Dioscorea —Diûspyros. 222 1115 - 1136.
Van iemand, die opgelielit of bcdrogen wordt, zegt
dc Javaaii: „Di gadoeng”, d. i.: („Horn) wordt gadoeng
gegeven”, doelende op dc bcdwelmende eigensehap van
den knol. Ook vergelijkt luj ecn langen gebogen liais
met een giulocng-rank. Tn het Minangkabaoesch heeft
meu een spreekwijze: „Saroman ocbi poelo gadoecng”,
d. i.: „Stelt zieh aan of doet zieh voor als ocbi”,
iiguurlijk gebezigd van een persoon van geringe afkomst,
die zieh als een voorname nanstclt. In het Bataksch
heeft men de uitdrukking: „Pasigadong”, d. i.: „Äiiddel
om aan gadong tc komen” ; schertsenderwijs door een
man aan zijn vrouw gegeven, omdat in den regcl deze
alleen den veldarbeid verricht. Gadong is de oplossing
van het Bataksche raadsel: „Alagodang di goeloewan”,
d. i.: „Ilct wordt groot (groeit op) in het vuil”.
§) Deze Alf. namen gelden voor meerdere klim-
cn kruipplantcn, o. a. (zie 2354) voor Alucuna reii-
eulata Burck* en voor ccuigc Jpomoea-soorteu.
1115. D. m o llis s im a Bl.* Kapoe kajoe,
Alf. Alin. T. B., T. S.; Oehi kajoe, Alai. Men.;
Oewi t jajoe, Alf. Alin. T. P. — Gebr.: De knollen
worden gegeten. A'^an het merg der stengels vei--
vaardigt men een soort kunsthlocmen ter versiering
van de haarwrong.
1116. D. o p p o s itifo lia L.* Aka r kclona,
AlaL; I Iocra, Sika; Keloua, AlaL; Lame ale,
Boeg.; Ocbi kclona, Alai.; Ocbi oetan, Vulg. AlaL;
Oewi alas, Jav.; Owi bawoi , Daj. Z. 0, Born.;
Socda, Balin., Jav.; Soenda, 0. Jav. — Gebr.:
De platte dradcrigc knollen zijn niettemin eetbaar.
1117. D. p e n ta p h y lla L.* I locwi sawoct ,
Soeud.; Kapoe sajor, Alf. Alin. T. S.; Katak, Jav.;
Ocbi mangindano, Alai. Alcn.; Oebi ])asir, AlaL;
Rabet bhangka t , Aladoer.; Samowan, Balin.;
Samwan, Balin. ALariëtciteu in Balin.: S. djae;
S. nasi ; S. samboek. In Jav.: K. boenga of k.
woenga; K. dewot ; K. lawc. — Gebr.; Dc
kuollen Avorden gegeten.
1118. D. p y rifo lia Kunth.* Akar kemcn-
jan, Alai.; Akar keme n j a u paja, Alai. — Gebr.;
De bloemen ricken als benzoc.
1119. D. s a lic ifo lia Bl.* A^’ into, Alf. Alin.
T. B., 1\ S. — Gebr.: De ranken dienen wel als touw.
1120. D. s a tiv a L.* El an poet i , Alf. Z. Ccr.;
II e r i p 0eti, Alf. Amb., llar.; Hiwoe wara, Sawoe;
Hoe c l jo poet i l i , Alf. Sap.; Hoehe l j o poei l ,
Alf. N. Laoet; Alacian poet i , Alf. Z. Cer.; Alandengen
bot i , Alf. Bocr.; AI e 1 a u poet i , Alf. Z. Cer.;
Oebi da are, Alf. N. 0. Halm.; Oebi ipi t , Balin.;
Ocbi ondo, Alf. Alin, Bant.; Ocbi poet ih, Vulg.
Alal.; Ocbi t j ina, Alal.; Oehi poet i , Alf. Asil.,
Hila; Oewi koelo, Alf. Aliu. T. P.; Owi belias,
Daj. Z. 0. Born. — Gebr.: De knollen worden gogctcn.
1121. D. s p ic u la ta Bl.* Hoewi hadak,
Soend.; Im a par i am a, 'rern.; Ocbi badak, Abilg.
