Í Í :
IT ;
I : FI;
I ;
S i t
ÍH '
Í ; |
S I - F Í F
s e i e n , eu een uilral gclastte, die mel zoo veel kloekheid ondernomen en mel zulk goed gev
o l g bekroond werd, dat de Pruisen 't opgaren en van voor de plaats leruglrokken.
De vreugde orer dit wapenfeit was voor DE WILDE van korteu duur : immers, lerwijl hij,
het verlies van Amslelveen vernomen hebbende, bezig «as met het opwerpen eener nieu«e
b a t l e r i j , len einde een aanval van dien kant te keeren, kreeg hij legen den middag uil Ams
t e r d am liel oaverwachlc bevel om op le breken; wal hij, in wedrwil van den spijt, dien hij
e r Over gevoelen mocht, mel zulke orde en bedanrdheid verrichtte, dat hij reeds des nam
i d d a g s le vier uren met al de krijgshehoeften, de geringste niet uitgezonderd. binnen de
s t a d was; en, wat hem niet minder lot eerslrekte, al de gekwetste krijgsgevangenen ald
a a r in het gasthuis bezorgd had (i).
Den volgenden morgen werd hij op nieuw naar Ouderkerk gezonden, ten einde de Pr.iisen
gerust le stellen omtrent het wassen van hei water. Dewijl hij nu als lid van het Def
e n s i e w e z e n en niet als krijgsbevelhebber ging, was liij in burgerkleeding. en hei was niet
d a n toen hij, na zijn onderhandeling met den Pruisischen Overste LEDEBUR , bij 't afscheid
z i jn naam noemde, dat de andere in hem den bevelhebber herkende, die den dag le voren
d e plaals waar zij zieh bevondcn zoo meesterlijk verdedigd liad. Noch hij, noch laier de
Geaeraal KitKRErTn en vervoigens de Herlog zclf.die beiden hem wenschton le z ien om hem te
d a n k e n voor de menschlievende wijze, waarop hij voor de gevangenen had zorg gedragen,
k o n d e n bijna gelooven, dal men zulk een gewichtigen posl ter verdcdiging had toevertrouwd
a a n een eeuvoudig koopman, en dal die koopman aan dat vertroiiwen zoo voortreffelijk had
k i i n n e n beänlwoorden (2).
Hoe glansrijk het uapenfeit van DE WILDE ook geweest -V
, het was niet geschikt om hem
a a n le bevelen bij de parlij, die nu weder aan het bewind k«
n , en in October 1787 moest
hij in het lot van zijn Rolonel en mede-Officieren deelen en v
s zijn loopbaan als krijgsman
voor 't oogenblik gesloten.
Wij zeggen voor 't oogenblik; en het wäre voor den naam va
i n d i e n hij op de behaalde lauweren had kunnen insluimeren,
in DE WITDE gehikkig geweest,
1 niet nogmaals ,na acht jaren,
w a r e opgeroepcn om, gelijk men 'l van hem hoopte, zjjn vaderstad met de verkregen onderv
i n d i n g van dienst le zijn. Schoon niet tot de uilgewekenen behoord hebbende, en althans
geen reden ziende om zijn winkel le verlalen, was hij steeds met zijn medeleden van de oude
¡'aderlatidtche Soeieleil, nu de Socieleil Doctrina et AmicHia, uilerlijk een genootschap alleen
a a n wetenschap en gezellig verkeer gewijd, ijverig blijven werken tot liet bevorderen van den
zegepraal hnnner begrippen. Geen wonder dan ook, dat, toen op den Januarij 1795 de
o m w e n l e i i n g le Amsterdam lot stand k u am. DE WILDE tot de een-en-tniniig burgers behoord
e n . d i e aan de menigte als Represenlanlen vaii het Volk van Amsterdam werden voorgesleld (s),
e n even min. dat hij in het Comité van militaire direetie à>t-pXaaXs hctnMn, die hij vroeger
bij hei Defensiewezen had bekleed (*). Minder glansrijk echter dan bij de vorige was de rol,
welke hij bij deze gelegenheid vervulde. Immers toen e r , in het begin van Mei 1796, le Amsterd
a m zware ongeregeldheden gepleegd werden, en DE WJLBE, op dat lijdstip Kolonel der
B ü r g e n j en Rommandant van de Stad, door de Municipal!teil op zijn persoonlijke verantw
o o r d e l i j k h e i d gelast was, de noodige maalregelen le nemen tot bewaring der rust , schijnt hij
ùf verzuimd te hebben ôf onwillig te zijn geweest daaraan le voldoen. Immers hij kon niel
b e l e l t e n , dal in den avond van den Mei een aantal gewapende kanonniers ter Raadsverg
a d e r i n g binnendrongeu en door geweld en dreigen, gepaard met allerlei baldadigheid, aan
d e n Raad het intrekken afdwongen eener publikatie, waarbij hun Corps was afgedankt. Terwijl
dat tooneel van verwarring piaats h ad, s tond een groot gedeel l e der gewapende Burgerij o p den Dam
loi beteugeling van hei oproer gereed ; doch wach t i e vruchteloos op de bevelen van zijn Koni-
(') rad. Hisl. Vm., XVII. 11. 2 1 2 - 2 1 6 ; NttlJaarl,.. im, 1)1. 5 2 1 5 , 5323.
