i?!' I f
í ' I : í
k s , ! , : / ; , m.
fi--
Iii:
i » . ,
WíiT.'
O m deii raud (ais *
•votg op het randsnhrift der Toorzijde):
lit. te Ilippolytushocf en Vi
i n 'sGraavenh
j r l a n d )6. t e E d a m 1 7 5 7.
1 7 59
Dric kerklceraars (i)i die den naam van W i g b o l d Müilmas droegen, zijn in de 18' ° eeuw op
h i in slandplaals 's Gravenhagc gestorven, en op elk ran hea is een penning geslagen. De
eerste overleed den 29'''" Muart 1746: de tiveededen Februari 1759. Ilet model ran den op
dezen geslagen penning achijnt ook T o o r dien wij hier voorstellen gediend te hebben ; althans
in den Catalogus van hct l'enningkabinet van P. S ï i d t v a s G e l d e r wordt deze aldus bes
c h r e v e n : «Voorz. Borslbeeld en face,met den Bijbel voor zieh. D. W i l l e m Mui lmab, Th.Doct.,
geb. 27 Dec. 1097, overl. 7 Febr. 1759. Keerz, Predikant tc Ilaamstede 1721, le Voorschoten
1722, te Alkmaar 1730, in 's Gravenhage 1736. Op 't v l a k : Grafschrift: 't isMnilmandietaz.»
Wal onzen W i c b o l d )Iü(lm\s betrcft, als geleerde scbijnl hij niet veel naam gemaakt te hebb
e n , doch wel Jils palriot, wat hem na de omwenleling van 1787 vele onaangenaamheden ber
o k k e n d e : j a zelfs was bij sommigcn de haal tegen hem en zijn ambtgenoot Johanne s IlEaiKGA
ZOO grool, dal het hun onmogelijk werd, hunne ambtsbediening openlijk uit te oefenenen hun
naauwlijks veiligheid binneiishuis verzekerd werd. Zij leverdea daarom dan ook een verzoekschrift
iu bij het Hof van Holland en bij de Rcgeering van 's Graveohage, om bescherming
voor persoon, huis CQ goede r eu, daarbij hun bereidwiUigheid te kennen gevende om
een oranje-gekleiirde verklaring of politieke geloofsbelijdenis af te leggen. Hierop volgde een
w a a r s c h u w i ng vati het Hof (21 Dec. 1787 genomen en 25 Dec. afgelezen), om gcnoemde leera
r e n in hun dienstwerk niet te stören. Dit had günstige gevolgen, wat H e r i rga , maar niet
wat HüiLM.M« betrof; immers de eerste godsdienstoefening onder zijn voorgang, na de waarschiiwing
gehouden, werd versloord en hjjzelf, onder hei toeu in den Haag geliefkoosd
•scheldwoord: Keea de hal uit : naar huis geleid (3)
S 0 9 A . Plaat LXXHI. 1793.
h e t Commando over Znidhol land do
O r a n j e - N a s . s a u . 8 Maart 1793.
Voorzijiie. Volgens de gedrukte verklaring, die de vervaardiger van dezen vrij ruw gesneden
penning gaf, stelt de daarop vertoonde krijg.smau den god Mars voor, of liever Z. D, H.
WiLLESi VI, Erfprins van Oranje-Nassau. Hij rust met de linkerhand op cen .schild (dal hij
vermoedelijk van Pallat heefl geleend : immers het prijkl met het hoofd vna Medusa) en
zwaait in de rechter den vetdheerstaf, hct leeken zijner nieuwe waardigheid. Z.ijn oogen
zijn gevestigd op een Iweede schild, dal hem door een hand, die uit de wölken voortkoml,
wordl toegcstoken (zeker om te gehruiken als 't andere aan stukken is geslagen) en waarop
het wapen van Oranje-Nas.sau is afgebeeld. Voor zijn voeten ligt de Leeuw mei de zeven pijlen
en hei opgeheven zwaard loi 's Prinsen bescherming, lerwijl het Alziend Oog de slijve
groep van hoven bestraalt.
Om den rand:
Vortaling ^
I K ZAL ZE BESCHEllMEN
1 Oranjes schildleus; Je nuiintiendrai.
( ' ) Zie .VnrorM/w, XIII. bl. 171 en 203. on de nldaar Ȕiigehaalilc schr^vers! a!sinede Glasiits,. II. bi. Sil.
