M t M C L i
fii'
I f l r li'
' • • í í '
m
l i M í m
U-: 'f
f i l i : ;
•lii'
Keentjde. IJiimeii ccii lovorkrans koml iiit uolkcii eeii arm te voorscliijn , mcl ccn olijflak
;n ecn zwanrd in <>e liand. Op een wimpel daarboven leest men :
A D U Ï R UMQ U E PAUATUS
TOT BEIDJilf {vreik of oorhg) GEIÍJÍKD.
ü a a r beneden:
B U A C I l t l rOllTITUUO
S Ü L l U y E PACIS CUSTÜS
l'HCN KLOEKK ARM (à) Bli WAAIÌBOUG VAN A'JÍN rASl'/m rRKDK (i).
. » » e B. Plaat LVIi. (1783).
A i s boyen,
züiider bet jaarlal MDCCLXXXIII op do
I ) . Meyer
Dezelfde penning, i
Ook voor de Kcerzijde i
k r a n s l a k k e n verbindt.
i andere slempel gesnedei
(2) cu
blijkbaar aan (leu strik, die de
ü i t dit zetfde lijdperk is nog eeu klein, eenzijdsch gestempeld koperen pentiingje, onder
597 afgebeeld — wclüchl een presentie- of gchictloodje — dal een altaar yerioont, versierd
inel het wapen van Utrecht. Twee vaii w eörszijde iiit de woiken körnende banden plijalsen daarop
cen Speer met de vrijlieidsmiils en een palmtak; terwijl het woord CONCOUDIA, Eeiiilruvht,o\>
ecn wiinpel onder bei allaar geplaatst, den zin der handeling nog nader aandiiidt.
O p de va p e n i
d e r i i j k e re,
k l a r e n va
5 » » . Plaat LVII. 1783.
l e r burgerij 24 Juni j , de af.scbaffii
m a n d a t i e n 11 A u g u s t u .s, e n het v e r
a d s kleine bedieningen voor alle g
2 2 D e c emb e r 1783, te ütrecbt.
g der Stadho
r i j g b a a r verz
i n d b e d e u
Voorsijde. De Maagd van Utrecht, niet een spies, waarop de vrijheidsmnts prijkt: bet
ü t r e c h t s c b e wapenschild staat nevens haar. Zij is in bel voorhof van een lempel op ecn verbeven
trooa gezelen en leunt op een .stapel liaiidvesten en privilegien. Rrijgstuig omringt
haar en zij reikt een geweer aan een burger over, terwjjl zij een perkament , beschrcvcn mct
bel woord RECOMMANDATIE, mel den voet treedl. Op den achtergrond ziet n
p e n d e burger.s loesnellen, en den Dom van Ulreebl.
On: a u d :
U T I U Í O I I T S PUI l ü E E E y GEWAPENl ) DEX 21 lUXY Í7S:} UEOOJIM
A X D A T I E ATfrESCIIAFET DEX 11 AU (i { r s i - u a ) I7.s:i
T O T STEUN J)EK VllYIlEYD
Ueschrcveii In i1e AVrf. Jatrb., 1783, bl. 1196.
Wnnrscliijiilijlt na 1783 (ccsUgon, oin ais belooninfreiifnninit in In
[.BKÄ konit liii onclcr <113 op lipt jtar WS" mhip.
Kecrzijde. De ledematen der Gercformeerde Kerk, ouder bot zinnebeeld van liet iïe/oo/.
ZOO als de gedrukte verklaring luidt, wellicbt betet de Slanukerk, met bijbel en krni.s,
biedcu aan de Maagd van Utrecht een verzoekschrift , om alle Christen-gezindbeden tot Stads
k l e i n e ambten en bedieningen gerecbligd le verklaren. De Sledemaagd wijst in een geöpend
boek Op het woord UÎÎIE, als zinspeling op bet sluiten daarvan binnen de muren van Utrecht.