AIaL; Oebi t ahoen- t ahoen, AIaL AIoL
1122. D. tilia e fo lia K u n th . ( = D. sp in o sa
Boxb.*). Hoewi kawojang, Socnd.; Hoewi
t a r o pong, Soend.; Kapoe sajawoe, Alf. Alin.T.B.;
Kapoe wo col, Alf. Alin. T. S.; Kapoet wo col,
Alf. Alin. T. L.; Lame t j cngka, Boeg.; Oewi
sajawoe, xVlf. Alin. T. P.; Opa, Boeg., Alakas.;
Sajawoe, AIaL Alen., Tern.; Si jaboe, Bol. Along.;
Si j afoe, Tern.; S ij ahoe, Alf. Amb., Ccr.; Si jahoel ,
Alf.N. Laoet.,Sap.; Si jaoe, Alf.N.AV.Halm.; Si japoe,
Alf. N. 0. Halm.; Tj cngka, Boeg. Variëteiten in
Alf.AIin.T.P.; Oewi sajawoe sela; 0. s. r int ek.
— Gebr.: De knollen worden gegeten.
1123. D. t r ip h y l la L . ( = D. p e n ta p h y lla
L .* ). Hoewi suwoet djahe, Soend.; Hoewi
t jeker , Soend,
1124. D, sp . Kapoegoe, Alf. Alin. Bcnt.
1125. Diospyi’os a u r e a T .e tB .* Nat. fam.
der E b e n a c e a e . Ki t j a l o e n g mas, Soend, —
Vrij hooge boom.
1126. D. B e c c a rii Hiern.* I t em lewo lana,
Alf. Alili, T. L.; Al ai te m lewo la n a, Alf. Alin. T. L.;
VV 0 e w 0 e r i n ga n (zie 2771), Alf. Alin. 'J\ P. — Boom.
1127. D. b u x ifo lia H ie rn . ( = D. m ic ro -
p h y lla Bedd.*). Bibi s §), O. Jav.; Keloran,
Jav.; Ki me r ak (zie 2792), Soend.; Tj a n t i g i (zie
2636), Soend. — Hooge boom. (ìehr.: Het kernhout zou
zwart zijn en ecii iiiféricur soort ebhcnhout opleveren ;
wordt overigens als te klein cn tc krom weinig gebruikt.
§) Ook Alaba buxifolk Pers.* (zie 2119).
1128. D. c a u liflo ra Bl.* Kol a n g - k a l i n g
dongkol , O.Jav.; Lamaha, Alf.AIin. Bent.; Tokbrol
, Socnd. — Lage boom.
1129. D. E m b ry o p te r is Pers.* I t em lewo
scia, Alf. Alin. L.; Kalet ja, Jav.; Klcga, Jav.;
Klet ja, Jav.; Alahangkoeso (zie I486), Alf.AIin.
Bent.; Alai tem lewo sela, Alf. Alin. T. L.; AI a-
kocsei , Al t Alìn. T. P.; Tjoel ikct , Soend.; Tjo-
koekoe, Alf. Alin. Ponos. — Vrij hooge boom. Gebr.:
Ilet hout wordt zelden gehezigd; de vruchten worden
wegens don aangenamen smaak soms rauw gegeten.
In Alohamedaansche streken bezigt men de gom wel
als lijm bij het inhinden van godsdienstige geschriften.
1130. D. flav ic an s Hiern.* Boniok, Alf.
Alin. Ponos. — Boom.
1131. D. fru te s c e n s BL* Gegent el an,
Soeud.; I t em lewo, Alf. Alin. T. L.; Ki gentel ,
Soend.; Alai tem lewo, Alf. Min. T. L. — Boom.
Gebr.; Daar dc boom weinig voorkomt wordt hot hout
zelden voor huisbouw gebezigd, maar het moet volgens
inlanders zeer sterk cn duurzaam ziju.
Diospyros - Dolichandrone. 223 1137 - 1160.
1182. D. h ir s u ta L.' var. lu c id a W a ll.
Ta r i n g pel andoek, Alai. — Boom.
1133. D. H o rs fie ld ii Hiern.* Kascmek§),
Socnd.; Semak, Jav.; Scmek, Aladoer., O. Jav. —
Boom. Gebr.: Het hout wordt als te klein weinig
gebruikt; de vruchten en rijpe zaden worden gegeten.
Met het kleverig sa]) der vruchten hcsti’ijkt men
Chineesche regenschcrmen.
§) Dezelfde naam wordt gegeven aan de uit Japan
als vruchthoom in dc bergstrcken ingevoerde D.Kaki L,*
1134. D. m a c ro p h y lla Bl.* Ar eng- a r eng,
Jav.; Ki kat j aloeng, Socnd.; Ki t j aloeng, Soend.;
Tjaloeng§) , Socnd. — Hooge boom. Gehr. Het
hout is wel sterk, maar wordt als niet duurzaam
weinig gebezigd.
§) Ook Ostodes paniculata BL*
1135. D. m a ritim a Bl.* Brama, Jav.; Mai-
tem lewo, Alf. Min. T. L. — Lage boom.
