i r i T ' i i M i ñ
OlT o n d e c h r i f t :
P T E T A T E SENATUS AMSTEL0D.(AMEN
E C C L E S I A LUTHEEAN.(NÜIIUU)
S U P F U L T A ET
D E F E N S A
DOOR DU iniFDADIGlIEID VAN DEN SA AD VAN AMSTERDAM IS DB LUTIIERSCllE
KERK {tot (leze stickling) GESTÜT EN BESüIIERMD.
l u de afsnede:
T. V.(AK) BERCKEL F.(EOIT)
De aaiibestetling van dit gesticlit, op het Weesperveld te plaatsen, gesohiedde den 28 Augustus
Ì7G9, volgeiis ecu uitvoerig bestek en voonvaarden, te vinden in den Niderl. Mtrmriui
van 1769, Deel XXVIl, bl. 8 0 - 8 3 , 110-114, 133, 134, 165-168, 195-198, 223-228.
De cerste sfeen werd gelegd op den 6 September 1769, door Jak Gildejieester Jz . , na het hoiiden
Vau eene aanspraak {aid. bl. 129). De aannemers waren Jak vas deh Iìoeven, Mr. timmerman
, en Coenraad Hoesekeii , Mr. metselaar. Van 14 Augustus tot 17 Oclober 1769 sloeg
men 1706 mästen tut grondslag in (i). Een collecte voor den opbouw werd den 5 Maarl 1770
bij de leden der Luthersühe gemcente gedaan. In den Niderl Mercuria, Deel XXIX, bl. 166
(October 1770), viudt men eene afbeelding van het gebouw.
ilet biiinenwerk werd, volgens voorwaarden, te vinden in den Ned. Merc., Deel XXX, bl.
75—80, 99—101, aangenomen door Luc.is Teüei.aaii , Mr. timmerman, en Fbed. Hei.mers ew
Zoos, Mr. melselaars. Ilet maken van een muur en wal om en vóór bel huis, werd op den 6
Junij 1771 aanbesteed (Ned. Men-, f. a. p. bl. 138).
451. Plant XLl. (1770.)
P r i j - s p e n n i n g e n van het I5ataafsch ftenootschap van Pr o e f o n d e r v i nd
e l i j k e Wi jsbegeer t e te Rot terdam, opgerigt in Julij 1770.
Voorzijde. De Onderviiidimj (?), voorgesteld als eene bedaagde vrouw, houdt in de regterband
een zeilsteen, waaraan een anker hangt, en M-elks vermogen zij dus bejiroeft-, in de linker
beeft zij een staf met een wimpel omslingerd, waarop men leest: RERUM MAGISTRA:
Leei-mecsteret der dini/e/t. Regts is een apotbekers - kooktoeslel , waarbinnen een smeltkroes,
die met het napen van Holland prijkt; links een weegtoestel, met dat van Rotterdam voorzien.
Om den rand:
C E R T O S FEIIET EX P E E I E iSTT 1A FEUCTUS.
DE ONDERVINDING ZAL GEWISSE VRUCllTEN OPLEVEREN.
I n de afsnede:
S I G . (im,UM) SOCIET.(A - I ' I S ) PII TL.(OSOPIIIAE)
l i X P E R . ( l M E N T A I , I s ) BA'r.(AVAE) E 0 T T E R. (o D A U E N S I s)
ZEGEL FAN HET BATAAFSCIT GENOOTSCHAP FAN TROEFONDERVINDKLIJKE
imSBEGEERTE TE ROTTERDAM.
Deze voorzijde is dus c
G. V.(AH) ÌIoìlikoes, K.(BCIT)
1 kopij van liet groot-zegel des Genootschaps.
(I) Kqk. -•/ni»/. Jaarb., Ill, bl. 1 M , zcgt, dat men op dcii 7 Oct. 17C9 is licgoiincii tc lieijcn, ilcn C Sept. 1770 leinetselcii
en ilat liet geslicht in het jaar I77I , op lict binnenwerk na. voltooìd nerd.
( í) Zie AVrí, Jatrbaikt», 177-i, bl. 816.
Keer-
1Í4Í
Keer zij de. Een k rozc bindere«.
ü m den rand: .
A R T I B U S ACQULSITA GLOEIA
ROEM DOOR DE KÜNSTEN rEBKBEGEN.
Dat deze .Stempel nog in 1779 gcbruikt werd bewij.st de inscriplie:
B. TIBOEb,
DEN- it VAX Au g u s t u s ,
1 77S)
45«. Plaat XLl. (1770.)
