î
I"
j r ' ^
¡i i•v -r
Ir
Gelukkig belioefdc de dapperlieid der ingezeteneu niet op de pvoef gestold le «ovdeii
kwam de Kcizer, in weörwil dat hij in 1785 omstrecks 44000 mau in Luik, Gulik en 15rabant
bijcen had , met nadcrc voorslagen Toor den dag. Hij ^vilde nii, legen
scliadeloosstelliiifç
v a n / 1 2 . 0 0 0 , 0 0 0 , afzien van zijne aanspraken op Maastriclit, en zelfs
de vi'ije vaart op
de Scheide, mils de Slalcn zijue souvcreiniteil zouden erkennen over di«
-ier, van Antwer-
pen af tot aan liet einde van 't land van Saeßhigen. Door vier der ze
Gewestcn werden
deze voorstollcn gi'oolendeeLs aangenomen: doch dewijl de Stalen niet n
lioen, gingen de ondcrlmndelingen Iragelijk voorl. De Graaf van "Wa;
boden dan 5 mil-
Van Levden
\verdcn in Junij als Gczanlen van II. Hoog Mogenden naar AVeenen gezonden, en een Kommissie
alhier benoemd, om te onderzoekcn lioe, na de ontruiming van Lillo, de Scheide 't best
dezerzijds zou geslolen worden. Eindelijk, op den 20»'^" September 1785, werden de voorloopige
vredcsvoorwaarden geteekend; ler«ijl Frankrijk de laalste z^uiriglieid nit den weg rnimde,
door te verklären, dat het al wut boven de som v a n / 9.500.000, tot welke het aanbod dezerzijds
reed.s geklommen -was, gevorderd nerd, roor zijn rekening zoii nemen. Het vrecverdrag,
in 29 artikelen vervat, werd op den 8«eii November le Fonlainebleau geteekend door 'sKeizers
Gezant en dien der Slalen, en door VERGESSES, uit naam van den Koning van Frankrijk als
beniiddelaar; op welke laalste omstandigheid de voorzijden der medegedeelde pcnningen in
't bijzondcr zinspelen (l) (2).
0 3 Î . Plaat LXII. 1785.
e t Keizer Josef II cn het v
; e s l o t e n . 8 en 10 November
e r b o n d , met Frankrijk
1 7 8 5 .
Op den vrede,
Foorsijde. Ue Nederlandsche Jlaagd, ziltende op den zelel des oubeperkten gebieds (»),
het gccnc ik tot liicrtoc licbbc i>i lict werk (,-csleld, dat z»l ik nu mel miju oigcn voorüccUl bekragtígcn" cnz. Te iiieer vcrilici.t
dit wnkkcre voorlieeld, door UOUTKAMI' gcscvcn, ann de vcrgctcllicid te woracn ontirükke.i, naar mate het zelclzamcr wss.
Intussclicii iiiíg nict vcravvcBCn vvordcti, dat iii dit lijdsscv richt Xoordhollsi.d ovcr 't gelieol zich door eei. krijgshaftigcn geest
zccr voordeelig bover do iiiecstc govosten ondersclieitjdc.
6'. G. KDII'RRS, Ilooglccraar te Croiiiiigeii, Karlauthch S/aa/t Orcaau, ieschouuid in een Lrcrmlan ovfr Marc, IV: 35—41,
iennfHtetn Aanha«gsfl ottr de opnmn. úi^omUrlmd iu M O/damil. Cron-, 3-83. Verg. Tarf, HUI. Vtrv., Vil. 1)1. 320.