1136. D. p s e u d o - e b e n um K .e tV . Kadjoe
a reng, Kang., Aladocr. B.; Kadjoe nj areng,
Aladoer. P., S.; K ai areu g, Soend.; Kajoe areng,
Jav., Sas.; Kajoe i reng, Balin. — Gehr.: Volgens
verklaring van inlanders de eenige op Java inheemsche
echte ebheuhout-soort; het kernhout is voor gevesten
van krissen zeer gezocht.
1137. D. pyrrhocarpa Miq.* Ampedoc,
Alal.W. Born.; Hampcdoe kajoe, Sum.W.K. —
Boom. Gehr.: Van dc uitgeholde stammen maakt men
inlandsche prauwen.
1138. D. truncataZ. etM.* Perelek, Socnd.
— Lage boom. Gebr.: Hot hont als van geringi; kwali-
tcit (cn wegens de zeldzaamhcid) hijna nooit gcbezigd.
1139. p . utilis K. etV.* Adjoe lotong,
Boeg.; Ajoe do ci to, Goront.; Ajoe étang, Saleijer;
I tem, Alf. Alin. T. L.; I t em le os, xVlf. Min. T. L.;
Kajoe i tam, Alal. Alen.; Kajoe leleng, Alakas.;
Kajoe maï t em, Alf. Alin.T. L.; Kajoe mojondi ,
Alf. Alin. Ponos.; Kajoe wale, Alf. Alin. T. S.; K aj o e
waled, Alf.AIin.T.P.; Kajoe wool ing, Alf.AIin.
Tonsaw.; Alaï tem, Alf. Alin. T. L.; Alaï tcm leos,
Alf. Alin. T. L.; Al o j o n d i, Alf. Alin. Ponos., BoL Along.;
Toë, Alf. Torn.; Mealed (zie 2120), Alf. Alin. T. P.;
Watoe l inai . Alf. Alin. Bent. — Boom. Gebr.;
Alinahasa-ebbonhout. Het kernhout is voor mouhcls en
halkcn byzonder geschikt en zelfs in den grond of
aan weersinvloeden blootgcsteld huitcngewoon duurzaam.
Afschrapsel van het hout wordt als ohat aangewend.
1140. Diplanthera bancana Scheff.* Nat.
fam. der Bignoniaceae. Alerkocbang, Alal. —
Boom.
1141.DiplophractumauriculatumDesf.*
Nat. fam. der Tiliaceae. Dha l oeba ng tal i ,
Aladocr.; Ni l a koet j ing, Vulg. Alal. — Heester.
1142. Diplospora singularis Korth.* Nat.
fam. der Bubiaceae. Gading (zie 2653), AIaL;
Kajoe gading, Alal.; Soengkai alas, Alal. PaL —
Heester.
1143. Diplycosia sp. Nat. fain, der Ericaceae.
K a r a n g k a n g pant j i , Bonth.; Toeka-
toeka, Bonth. — Heester.
1144. Dipterocarpus crinitus Dyer.* Nat.
fam. der Dipterocarpaceae. K e r o e w i n g
boeloe, AlaL — Boom. Gehr.: Uit den stam en de
yriiohlen wordt veel balsem gewonnen. Het hout is
in gehniik hij huis- cn hruggenhouw, Dipterocarpus-
balscms komen
in den handel voor als „woodoil” en
„gurjunoil”.
1145. D. g ra n d iflo ra s Blanco.* Kerocwi
i ig hoekoc, Alai.; Kcrocwi j ig poet ih. Alai.
— Boom. Gebr.: Dc uit den stam vcrkj'egen balsem
dient als vernis.
1146. p . H a s s e ltii Bl. (— D. tr in e rv is
Bl.*). Klalar , Jav.; P al a h í a r §), Soend.; P1 alar,
Jav. — Boom, Gebr.: Ook van dezen wordt door in-
snijding in don stam ecn balsem verki-egen, dien dc
inboorlingen vccial bczigcu tot vervaardiging van
llambouwen (zie 1150).
§) Dezelfde Soend. naam wordt gegeven aan Diptcro-
carpns gracilis BL* en D. littoralis BL* (zie 2207).
1147. D. lam p o n g u s Scheff.* Bangbang,
Lamp. — Boom. Gebr.: Het hout wordt bij den
huisbouw gcbezigd.
