mal. W. Born.; Pawa ng
boenga, Alal.; Si panggi ë -panggi ë , Alinangk.
— Heester. Gebr.; Als sierplant gekweekt; hier en
daar dienende tot verdrijving van kwade geesten.
812. C. d e fle x um W a ll.* Lidah kerhaoe
het iua, AIaL; P e t j a h pe r i j oek hi tam, Alal;
Semboeng hoe t an dj ant an, AIaL — Heester.
813. C. fra g ra n s Vent.* Aialate tbmpal ,
Aladoer. P., S.; Alalate tompang, Aladoer. B.;
Alelat i oetan, Vulg. AIaL — Heester. Gebr.: Als
sierplant.
814. C. H o rs fie ld ii Miq.'Kembang
geni ,
Jav. — Hccster.
815. C. in e rm e G-aertn.* Bi r i n g djene,
Alakas.; Bi r i n g dj ene laki , Alakas.; Gamhi r
laoet , Alal. ALoL; P a r i j a n salojon, Alf. Alin.
Ponos.; Pawang, AIaL; Tamh a r a rapo- rapo,
Alakas.; Tampa b o e w a - h o e w a, Boeg.; Wi r i salo,
Boeg.;. Wi r i salo lai, Boeg. — Heester. Gebr.:
De bladen zijn een ini. middel te^en wormen, en
worden jong wel als groente gegeten.
816. C. M in ah a ssa e T .e tB .* Banata, Alf.
Alin. Baut.; Lei lem, Alf. Alin.; Lei l em in asoe,
Alf. Alin. T. L.; Lei lem in taloen. Alf. Alin.
T. P.; Pa r at a , Alf. Aliu. Tonsaw.; Sajor tataua-
man, AIaL Alen.; Wan ata, Alf. Alin. Bent. —
Boomheester. Gebr.; De bladeu worden als groente
gekookt gegeteu. Ook in tuinen als sierplant, om de
fraaie groote bloemen ; de langwerpige bloemknoppen
zijn met water gevuld.
817. C. n u ta n sW a ll.* xMal i-mal i boeki t ,
AIaL; Alemal i boeki t , AIaL; Pi j a nggoe §), Alal.
— Boomheester.
§) Ook Urophyllum peliistigma Aliq.*
818. C. p h y llom e g a S te u d . (= C. m a c ro p
h y llum Bl.*). Ramo daging lalaki , Soend.
— Heester.
819. C. R ie d e lii Oliv.* Sesewanoea r i n tek,
Alf. jMin. T. L. — Halfheester.
820. C. s e r r a tum Spren g .* v ar.W allich ii.
Ker tase, Aladoer.; Poedi e ng r imbo, Alinangk.;
Sagoenggoe, Jav.; Sanggoegoe, AIaL Batav.;
Sekang, Balin.; Sengcger , Balin.; Senggoegoe,
Alal.; Senggoei iggoe, Jav.; Singgoegoe, Balin.;
S r i gocuggoc, Jav. — Boomheester. Gebr.: De
bladen worden aan hoornvee gegeven, als dit aan
buikziekte lijdt en lijn gokncusd bij gewrichtspijnen
wel op de pijnlijke plaatsen gelegd.
821. C. v illo sum Bl.* Kasap, AlaL; P et j ah
] )er i joek babi , AIaL; Sihasoer , Bat.; Sikasap,
AIaL; Sikasok, Alinangk.; Tapak kerhaoe, Mal.
— Heester. Gebr.: De ruige harige bladen dienen om
oureiuhcdcn weg te vegen. Daarom zegt de Alinangkabaoeer
van iets dat geheel op is of van iemand die
alles verloren heeft: „Bak tjik ajam di hapoeih djo
daoen sikasok”, d.i.: „Als kippendrek, die met sikasok-
hladen is weggeveegd”.
822. C. sp . B a i e i tongo, Alf. Alin. Tousaw.
•— Halfheester.
822«. C lim a c a n d ra o b o v a ta Miq. (—A rd
is ia h um ilis Vahl.*). Nat. fam. der M y rs in
a c e a e . Daoen ki ki r (an), AIaL Amh.; Nanhei t ,
Alf. Har., Z. Cer. — Heester.
823. C lito ria c a ja n ifo lia Benth.* Nat. fam.
der L eg um in o s a e . Be l oent a s padi , AIaL;
Roempoe t seboesoek, AIaL; Roempoe t to eri,
AIaL — Kruid.
824. C. T e rn a te a L.* Amoet r i r i , Alf. Alin.
T. P.; Boenga hi roe, AIaL AIoL; Boenga ke-
l eut i t , AIaL; Boenga talang, Alakas.; Boenga
te me n r along, Boeg.; Boenga tclang, Alal.;
' !J' '
Ml