Ilet Galoofoi de Slaatshrk wordl voorgestcld de woorden uit le spreken, die men leest
O m den rand:
Z Y ZYN CIIIITSTENEN EN VIIYE BURGERS MET ONS
Op ecn brecden rand, benedon de voorstelling, leest men:
S T A D S BEDTENIXGEX VOOR LEEDEX
V A X ANDE R E N GEZIXTEN
V E R K R Y G E L Y K VEllSOGT DEX 17
N 0 V ( E Í [ B I : U ) 17S.S TOEGE S TAAX DEN 2 2 X î (DrcEMUEii)
Op bei l im, \vaarmede de eikekrf
Stelling omgeefl, .slaal:
s doorvloebten, die de keerzijde der allegorische v
G E R E r { o K î [ E y) ARMEX( t A N E N ) LUTEÍIS(C H K X ) XÍEN{I S ) Î (ES)
R-(OOM8CJI) GATIIOL(y k e n )
Volgens de Nederl. Jacrh. (1783, bl. 1163) zijn, door eeoige Schutters uit de biirgerbende de
Ziearte Kne.chten, de eerste grondsiagen gelegd van bel Genootscbap van Wapenhandel , waartoe
d e penningen betrekking hebben, onder n°. 595—596 A—B afgebeeld en besebreven. Nadat
deze vereeniging zicb eenige reizen in de Weeskcrk geôefend bad , voegden zich allengs andere
.schutters daarbij, en, de-vvijl zij allcen uil vrijwilligers bestond, verkreeg zij den naam van
rrijcorps (1). In Febniarij 1783 werd zij als GenooUchap, onder de zinspreuk Pro patria et
libvrtate, opgericht, en in jMaarl door de Vroedschap van Utrecht erkend. Reeds omstreeks
het einde van Junij moel de ILerepenning n°. 396 A gereed zijn geweest , immer-s er werd deslijds
ccn exemplaar daarvan, in goud, vereerd aan C.vpelles tot des P o l , die, zicb tijdelijk te
Utrecht bevindende, nitgenoodigd was om de wapenoefening le aanscbouwen (2). '
Bij ordonnantie van de regering van Ulrecbt, van den 7 Julij 1783, «erd een uilvoerig règlement
omirent de ScbutteriJ en Schiillerswacbten (dat den 24si«'> Junij bevorens beraamd en
vastgesteld was) afgekondigd (-*). Die Schiittcrij zou bestaan uit acht Vaandels of Compagniën,
naar de acht kwarliereu der stad verdeeld. 't Vaandel Ttirhjen bad zijn loopplaal.s op de
p l a a t s voor 'I Stadhuis ; '1 Papevaandel op den St. Maartens dam; 't Forlniti op den St. .lan.s
dam; de liluedkuil op de Wittenvrouwenbrug; de Zwarle knechten op d e -llariaplants; de Oran-
Jcutam op de Smeebrug: de Pekiiokken aan de Tolsteegpoort, en de Ilandvoetboog op de Jacobsb
r u g (!). Deze verdceling van Utrecht in acbt wijken, ieder onder oen va.sten bootdmaii,
( I ) Ned. Jacrb., 1783 , bl. 283—292, ci aUlaar hrrt Vcrzoekschrift, door 600 ingczftcncn op 10 Fobniiirij 1783 ingclevcrd ,
CM bl. 292-293, bct ïcpcn-Ycraockscbrift, <loor 71 Bctcckend. Uecils 8/0 Maart CsPrinson janrdag) dced bct'inachts de
«•«bt. Zie Vad. UM. IVrt.,, VIT. bl. 87; K^d.Jatrb., 1783, bl. 487. Over den h»ot dcr n.irBcrofliciercn togcn bct Excrcitic
Gcnoolscbtip, zìe deiiPoii, V. bl. .'ifiD , Miahl., IV. bl.4ll .aansprfiakniinlJurBCrscnSchuUerii telltrocbl. Vcrg. IV. bl. 21.
(Î) AW. Jmrb.. 1783, bl. 1198; l'ad. KM. Vtrv., VT. bl. 238i de , IV, bl. 55. Ecn de^oliike pcnning «erd, ats
buitengewoiie belooning (bovcn de 100 diikaten, door liet L'treebtscUe GeuooUcbap Getroaw wor 7 Vadtrlmd, uilgelooid) <loor
Pro Patria ft Ul^rtoto tocgezegd aan .len scbrijver, -die op de klamtc on duiadijksto -nij« het gedrag der vadorlai.asgeilnde
Rcgcntcn en ingezetonen, gedurcn.le dci. looj, van <len Eiigolsehen oorlog in Mgei. ovorstelling der onv^aardige Jtael.inaliï» en
bandelingcn van de verdcrven.le Engelscbc Factlo gehouden, lou bcselirijven, en dus de Ecr van de Natie zuiveren van don
laster der gemeldo Factie, en klaar amiiooncn, dat dczelvc ten onregle wds beklad." - Zeker, •«aar op dcrgelljke wi]«, door
ge«.-ipende Bcndon. opeuli.ik en str.ifrdoos belooningen kondon vvordcn toegezegd voor een gescbrift, dat tei. doel ^OM/liobben
bij verbemng vsn ccn deci der UurgeriJ . bct itnderc aan haat en vcraebliug bloot to stellen, daar kon meii niet ktngei, over
uiiderilrukkiiig en gebrek nan vrijlieid.
( ' ) Opgeiioiiieii in de Ked. Jarrb., 178
(>) Àhl., bl. llHOi voorts, bl. 11C9, .
, bl. 1171—1193.
u Piiblicalie on bl. 119-1—llOü ci >r den Kentineeslfr.
[