1148. D. p ilo su s Boxb.* Bak basong, Aljch;
Basoeeng, Minangk.; B a s o e n g, AI idd. Sum.;
Basong, Atjeh; Etol io, Nias. — Boom. Gchr.:
Van het hout vervaardigt mcn handvatten van hijlen,
kokertjes ter bewaring dor spoi’cn van vechthancn,
boeien van groote vischnetten cn zwemplanken, iu
gebruik hij het oversteken van hcrgstroomen ; van hot
hart (kernhout) versi ei’selen voor hcdgordijnen.
1149. D. T am p u ra u Korth.* Empoeraoe,
Mal. W. Born.; Karoewing, Alai. Z. 0. Born.;
Keroewiug, AlaL; Ke rocwi ng hidjaoe, AlaL;
Simor haloewan
Daj._ Z. O. Born. —
fraaie hniine kleur
van groote pranwen
g, Bat. Aland.; Tampoeraoe,
Boom. Gehr.; Hot hout heeft con
cn wordt gehezigd voor kicleu
o — a cn scheepsplanken ; het moet
daartoe vooi'af in modder worden uitgeloogd. Op Sumatra
wordt van den boom cen balsem gewonnen die, met
bars en kalk vermengd, dient om retcn, naden en
giiten van vaartuigen te pekken cn in Atjch als
politoci*. Daartoe wordt op cen hoogtc van 3 voet
boven den grond in den boom een gat geboord
en daaronder een viuir gestookt, waarop de olicachtige
vloeistof uitsijpelt, die evenwel vo'or het gehruik eerst
goed doorgekookt moet worden. Daar deze ruwe hewerking
vaak het afstorven van den boom tengevolgc
heeft cn deze overigens zeer geschikt is voor sijalang,
wordt dit vau hestuurswege tegengegaan.
1150. D. tr in e rv is Bl.* Pa l a koeroeng,
Sas.; P a l a medon, Balin.; P a l a h l a r minjak§),
Soend. — Boom. Gehr.: Volgens het volksgeloof op
Bali zou er hij hot kappen der takken met cen bijl
(voor hrandhout) aanhoudcnde regen volgen.
§) De hijvoeging duidt overvloed van halscm- of
harsachtigc stolìnn aan, waarom diezelfde naam ook
wordt gegeven aan Dipterocarpus retusus BL*
1151. D isc h id ia C o lly ris W a ll.* Nat fam.
dei* A s c le p ia d a c e a e . Longka atc r int ek,
AK Alin. T. L.; Pa l e n in t jawok, Alf. Alin, T. p!
— Klimmende epiphyt (deze eu vlg.).
1152. D. d ig itifo rm isB e c c .* Tawa l awa s a
tagintoe, Boeg.
1153. D. m a x im a Koord.* Boenga l i l in,
Mal. Men.; Kokop, Alf. Min. Beni; Longka ate,
Alf. Min. T. L.; Roekoet ate, Alf. Min. T. P.^
Tongko ate, Alf. Min. Ï . P.
1154. D. N um m u la r iaR . Br.* var. G au d i-
c h a u d ii Dee. Daoen pi t i s ket j i l . Mal. Mol.;
P i t i s - p i t i s a n ket j i l . Mal. Mol.
1155. D. W a llic h ii Wight.* Mat ajoe in
t jawok, Alf. Min. T. P.
1156. D is so e h a e ta g ra c ilis Bl.* Nat. fam.
(1er M e la s tom a c e a e . Areuj h a r è n do ng bodas,
Soend.; H a r è n d o n g areuj bodas, Soend.—
Klimmende beoster (deze cn vlg.).
1157. D. p a lem b a n ic a Miq. (= A n p le c -
trum d iv a r ic a tum Triana*). L o c h o e-1 o e h o e
akar, Alai, Pai.
1158. D. p a llid a BL* Aka r kemoent ing§) ,
Alai.; Këmoent ing akar , Alai.
j) Ook Anplectrum divaricatum Triana* (zie 2204).
1159. D o d o n a e a v isco sa Ja cq .* Nat. fam.
der S a p in d a c e a e . Ki t j ongt j or a ng, Soend.;
Krcsek, Jav.; Kr i sik, 0. Jav.; Alotongsi , Alf.
Alin. Ponos.; Tengsek, Jav.; Tesek, Jav. — Boojn,
Gehr.: Het harde hout (cene soort ijzerhout) dient
voor wandelstokken, en wordt door hoosdoencrs tot
kiuippels gebruikt.
1160. D o lic h a n d ro n e m a c ro lo b a Miq.
Nat. fam. der B ig n o n ia c e a e . Socugkai§), Alai.—
Lage boom. Gebr.: Is als houtsoort zeer gewild.
§) Ook Pcrouema canescens Jack.* (zie 2649).
■ Ili
¡U
I 1