B S m S
b e n e v e n s liet wapcn van Haarlem, mei de zinspreuk: V.c.T (Da p p c r l i c i d Terwmt
Itraclit of ge«cM) en oii den sokkel I. G. IIOLTZHEY FEC.(i t ) .
i W . - ù ' d . . Ken lauiverkran., met lotwerk ïersierd en gesloten door liel „ a p e n va,, T „ i . , ;
ferf met Iwee loopeude lijjers van 50«,Í, geseheiden door een baar van fc«»,-, maarop eon
I r u i s j e van silnr lussclicn hvee nasseuaren va n ziha-, Da a r o n d c rr 0o p c i m m p e h l E Y L E U .
, hct c i d :
E B E P B N N I K G
VAN TEYLEIÎ's
GODQELEEKD
G E N O O T S C H A I '
toegekcnt aan(i)
J E E O K I M O DE BOS C H (').
5 3 3 . Plaat XL V I I I . 1778.
E e r T e y l e r . Twcedc Genool . cha p (•).
Fom-ziji,. De vijt nevens e lkmder slaande of l i t lende loi één groep vereenigde Frija K,m-
•len, te ivelen: de BicUhmM , met een vcrsbundel in de hand: de Ton,kamt, die d e l ier tokk
e l l : de lieeldhouwhinU, mei een pa.s.ser in de eene en een kleibal, om te vormen of le
b o e t s e r e n , op de andere hand; de Sdiilderhumt, mei palet, penseel en mom; de Bmiwkuml,
met c
e bouivknndigc tcekening in een raam geval. Op den sokkel: I. G. IIOLTZ.IIEY FEC.(ii)!
O m den rand op Foor-en Keerzijde-,
O M N E S Al lTES QTAE AI) I I T J tANI TAT E M PEETINENT
I I A B E N Ï QTODDAM COMMVNE TIMCVLT5I
ALUS KUSSTES, DIB 3D BliSCIlAVIXG (o/ie mcUtùl) MiKES, IIEBIOES
EES VEJIEESSCIUPI'ELm-Elf BASH.
I n do atsnede;
r i E T E E K IKKES T (•)
1 8 0 8 .
( ' ) Allem (le nnam ¡9 gcgravccrd. Voor îict j
Gli.SB gcgevcn,
TOKGEKBNT AAX, Staat Op et., pciming, in 1782 aan Jan van
, iiicde gcîtempcld. Ook tcslaat cr verscliil in de takkcn en blaciercn. Er zijn dus hvec stcm-
.m (ic kceraijdt van dczen frenijeii j.enning gemaakt.
(5) JERONIMO BE Bosen bcbaaldc twcc CCTciiemiingcn bij ïi-y/er« Goggèhfrd amoitiehup , <îe ecrstc wegens ecno vcrliandcling
(zie Deel der W.rt.n) 0»r d. gno^lcn» d.r oudé d.r .M.n na äil tn.n , „.aarv-oor Dan.
\V,jrTBSi.ACH met goud c, l,y met zilver IcVroond werd. (Zic daaro.er v. d. Aa , acyr . Wocrdeub.. U. 1002.) De twecdc
wegcns ccn Verhandding tan <hn slaai der Chrhtnheid üj RFE opkomsl ran MohamtM,!. De vcrlmndeliug van Miciiaki. Pap
SzATHUKRi gaat vú.lr en die v.m 1>. A. C. Ih-GExnoiTZ en van Valentisüs SLornovWER volgen ?ijnc verliandeling in lict
Viifdr D«/der werken van ÏVYFERI Godg^l. Cenoohci. Deze arbeid de Bosch «ordt nict vermeid in de levenssehels
van hemliij v. n. Aa , B/eyr. HWrfmi., W. 1000-1006.
( ' ) Afgcbceld vóúr liet «erste en volgende dcelen der werken van Tfj/lers Ticeede Gûiioohchap.
{<) PiETEB Kikkekt liehaaldc dczen gouden ecreprijs voor ïijne verliandellng over de vraog: KW Í» rf« « í í « , de A'eda
Iandsche Schcol, zooircl voorl.em Un fíjd^n tan Aar^« grooMm i/oei, ah ht:âtndaag>, zoo Kfinig «ew/er» m hH hUlorUh tak
opgdnerd hef/l, e» de middiUu am in dii gei^ei ieroorzicni gedrukt 1809, als l/í» Sluk der werken van ïi-y/wi Tieeede Ge-
«oùhchap met de v erb andel! nge« Over lielzclf.ic oi.denverp va« A. v, n, M'illiccn , J. v. Xîanhn Az. en F. X. Bürtin. Ilij
was leckenineester in 1708 le Leyden en latcr te Seldcdaiu. Zie \Mder v. d. Aa , Kuordenb., bl. 171—172.
