1 l i ' ; ,
Í í í ' '
' i ! '
••i
i J',' i'
II r / .
I K '
n i f ' '
w P i r
Keerzijde. Gelijk aan de keerzijde van N°. 612, Plaat LX, ^yaa^dool• deze penning leveus
herinnerl liet overlijdcn van Jhr. J. 1). van der Gapeileh t o t deh P o l , in het voriee iaar f6
Junij 1784). S J I
Ilet gronddeiikbeeld vuu dezen penning is: Nedcrland, onder Gods vaderlijke hoede en in
de hoop van ceii verbond met Frankrijk en Pruissen, in den aanvang van het jaar 1785,
wachl gewapend de vijandelijke bonding al', door den Diiitschen Keizer, ler zake van de geschillcn
over het opencii der Schelde, aangenonien.
Hel onlfilaan, den loop cn de beuindiging dier geschillen zullen wij bij bel te voorschiju
brenget. der i)enningen 620 a—b vermelden. Genoeg zij het liier tc wijzcn op den lile!
van een goschrift, onder dagleekening van 10 November 1784 i n ' t licht gekomen, om aan te
loonen welkc vrces er, Ion tijde dat Holtz.hky de voorzijde van den penning bewerkte, voor
de bliksemscbicblen bcstond, die dc Rijksadehiar in zijn klaauAven slingerde. De tilel luidt:
Treurbaiuin uitgalmciide op emc/i rada-lajidochen toon den rmnpzaliyen toestand waanii de
Hepuhliek door den credehreuk van Kelzer Joseph II ¡jcbvagt in.
0 1 0 . PUat LX. (1785).
« c l ü o u i n g s p e n n i n g van Prins Wi l lem V.
Foorzijde. Het links gewend, geharuast borslbeeld van Prins Wi l lem V, het haar met linten
gekapt.
Onder den geknoUen arm leest men SCIIEPP.
Keenijdc. Een bloemkrans.
O m den rand:
W I L I I E L M U H V. JJ.(..n) ( J . ( i i a t i a ) P l l INC. ( . . :PS) A U U. (A N T I AE)
triLLiDi r, moii GODS UEXADI: PRINS VAN ORANJE.
Hoogsl waarsehijnlijk «as hel deze penning, die aaiileidiiig gaf lot bel gedieht, 't welk wij
bieronder, ais een proefje van den tijdgeest, laten volgcn. Een Rotterdammer, die zieh onder
de zinspreuk Semper idem verscbool, gaf bel, mei een Ilcilicensch h¡j de cerjaring van
Prilli ffillem (8 Maarl 1785), uit onder den titel van :
II.íRTETAEL \>an cenen waren, outccrwcUehcn vadcrlander : by gelegenheid der onlangs uitgekonicne
medalje : verhccldende zyne doorluchtiggle Hoogheil, den hoogstgeboren
Forgi en Heer milcrn den i-yfden, enz. enz.
ü i t ' s bceld van Willem van Orange en Nas.sauw
De hoeksteen, de pylaer, van 't waglend Staetsgebouw,
Ilet roer van 't zinkent scbip der zeven bondgenoten :
's Lands dierbaerst oogelyn , uit Koningsbloed gesprolen;
Van Tor.slen voortgeteelt, wier dappre heldenmoed ,
Voor vaderland' cn kcrk', verpaiiddc goed en hloed;
Van legerboofden cn vlootvoogden, die, geboren
Voor vnur cu stael, iii 't veld van Mars, nooit moed verloren.
Hecfl vadcr Willem niet, ten spyl van 't Spaensch geweld ,
111 Neerhind , op de Speer, den vryen hoed gesteld ?
Laet bel.sche lastcr tans, zig, meer dan ooit verkloeken,
Om, Frizoos grooten zoon, te scheiden, te vervloekcn :
Waerdoor dat Monsterdicr des Heeren gramscbap tergi :
Dec-s scliuilTelende slang, die zig in 't stof verbergt,
Zal eerlang, door Godts wraek', den kop zig zien verplelten;
Wanneer de Heer den voet hem, op den nekk', zal zetten.
Des vorsten blanke deugd .straelt yder in 't gczicbt:
Prins Wiilem'.s zuivre tronw lioudt elk aen hem verplicht:
Zyn onbevlekte ziel is wars van valsche streken.
Men hoorde onlangs (i) hem, in den Statenkring, dus spreken:
»lloe meenig vooislag bebben Avy den Slaet gedaen!
» Vermeerdering van land- en zeemacht aengoraen ;
»Macr, al vergeefs : en 't blykt van agt'ren, in deez dagen,
» 0 n s vaderland waer' vry van alle de oorlogsplagen,
» Ilad men myn pogiogen, zoo heilzaem voor dit land ,
»Geschraegt; niaav neen, men Mees die alle van de band!