( t ) Cil. V a n Gei-deii, 1. n". 3072: Nao.. XIH. hl. HG—2 17.
(5) AW. Jaarb., 1787, bl. 5913—5916 . 5030; Vaä. IM. V/'rv., XX. bl. 313-352. Iletgcen aMaar gezegd wordt. dat
M u í l m a n -eciiigen tijd danrna" overleed, is onnaauwkeurig. Hij koint ook nog voor in de Ned. Jatrò. van 1760 , bl- 1070,
ill eie toen zoo vcel gerucht raakejide censour van zokcr lidmoat. Vergei, boveii, 1)1- 84 (3).
I n
i n de afsnede:
mm m
Keerzijde. Onder twee gekruiste palmtakken :
W I L L E M DE VI
E R F P E I N C E VAN
O R A N G E EN NASSAU
V O E R E N D E HET
C O M M A N D O OVER
Z U I D T HOLLAND
DOHDllECHl- DEN^A
8 MAAHT 1793 ^ Kf
E n in de afsnede:
8 0 9 B. Plaat LXXVII.
r e n op dezel fde gebeu
Voorxijde. Als 809 A.
Keerzijde. Als 809 B; « 1 de afsnede is het t ivullingstakje weggelaten.
Het ligt niet in den aard van ons werk, een aancengeschakeld verhaal te geven van de
merkwaardige gebeurtenissen in ons Vaderland: het heeft alleen ten doel, de penningea loe
te Hehlen, die tot herinneriug dier gebeurteni.ssen geslagen zijn, of die bij den landgenool
eenige belangstelling kunnen verwekken, uithoofde van de persoon, die er op genoemd , of
hei feit, dat er op vereeuwigd is. Niemand verwachtc dus Iii er een omstandige beschouwing
van de oorzaken, de geschiedeais, en de gevolgen van den krijg tegen Frankrijk in
Belgie en op de Fransche en Nederlandsche grenzen in 1793 en 1794 gevoerd, een krijg, die
door de laterc alles ovcrstelpende gebeurtenissen op den achtergrond geschovea en schier in
vergetelheid is geraakt; wij verwijzen hen, die er meer van willen welen, naar de uilvoerige
bullelins en berichten, daarover in de Nederlandsche Jaarboeken te vinden. Wij doea
zulks le eerder, omdat de penningen 809 A—B omtrent den krijg zelvea nicts vermeldea ea de
penningen 815 en 816 niel van Nederlandsehen oorsprong zijn en den krijg van 't jaar 1793
siechts in 't algemeen herdenken; — welke penningen, met de noodmunlea van Maastricht
819—821, de eenige zijn, die tot het oaderwerp belrekking hebben. Noch de wakkere
feiten onzer Prin.sen, noch de heldhaftige verdediging van de Willemstad, kon den tijdgeaoot
o p w e k k e a , er iu 't metaal de herinnering van over le brengen aan bei nageslacht.
Het 7.ij dan, ter loelichting van den penning 809, genoeg bij den lezer in 'I geheugen te
roepea hoe de vreeselijke gebeurtenissen, die in Frankrijk hadden plaats gehad , een oorlogsve
rklaring der Franschen aan Keizer L e o p o l » len gevolge hadden (20 April 1792) en deze
wederkeerig een oorlogs v e r k l a r i n g van Pruisen aan Frankrijk (26 Juni 1792). Hiermede
stond in verband het terugroepen van onzen gezant L e s t e v e n o s v a k B b r k e s i i o d e , die legen 't
einde van September 1792 Parijs verliet: en, reeds bij hun brief ten geleide vao den Staat
van oorlog voor 'ijaar 1793, gewaugden de Stalen Generaal van de gevaren, die de Republiek
o m r i n g d e n , en van de stormen, die dreigend opstaken (2).
'm
( 1} G. S t e e h b k e k VIS ncUicht een
duir, aanlciding vond, dezen penning c
( » ) Z1LL88KS. Geichieiniis dfr Sfá
dcr stempehnijders van de raunt te Dordrecht, die, in hct vcrblìjf van den Prins al-
» den volgcndcn te makcn. Ilij wordt hij K h amm uiet genoemd.
•rimdtn. Deci, 1.1. 24; Vad. Hi>l. Ven., XXX. bl. 28 («), 70. 187.
In