m
Het janr 1781 lerert nog een zeer fraayen penning op van onzen berocmden stempelsnijder J.
G. Ho l t z h e v , ter gelegenheid Tan de gouden bruiioft van Ma t t h s Herpst en Ma r g a r e t h a
P n A T , den 19 Augustus 1781 le Amsterdam gevierd. He r p s t , een handclaar, werd in 1741
Regent vao het Luthersche Wccshuis, in 1748 en later (') Ouderling bij d iegemeente, in
1767 Kerkmeester in 't ßrants Rushofje, en overleed in 1785. Als Dissenter , kon hij geeti
d e e l aan lands- of s tadsbestuur nemen en wordt hij dan ook nict i n dcNed. Jaerboeken vermeid,
w o s h a l v e n wij , getrcuw aan ans beginsel om slechls de liiiwelijkspenuingen van dc daariii
v e r m e l d e personen op te nemeu, alleeu voliedigheidshalve van dezen penning alhier gewagen.
u p n
B . I'laat UV.
v a n do Kolonie S u r 1 7 8 1 .
Als herìnnering aan den langdurigen finantii'len nood der Kolonie Suriname, die vooral ged
i i r e n d c den Engel.sclieu oovlog hoog klom, nemen wij een papieren munt dier kolonie van
b e l jaar 1781 op, gelijk wij zulks luter, met dergelijke ten tijde van de Bataafuche Repnhliek
v e r v a a r d i g d , zullen doen.
Het daarop voorkomend wapen is dal van Suriname, omgeven door de zinsprciik:
I V S T I T I A P I E TAS T'IDES.
ItEGTJ'JARBIGHFJD VllOOMlTJilD TliOUW.
De volgendo aanleekeningen zijn ons groolendeels wehvillend verslrekt door den Heer ,T, H.
HisGjrAM, Klerk hij het Rijks Archief.
I n gevolge resolntie van Gouverneur cn Raden van criminele juslitie en politie van den
lOden December 1781, werd voor cene som van. / (59083—15 aan papieren, zoogenaamd kaart
e u g e l d , uilgegeven. Deze uitgifte was echter geen nieuwe maatregel, wanl reeds sedert 17C1
h a d men zieh op verschi l lende tf)den van dit hulpmiddel bediend, om in het gebrek aan conl
a n t geld te voorzien.
i 10 Mei 17Ö1 ( - ) , in omloop gebrachte som van
eu bedrag v a n / 710000 gestegen , waarvan echter
v e r b r a n d (Wo l b e r s , Getck. van Suriname, bl.
n papier als betaalmiddel maakte van tijd tot tijd
1 n i euw kaarlengeld uoodzakelijk ; liet blijkt eveneen
bedrag van zes maal honderd duizend gulden
•as me n ook genoodzaakt tegen vervalsching maatomloop
zijn d e , door den Raad Saphn en den ontü
e aanvankclijk, in gevolge resolulie v
/ 12000, was reeds in den jare 1707 tot
i n 1765 / 100000 werden uitgetrokken ei
2C3 eu volg.). De weinige duurzaamheid '
d e intrekking van het oude ende uitgifte v
w e l . d a t tot op het j a a r 1781 gemiddeld vo<
i n de kolonie heeft gecircnleerd. Somtijds
r e g e l e n te nemen; zoo werden in 1773 de i
v a n g e r d e V a i E s geteekende tienschelHngskaarten ingelrokken, dewijl daaronder valsche
r e u ontdekt.
De oorlog mel Engeland veroorzaakle in 1781 ee
k o l o n i e . Verschiliende middelen werden beraamd
u i l g i f t e Vau meer kaartengeld.
Dit plan werd herhaaldelijk aan het oordeel vai
Bbelbsnuder Ma t r o o s , onderworpen, die zieh, al
g u s t n s 1781, bepaaldelijk daartegen verklaarde. {
g e v o e l e n , voert hij onder anderen aan:
s c h a a r s e h t e van geld in de
•aa r o n d e r ook de
( ' ) Zi« S'fd. Mere-, XXIV. bl. 136, van 1768.
(«) Dit iiaiiicrcn gclcl w»i inet liet tlfine •alanils :et/el vooninn. Hartsikck , in zijnc Jietchrijving »an Guiaua, Amst. 1 7 7 0 ,
11. 1)1. 858 . gceft de nfbcclding v».i ecnc der dric soorten vf." dit kaartciigel.l. F.erst had men slukken van/3,— , icis latcr
van / 2% üf rijksdaalders, on in 1 7 6 ! stukken van / 10,—, Zic Woi.ue.is , GncH. ra« StirUwmf, 1)1 2 6 2 , Ainst. 1 8 6 2 , die
lUitTSiscKs oiigavc verhetert. 11c «apens, in den slcmi.cl vnn dit iiaiiiercn gold voorkoniei.de, zijn die van Anutcrdnm, Suriname
cn VTIN den in 1G38 vcnnoorden (iouverncur van Sommelsbiok.