»Nu zockt men, al 't verderf, ons, schuldloos, aen le wryven,
»Welk een ontaerlbeit...! dan , ik zoek getrouw te blyven ;
') Gelronw tot aen myn dood', ofschoou ik ga gebukt,
»Door all' deu z^varen last', die bei myn sehoudren drukl,
» I k waeg myn goed en bloed lot heil der onderzaten."
Uns sprak de prins, voor 't oor der algemeene Slaten ;
Gezeten aen het hoofd van dien geduchten kriiig.
Tans heerscbt een diepe stille, in 's lands vergadering ;
De Vorst .spreekt vorstenlael! geen wonderl zwaersl beledigt,
Is 't meer dan lyd, dal zig Orange, op uieuw verdedigl;
Z,ulks eischt zyn naem, zyn roem, zyn huis, zyn hoog geslacbt:
Een Koningsdocbter heeft Prins Willem voortgebragt.
Door dees Verdediging; door dit vrymoedig spreken,
Is Willem's ousehuld, beel der natie, klaar gebleken.
Triomf! myn Vorst braveert! de laster ligt aen band!
Triomf! s'Lands vader bleef getrouw aen 't Vaderland.
Intusschen kunnen nyd en lasier nog niet zwygen;
Zy woelen, rusteloos, om 'I naer bunn' wensch' le krygen.
» Hini aenhang groeit — »ga voort," (blaest ben de Salan i
»Beliegt Oranje op nieuw; baest krygt ge 't naer i
in)
Ilet vioekgespan gael voort, om heischen twist te zaeyen :
Zy vleyen zig, hnn baen zal eerlang Koning kraeyen ;
Wyl 't Loevesteinscb gespuis, zoo 't .schynt het veld we6r wint.
Maer, 't beste deel van 't volk blyft, eemvig, jirins gezint.
Lael dan de Vrycorpist ('t zy God' geklaegt!) hem drukken ;
Zyn helsebe poging zal verydlen, ganseh mislukken:
Dc prins blyfl prins, boe fei de nyd hem hoont en smaet ;
J a , 'I Eminente hoo/d (2), aen 't roer van 'I schip van Staet.
( ' ) In 178-i liad Willek V zijn geclrne vcrdcdigd in een brief aan (¡e Slalpn der verseli il len de Gcwcsfen. Vad. Iliit.
Verr., VIII, bi. 50—60. In de ecrsle maandcn vnn 1785 ieverdc Iiij een vcrtoog in ter zclfde zake; zie ald., X. bl. 25—38.
Velen vcrliievcn dat stiik lidinclboog ; anderen Spraken er niet \an (lau inct de uilerste vcracbling ; en beiden, zoo\7el Uet vertoog
als de brief, standen tcn doel aan bcflige kriliek vau tcgeiisciuijvers, vooral van den Ptisl ran den Neder-Rhjn, l.l.bl.Sa,
(') Eminenlf huiffiì. Pltrus IlorsTEnü, S. S. Tlieol. Doetor, Professor lionorarius cn Predikant te Kottcrdam, icbreef
eciis in die dagcn als con warm voorstandor van het Huis van Oranje.Nass.-iu, -dst indlen men, mct veriating van de gewone
beteekenis dier wooriien, door oproerinakers mögt verstaan de verdedigers cn liongseliattcvs eenfr nyt Slaalsreijn-ws mtl eea
eimnnl hoo/J uit den üourlugtigen Iluize van Oranje en Nassau, liy het zig voor groote cer zou rekenen onder de zulken te
mögen geteld worden." ])eze qualifieatie of Stelling werd lie\ig door zijn tcgcnstanders gegispt en gaf aanleiding tot vcel ge-
EClirüf. llorsTEDE verde di gde zieh daartegen in zijn y/;«i%i> Ifyfn de lanterende nieimtjja/ticreii ea andere schrißen raa de-
»n t,Jd, 2« druk, Holterd. 1785, 1)1. 79-95. Dit uitvoerig gesclirift (de 2'' druk telt 318 bladzijden) loktc weder ctteiüke
tegeusehriften uit, als b. v. Ecrtle hn<f van Hendrik Brinxsia Jz. (een pseudoniem), Schoolmeester m D<,rj,tri!,ter te Högeirein/
um aa» .,. P. IIorsTEDE. Frantker 1785, 46 biz. — op zijii beurt weder bcslreden iu den brief van IUikiurt aau
VrekkIik orei' den on/myt uUjreiomea l'"» Jri-/ran II. Biiinxua. 40 blz. Bij een Ticeede Brief tan IIcNOniic Rrinxma , I'i aneker
1785, 72 Iiis., werd eene plaat in 't koper gevoegd, de seiiool van Bbi.vxua voorsteilende , waar dcze, met bullepcos en
plak, den professor uit verdrijfl, die lact een zot4kap op 't boofd cn een raieldek — of liever een bak met pleisterbeeldjcs—
Oran-
II. 66