( » ) Zic rad. Hill. JVr r . , X \ 1 I , b l . 2 i ß .
( » ) Zie Va^l. I R i i . , X X V I I I . M . 143.
( n Zie J. VAN LsNSiiP, FfNtredfiij'l?5jarigbttlaannn DocMnael Jmicilm.hi. :
ma Í H U
m a n d a n t . Nog vreemder was zijn gedrag in den vroegen morgen van den Het Provisioneel
Bestuur had iroepen afgezonden om de .stad te bezelten, en eenige ruiters waren reeds
b i n n e n gekomen en hadden op het Haarlemmerplein posl geval, «at bij d e burgerij, die van
geen krijgsvolk gediend bliefde, groote ontevredenhcid le weeg bracht en de kanonniers naar
' t l ' u n e n deed loopen om er gesehnt van daan te halen en de Iroepen le keer te gaan. De Raad,
d i e even min op hei ontvangen dier Iroepen gesteld was, doch de verwijdering daarvan längs
d e n weg der onderhandeling wenschte le bereiken, zond last aan DE WILDE , de kanonniers
u i l e e n te drijven; doch deze, hoezeer niet met woorden, weigerde met de daad aan dien last
te voldoen, en bleef volslrekt werkeloos: wal len gevolge had , dat hij, op hei Huis der gemeenle
in staal van arrest gesteld, van zijn opperbevel ontzet werd en door den Kolonel GREcoRius
CRUYS vervangen werd , aan wiens beleid hei werkelijk geiukte de partijen tot bedaren
te brengen, en, op dat tijdstip althans, het binnenrukken der Iroepen le verhinderen p).
Moeilijk is het, eenig bepaald oordeel te vellen over hei gedrag, door De WILDE te dier gelegenheid
gehouden; te meer, omdal het niet aan gebrek aan moed en veerkracht kan worden
toegeschreven. De beste uillegging, die wij er aan weten te geven, is, dat de min günstige loein
de man geraakl was ten opzichte van zijn financiöelen toesland , van nadeeligen
o p zijn handelingen. Hadden sommigen met de omwenleiing hun beurs gem
a a k t , of waren zij er lot eer en aanzien door geklommen, grooter nog was het gelal, die,
door zieh mel de zaken van het land in le laten, hunne bijzondere zaken in 't riet hadden
g e s t u u r d , en dit was ook met DE WILDE hei geval geweest. lemand, die zieh in geldelijke
ongelegenheid bevindl, die onder zijn stadgenooten ellelijke .schuldeischer.s h e e f t , en zijn kred
i e l kwijl is, weet doorgaans, dat hij geen aanspraak meer kan maken op ontzag of op een
e e r b i e d i g opvolgeo zijner bevelen Zeker is het, dal, na zijn onlslag als Kommandant,
DE WILDE plotseling van het looneel verdwijnl, en zijn naam nergens meer genoemd wordt.
Zijn schulden werden, naar ons verzekerd is (') , door zijn kinderen betaald , doch nakomelingen
van hem schijnen niet meer in wezen te zijn.
s t a n d ,
i n v l o e d •
O p he
0 9 3 - 0 0 4 .
e r d e d i g e n v
P l a a l
i n So
LXVIII. 1787.
s l d g k 26/27 J.ilij 1787.
Î93. roonijde. De Overwinning, voorgesleld als een gevlengelde vrouw, in de rechlerhand
I palmtak en in de linker het vaandel van het Regiment Ihêêen-DariMtad iioiidende, veri
r e e d t het naakt uilgeslrekt lijk eens gesiieuvelden. Dat lijk ligt op een voetstuk, va
' t «el k aan de eene zijde twee vaatidels met de wapens van L'trecht en Holland, en e
i n d e r e zijde eenige wapenen en een trommel te voorschijn komen.
voelstiik leesl men :
in spon-
Op hel
T- G EWE L D
B E T E [JGELD.
In h e l v e r s e h i e t h e t l u s l h u i s of z o o g e n a amd p a v i l j o i n So e s t d i j k.
O m den rand:
S O E S T D Y K maniiaftig verdedigd door een DETACHEMENT
11EGIM.(>:XT) van IIESSENDALLMSTAD
Keerzijde. Het wapen der Provincie Utrecht tusschen (
o p een wimpel , waarop de spreuk :
( ' ) Zie Vad.nut. Vfru., X X V . W.
{ ' ) Velgens m o n i l e l i n g e luidedeelingen
< » ) AUvorcn.
2 3 8 - 2 4 1 ; Amst. Gtich. 1
I t i j d B e t i u o t .
paar mirtetakken en nistende
, X X I i r . M . 21—38.