Keur-
A . f M
Keerzijde. I n 1 hl
D O C T K I N A E PRAEMIVM
E X TESTAMENTO
PETRI TEYLEll V.(AN) D.(ER) HVLST
I I A R L E M E N S T S kati DIE XXV
GELEËRBHJUBS BELOONING, rOLGENS DEN UITEBSTEN WIL AN PI ETE H
TEYLER VAN DER HÜLST, FAN IFAARLEM, GEBOREN DEN 9.:>
MAART ]702, OVERLEDEN DEN ^ AVRIL 1778.
Op den 8 April 1778 orerleed le Ilaarlem een vooruaam en zeer vermögend burger dier
s l a d , geboren in den jare 1702, en die reeds in den eerslen bloei zijner manncHjke j a r e n hei
v o o r n e m e n had opgevat, een Maalsehappij te stichlen tot aankweeking en hevordering van
w e l e n s c h a p . Uli bescheiden, in zijne nalatenschap gcvonden, blijkt, dat dit zijn voornemen
r e e d s beslond In ini i g jaren vöör het ontstaan der Hollandsclie Maatscliappij v a n Wetenschappcn
le Ilaarlem (in 1752), en hij mag alzoo \iorden aangemerkt als de eersle onUvcrper eeuer derg
e l i j k e inslelling hier te laude. Vier-en-vijftig j a r e n oud geworden, Lragt Pi e t e r Te y l e b vas
DER Hu l s t zijn voornemen ton uitvoer, door bij uitersten wille Ic bepalen, dat zijn gehecl vermögen
— 'I welk, volgens de orerlevering, met groote zorg en spaarzaamhcid beheerd en vorm
e e r d e r d , zeer aanzienlijk was — na zijn dood, met uitzondcring van ccn betrekkelijk gering
g e d e e l t e , lot andere einden o. a. Icr oprigting van het zoogenaamde Teylers Hof je beslcnid , len
e e u w i g e n dage zoude blijven onder het beheer van vijf persunen (de eersle reis door hem zelven
aangewezcn) en een door hen aan le stellen boekhouder. De inkomslen van hct kapitaal
moeslen voornamelijk slrekken lot hei in-sland-houdeu van twee a l loosdurende Genootschappen ,
i e d e r van zes bestiiurders, die op gezetle lijden in het woonhuis van den erflaler — hct nog
zoogenaamde » F u n d a l i e h i t i s van Te y l e r " in de Damslraat bij hei SIeepershoofd le liaarlem —
zouden vergaderen, en wel , het eersle zestal, het GoJyeleerd Gctioolfchap, wekelijks op Maand
a g , »om met elkander te verhandelen allerleie ondernerpen, tot den Godsdienst of Godsd
i e n s l i g e waarheden en deszelfs vryheid in den Ilurgerstaat behoorende"; het andere ze.slal,
om hetzelfde le doen over de vijf vakken van welenschap, 1. w. Natuur-, Dicht-, Genchied-,
Teeken- cn J'ciiiii/igkiiiide.
Beide Genootschappen waren gehouden, jaarlijks een prijsvraag iiit le schr i jven, belrekking
h e b b e n d e tot de vakken, aan hare zorg toevertronwd : de vragen over het eerstgenoemdc Gcn
o o l s e h a p , dus nitsluitcnd over Godgeleerde onderwerpen loopende, die van hct andere over
o n d e r w e r p e n uit een der vijf genoemde vakken na de rij af genomcn. Aan den schrijver van
het hekroonde antwoord werd een gouden eerepenning loegezegd, 1er waarde vun vicrhond
c r d gülden.
Nog beschikle de erflaler, dat zijn boekerij en zijne verzameling van penningen, leekcningen
eu prenlen, len grondslag zouden slrekken tot verzamelingen, waardoor hcl oogmerk van
d e n Stichler, de bevordering van Godsdienst, de aanmoediging van Kiinsten en Wetenschappen
en het uut van 'I algemeen zouden kunnen worden voovlgezet en tcu volle bereikl (i). l'il
deze beschikking onlsloud het beroemde Teylert Museum.
W e l d r a versehenen berigten aangaaude Te y l e b s Eersle en Tweede Geuoolschap , waarbij Bcs
t u i i r d e r e u de voornaamste bepalingeu van des erilalers uilerslen wil, nu door den dood van
k r a c h t geworden, aan 'I algemeen bekend maaklen, gelijk mede de voorwaardcn van bekrooi
i i n g eu uilgave der prijsver b ä n d e ! in g e n (2). Hoe aan de gedanc oproeping beantwoord werd ,
., Deel XXV. bl. 339; Stuart, III- l.l, 237.
(Î) Zie Ned. Jaeri.. 1770 , bl. 15-21, en liet berigt vúór liei /ìers/e Deel d.
Ilaarlem 1781.
Verhanâelin'jen raakende dm Naluiirlijien
Wljkl
Sii
" f e
• í í l t s