Foorzijde. De Ondercinding , met een magneet eii een daaraan hangend ankcr in de reglerband
; met de linker omklemt zij een weegtoestel, waaraau een unster ofeenarmige weegschaal
hangt; regts van haar ziet men een disteleertoestel , links onder anderen een globe, passer
boek, en achter haar een paslood en een windas met een kaapstander. Op den zoom %
kleed lecst men: RERÜM MAGISTR.(a). LeenneeHerct der dingen.
1 haar
a n d : als van N°. 451, behalve dat de U in het laatste woord door een V vervangen is.
i n e d e leest men hetzelfde als op den vorigen penning, maar afgeseheidcn door
1 Holland en van Rotterdam, in dezer voege:
0 m d e n
I n de af
de wapens vi
ia.(ii.T,i!M) SOGT ET.(A' n s )
BATAV,(ae)
P H I L. (Osopn I AI;) E X PE R ; (iME
R O T T E R . (ÜDAMENSIS)
ZEGEL ¡'AN lIEf BATAAESCIl ÜENOOTSCIIAP ¡'AN 1>ROEFONDERVINDELUKE
WIJSBEGEERTE 2E ROTTERDAM.
O p het socle:
I. G. UOLTZIIEY. P.(BCIT)
Keerzijde. Rondom een lauwerkrans als op den vorigen:
A R T I B U S ACQUISITA GLORIA.
Deze penning schijnt later geslagen dan de vorige en is althans veel fraaijer van bewerking.
Merkten wij op bij de beschrijving van een anderen prij.spenning, boe het Zeeuwsch Gencotsehap
van Wetenschappen bij zijni- geboorte alie mogclijke hulp en bescherming ontving van
gemeentelijk en gewestelijk bestuur, een ander Genootschap, een weinig later te Rotterdam
opgerigt, had aanvankelijk met eenige tegenkanting tc worstelen.
Een reeds bejaard burger te Rotterdam, die in den beginne verkoos onbekend te blijven en
eerst later bleek Steven Hoogesdijk. (I) te zijn, rigtte op zijne kosten aldaar in het jaar 1769
een Genootschap op, onder den naam Bataafsch Genootichai> deri>roefondervindelijhe Wijshe-
(jeerte te Rollerdam, en ondear de zinspreuk : Certas feret experientia fnulus {n Ad onácrvinding
zal gewisse vrucbten opleveren"). Bestuurders daarvan T\aren Dr. Salomok de Moxcur en Dr.
( ' ) llij was een minvcrkniaker en ovcrleed den 3 Julij 1788, in den ouderdoni van 9Í jaren. 7m A!yem. Konst- en UtterbuiU,
I. 1)1. 13! Vero. Vad. Hut., XXIV. bl. 170. Vcrgelp dcel IX. dor VWhamlelingen ta» hél Bal. Genooliehap; Ne,t. Sh,:
curiu», XXIX. bl. 78—80i A>rf. Jaeri., 1770, 1)1. 1001—1042 en bl. 1302; Stu.^ht , 1!. 514—517, en in ons werk buven bl.
20 over de gift van f-20,000doorv. D. Pabha: latí. llUt. flfsc/lr.,lll. 1770, bi. 152—153; AW. Jafri.. 17H8 , bl. Il.-.S en
2002; en 1790, bl. 48. Voor de latere gcscliicdcnis: AW. Jaeri., 1772 , bl. 4.H;720; 1773, bl. 911; 17;-1. bl. 81! , 835 : 1775 ,
bl. 918; 1776, bl. 883; 1777 , bl. 992 en 1111; 1778 , bl, 789 en 815; 1780 , bl. 683i 1782, b!. 845; 1783, bl. 1425, 1557;
1789, bl. 1017; 1791, bl. 15G0; 1792 ,bl. 1032; 1793, Id. 1452; 1791, bi. 1215; 1795, 1)1. 1261 ; 1796, bl, 2157; AW/-
é» ¿eí/n-i., Julij 1788—1800, 111. 174. V. 51 (I'OO), loen er gecnc algemeene vergadering werd geliouden, VII. 82, 84;
IX. C5; XI. 66; Ahuu-t My. Ko«st. en Letlerbiide, 11. 7.3; IV. 74; VI. IOC (1797) toen er mcdc geengebondeii werd; VIII.75;
X. 73; XI!. 83, 107; XIV. 82.
Leo-
IL 11