7». ¡lENDBiKDtntu. I.utlicrscU Predikaut te T)out¡clici.i, De verpliglir,¡¡ van e» Nederla,u!er om onvenaagl .-í/n i^r/rouwmo;,
God le ieiry:eH, door ¡¡/n l'aderlaiid e» i'ryheid tesen de tyanden tan de:e!te le terdedigen en le icsehennen, betoogt ¡u een
iid uur, 8 Mnarl 1/83- Aiust., 1785,
(') 'cd. Jfíst. Ven., VII., 1)1. 395 , cn ovcr de waiicmiig vcrdcr Deel Vlll, 11. 229—374 ; .Vid, Mm., LVIII. 11. 39—
•14, 99-108. Ook de K.iaiien wai.cnden zicU liicr cn daar. Zic liicrbovf», 11. 2IC (II) cn 229. I)e Ilooglccraar J. II, SWILs
gof zelfs ccii ll'etioelje ivur de tMne Sclíutter¡/ea uit, iiict ccn daaraclitcr geplaatst Byrocjsci roor Oitden, Amst., bij
J. ScHUfBH,
el griraQle oe/enscholfn der Kederl. jeugid den «•
u welingeriekle e
I78C. Ilij iirijst daarin zce
'« duuriamen
de X
tcdere llotterdsniscbc wiclilcii, die onder de ziiisprcuk In den flageraad, i
oí UisUr «or hel Vaderhnd. ccn militaire ocfciihoofdrol
seliool liadden opgericbt." Ook nog voor ouïcn tijd, nu de gymiiastick zulk et
bij de opvoeding spcclt, is het boekjo
Iczciiswaardig.
( ' ) Zio ovcr de twisUn mot Jo/Kif II, de ondorhandclingen cn den alluop daarvan, Ned. Jturb., 1781, bl. 467; 1783, bl.
132—179, 401—IOC, 568—002, 895—811, 922-923, 980-998, 1219-1260, 1537—1566; lad. IM. IVrr., VII. W. 162—
395; IX. bl. 191 -323; den Poll tim den Kede}-.Hh!jn, V. bl. 616, 829; VI. bl. 1003, 1006, 1073, 1089, 1105, In Frankrijk
waren, luo in den Slsatsraad als onder het [lublick, de gcvoclens nongaaniie ilc Scheide-qoestic verdeeld, Zie Vad. Ilisl. Vere.,
VII. bl. 269. Soiomigcn Stenden, op gründen aan I.et n.tuurreeht ontlecnd, de vrije vaart voor, als o. a. de schrijver v»n het
Précis polUique rar différendi qui se soni éleKi enlre f Empereur et In Elalt généraux dei Protinces-Cniet. r 'elalieemenl à
l'Escml, Paris, 1785. Rceils liet motto, uit SBNECA getiomon. Ex nenalti comu/lii pleùiicilisjue icelera exoriunlur, wijst
den gcest aan v»n liet geachritl, Verg. MIHAUIS-VU , Doules sur la liberté de F Escaut, reclamée par t Empereur, «IR les causes
et sur les coMcçuences proballes de cette réelamalion, Paris , 1781, waarvan to I.ejden in 1785 ccn vertaling uitksvani. C. li-
II.\VSMN , Verh. orii' het opencn w stuile» der Scheide mz. (vert, uit de AllerseueUc Staalskunde ta« Ihlland), Ulr., 1785.
De vrrontwanrdiEing uf de angst In Nederland gaf zieh luclit in vprschiliende gcsuhriften , b. v. in den Treur-la:uin , uUgalmende
op eenen raderlandsehea en beredeneerden toon den rampzaligen toeiland loaarin de RepubUek door JosKi'ii II reed»
gebraut ziet cnz. CNÏ., 10 Xov. 1781, znd. pl., 45 blz. — I,. VAN OLLLFEN , Aaa den Keher JosEi'II 11, ter gelegenhehl ro»
lijne onrechtraardige handetaijse omirent Kederlaad, Anist., 1785, Dichtstuk, 12 \i\z. — ßenhadad van Surien in de Nederlande
», 1 Ken. XX : 1—13, o/ de handelieiji fan den Keher JOSEPHI-S II omlreul de Niederländers, door een Vaderlander.