»Dat
1 buitengewor
om daarin te
d e n Raad en Boekhouder Generaal Mr. .1.
b l i j k t uit eene remonstrantie van 21 Auls
eeo der voornaamste gronden van zijn
»Dal deze raad 'tsij door een hesluit van den Souverain 'tsij door een van haar Edel Groot
» Achtbaren de beeren directeuren en regeerders dezer Colonie nimmer tot het slaan of het
» m a k e n van het hier in zwang zynde kaartengeld is werden gelegitimeerd j a zelfs dal
» d a n eens die fabriec aau diverse leden uit den Souverain is in het oog geloopen, die
» w e l uit een byzondere consideractie op remonstrantie van des kundigen in wat ongeval de
»Colonie door het opheiTen van die spetie zoude geraken, die zaak niet hebben willen wakker
» m a k e n , waardoor meu mag supponeren zulks als oogluikeude tot diis toe was ge2)asseerd.
» Dat ook nog die .spetie in diezelfde zin bij haar Edel Groot Achtbare de beeren Directenren
» e n Regeerders werd aangezien en beschouwd, eonsteert meridianum (sie) clarius uit de or-
» d r e s die op hoogst derzelver co m p t o i r e n zyn leggende en bij welke dezelve niet werden aan-
» g e n ome n dan legen betaling van zekere agio.
» Deze redenen bij den anderen genomen zouden sufficent dienen le zijn om de omzigligheid
» der radeu gaande tc houden, dat niet zoo ligtvaardig tot vermeerdering vau die spetie over-
» g inge , dan nadal alte andere middelen hadden beproefl etc."
Bij resolütie van 31 Auguslus werd ler voorziening in den geldnood eene belasting op het
zegel en de natte waren vaslgesteld (die echter reeds in December deszelfden j a a r s weder
b i i i t e n werking werd gesteld) verklärende de Raad, » dat aangezien de veelvnldige en zeeker-
» l i j k niet ongei'undeerde swarigheden by den raad en boekhouder generaal op dat subject (de
» u i t g i f t e van meer kaartengeld) geallegeerl, zy huiverig waren daarop le resolveren, zoo lange
» d e n boekhouder generaal de absolute noodsakelijkheid daarvan Diel had aangeloond."
Deze noodzakeüjkheid schijnt zieh echter al zeer spoedig te hebben voorgedaan.
I n een voor den toenmaligen finanticlen toesland der kolonie hoogsl !)elangrijk rapporl van
Beeldskijder Ma t b o o s , van 19 December 1781, zegt hij, dat op 15 December in de drie kol
o n i a l e kassen aan kaartengeld voorbanden was:
I n de modique lasten Gas / 59006—18 — 5
» » wegloopers » » i^79— 8
» » gemeene weiden » » 5028 — 4—1
/ 72514 — 10 — 6
w e l k bedrag, zelfs al werd hei vermeerder d met eenige voor het oogenblik niet uit le geven
Wissels, onvoldoende was, om de betalingen van ultimo December le bestrijden.
H i e r i n moest ten spoedigsle worden voorzien, en hij doet daarom het voorstel om het bed
r a g van het in omloop zijnde kaartengeld weder te brengen op het cijfer, waaro)) hij hei bij
d e aanvaardiiig zijner bediening in .Tanuarij 1779 gevondcn had.
Dil cijfer bedroeg, volgens een op zijnen last ten kantorc der modique lastenkas vervaardigd
register:
Aan kaartengeld / 560,569 —.
» obligatien » 685,440 —
/ 1246,009 —
S e d e r U w a r e n ingelrokken en verbrand voor / 01.105— 5
Nog in de ijzeren kist ler verbranding voorhanden » 7 978 — 10
. / 6 9 0 8 3 — 15
Bij bovengemel d rapporl wordl door Beeldskijder Ma t r o o s voorgesteld , toi een gelijk bedrag
laii nienw kaartengeld uil te geven, waartoe bij resohilie van 19 December werd besloten (i).
EXTRACT uit tul UfgMtr
l)cn Raad cn »oekhi
r RtsoluUm ean (luuvtmmr fa Hailen i
Welke gehûort en over dcu innehou.ie \
Wijders dtit voor cn in de (ilaiitsc van
verî verbrandc kanrltn. bcnccvciis uog
kisl le
vers, wecdcr
19 December 1781.
becft »an den llovó \oorgcdrnegcn en
Í Polilie m Criminel' Mi
'crvolgcns in scriplis ovcrgelegt dc volgonde
elibcrccrd n' ; is gocdgovoiideii on geresolvccrt den »ovo cnz.
c voor ecne somma van ocn cn seslig duisciid een liondcrd cn \i|ir guldens vijlfstuy.
ccvcn dujscnd nccgen lioiidcril agt cn sccvcntig guldens tliien stuyversin de ijscrc
aanien «enc somma van necgcn en sestig duytend dric en taglig guldens vi.iflXicn stuyrdcn
gcmaalit, dop waaronder zuilen liegrccpen 7.i.in en gcreekcnd dc onisngs door dc
On