(1781?), .-I2 bit. t
uitdrukking \ Inden wij in lict vlugschrift Kedtriand in terbond met Vranirijk I. 17.
op welks rüg de Generaliteit.s-Leenw. Nerens haar de vaandels der Oosl- eu West-Indische
Compagnien. In haar scboot ligt de viijheidshoed en haar linkerhand draagt een olijflak,
dien zij biedt aan de voor haar voeten oprijzende stroomnimf (de Scheide), kenbaar aan haar
waterkruik, met het opschrift SCALD{is). De nimf boudt in de rechlerhand een roeis])aan,
met het opschrift SAFTINGA, als grensplaats van Oostenrijkseh Brabant. De Nederlandsche
Maagd verwelkomt, door het uitsteken van haar rechlerhand, de naar haar loevliegende
Faam. Deze steckt de trompet, waaraan een vaandeltjc hangt , gestikt mel een lauwerkrans,
omgeven door lelicn cn omsluitende twee verbünden banden, als zinnebeeld der getronwheid.
In de linkerhand draagt zij een wereldbol, waarop bei beeld van Ficloria, met uilgesloken
lauwerkrans geplaatst is. Op den achtergrond de wijde Scheldemond. Een hemellicht, waarin
een lelie, bestraalt deze los gesneden groep.
Om den rand:
D U P L I C I POEDERE SALVA.
rEILIG DOOR EEN TJFliEVOUXlIG VERDRAG.
I n de afsnede:
V I T I NOV-(EMBEIS) FACE CVM ROM'{ANORVU) IM1>EE.(ATOEE)
X EJVSD{EU MENSIS) rOED(EEE) CVM- REGE,
GALL>(IAE) INITIS.
J)OOB IIET SLUITEN OP DENNOVEMBER {van) DEN VBEBE MET DEN ROOMSCEKEIZER,
EN OP DEN lOJ»" DEliZELFßE {maand) VAN HET VERBOND
MET DEN KONING VAN FRANKRIJK.
Keersijde. Een licht van boven, waarin de boed eu staf van Merkuur benevens een (vrede-)
bazuin zijn geplaatst, beslraalt het navolgende opschrift:
G R A T I ANIMI MONUMENTUM
I L L U S T I U S S I M I S IIUJUS BIEEICILLIMI
N E G O T I I PllAEEEOTlS DICATUM
A QUIBUSDAI I GIVIBUS
M E l l C A T O R I B U a AMSTEL0UAMENSIBUS
M D C C L X X X V .
GEDENKTEEKEN VAN EEN DANKBAAR GEMOED, DEN VOORTREFEELUKEN BELEIDERS
DEZER IIACIIELUKE ONDERIIANDMLING GEWIJD DOOR EENIGE
BÜRGERS, KOOPLIEßEN TE AMSTERDAM.
Daaronder, het wapen van Amsterdam, met een scheepskroon (l) tot helmleeken: een drieland
ea een antiek scheepsroer, met een eikefcstocn omslingerd, zijn kruiswijze daaracliter
geplaatst. Lager: i.
Op het rerbo
0 « 8 . Plaat LXII. 1785.
.n F r a n k r i j k met de Nede
10 N o v emb e r 1785.
, gesloten
Voorzijde.
•echterhand ,
Links, Frankrijk, voorgesteld als een gehclmde eu geharnasle vronw : melde
die een speer omkleml, rust zij op een schild, met drie leliën versicrd eu aan
( ' ) Opmerking vooral verdient de bijzonderheid, dat hier, en nog wcl op een pcnning, ter gedaehtenisse van den vrede
met den Keizer gcslagen, de keizerskrooii boven het wapen legen een scheepskroon is verwisseld. Moet mcn hier denken aan
«cn doel om den Vorst een stikwijgendo beleediging aan te doen, door minaebting te looncn met die gift zijns voorvaders,
waar men andéis zoo ved prüs op Steide? of alleen aan dommo gednehteioosheid? Had de toeninalige Regering >an Amsterdam
ecnig bescf geliad van het onwelvoegelijke der gepleegde wapenscbcnuis, oí maar allccn van de ecn\oudigstc beginselen
II. 71 ' i •
der heraldick, de graveur wart er nict zoo geoiakkclijk afgekomen.
haar