I f
I S , , - ;
I S^L'L .
lí'l
I f
R I
ai.
hunr voeleii krauil de Gallische Haan ; reclils , de llaagd yan Ncderland , de rcclilcplia.id a l . 1er
c e d z i v o r i n g opatekende; aan den rechlerarm hangt een hoorn van overvloed. -waar geldslukk
e n uit uederstroomen. Met de liakcrhand houdt zij d e vrijheidsspeer en liel wapen der Gen
c r a l i t e i t vast. Achter haar yerioonen zieh de ziiil der slandvastiglieid encen (Nedcriandsche?)
Leeuw. Frankrijk vvijst op eeu altaar, dat tiisschcii de beide vrouwen ataat
w a a r o p beider
w a p e n s zijn uilgehi Bij d e u Leeuw is het merk \
d e n graveur, I- E(VE»TS).
O P H E C H T I I E I D MET STANDVASTIGI IETL) VELLB.(ONDKN)
I n de afsnede:
T E N V ERDERVE DER
A R G E L I S T I G H E I D
D E N X NOVEMBER
M D C G L X X X Y
Kcerzijtie. Hoven, Iwee palmtakben kruiswijze met i
een bloemfesloen : daaronder , dit rijmpje:
1 lini te zamen gestrikt: beneden,
D E F I ERE OPRECI ITI IEI D WARS
V A N K N E V L E N D E EIGENBAAT,
S L U I T MET STANDVASTIGIIETD
O N S C II E N D E R E VRI E N D S C H APSLI A N D E N :
K R Y G T DEESE EEN IIARTVRIENDIN
V O O R HAAR DÜORLUCI ITEN STAAT,
D I E W INT EEN TOEVERLAAT
V O O R HAARE WAARDSTE PANDEN.
Toen men, na het uitbreken van den oorlog mct Engeland, in 1781 hier te lande met sehrik
d e overtuiging had bekomen van den eilendigen toestand, waarin zieh zee- en iandmacht bev
o n d e n , rees al spoedig bij velen (i) — ongedaehtig aau de spreuk « God helpt die zieh zelven
h e i p e n " — de gedachte op van het wenschelijke om met Frankrijk een verbond te sluiten of
a l l h a n s schikkingen ler wederzi jdsche beschcrming te beramen. Bij het beraadslagen over het
s l u i t e n Tan den vrede met Engeland in 17S3 wer d die wensch ter sprake gebracht o. a. in de
S t a t e n van Gelderland, doch als geheel onlijdig verworpcn (i). Toch werd de zaak levend
i g gehouden, zoo door CAPELLEH TOT DE POL, in een vertoog bij den Landsdag van Overijssel
ingediend (3), als door den ßost oaii den Jl^eder-Rkijn, den invloedrijksten lolk der Pat
r i o t s c h e partij (*). Intusschen, »over deu aard der verbindtenis" — zegt een t i jdgenoot(5) —
» w a r e n de gevoelens zeer vcrschillend. Eenigen Spraken van eeu Handel en Friendschapi-
» verhindteuis, sommigen van een Beschädigend en Ferdedigend Ferhond, dan de meesten wil-
» d e n al l e e n een Ferdedigend, daar zij een Flandel en Fricndschapsocrdraij zonder zulks, voor
» v a n geene beduidenis en als een enkele hersenschim aanzageo, en een beschädigend en verde-
»digotd verbond voor ons handeldrijvend gemeenebest allerverderfelijkst hielden" Over het
v o o r - of nadeelige van verbünden met Fraukrijk werd heftig getwist; doch het stelsel eener
ge w a p e n d e neutrali tei l meer en meer losgelaten. Kindel ijk bracht op 4 Februarij 1784 Utrecht
e e n verbindtenis mei Frankrijk in de Generaliteit ter sprake, maar gegrond op den voet des
( I ) 0. a. bu CAPELLF-K TOT »E MARSCH , zie Vad. Hit!. Ven., IV. bl. 56, VIII. bl. 173.
( ä ) AW. Jaarb., l?8i , bl. 2031 [ Fad. mi. Verf., VJII. bl. 174.
(») Vad. Ilist. Vn-i., vm. bl. 17.1-18S; ^^ed. Jaarb., 1783, bl. 2163, 2178; 1784, bl. 443, 446. CAPELLENS voorstei
was (loor verzoekseliriften van Devcntcrsebe cu andern Overijisciscbe burgers onilersteaad.
{ • ) I. bl. 421, 429; II. bl. 481 , 507 i IV. bl. 317, 300, 3D1, .ÍOÍ, 395 , 397 : V. bl. B13, 618 . CIO.
( ' ) Vad. Hill. Ven., VIII. bl. 183.
t r a k t a a t s van gewapende onzijdigheid, en op de « ederzi jd.sche belangen van den handel (').
Dit gedane voorstei vond terslond vedrklank bij Fr ieslaud, uaar reeds in 1782 het k\»arljer
v a n Gostergoo met klem op een verbond met Frankrijk had aangedrongen, en dat in bed
e n k i n g gaf bij die Mogendheid aanzoek le doen om een verdrag met haar le s lui ten, voor een
b e p a a l d e n tijd en met wederzijdsche hulp. Groningen en de Ommelanden voegden zieh bij
F r i e s l a n d . Holland trad met Zeeland in overleg, en in Gelderiaiid k « a m men terug van het
v r o e g e r genomen besluit, nadat CAPELLES TOT DE MAUSCO, geen man van lialve maatregelen,
o p 29 April 1784 ter Slaten Vergadering, op den droevigen toestand van finantie-, krijgs- en
d e f e n l i e w e z e n , zee- en landmacht , gewezen had p). Vijf der zeven Geweslen besloten hierop
i n Mei 1784, onzeu Gezant te Versailles te mächt igen, het Fransche kabinet te polsen, over
d e vraag of het genegen zou zijn een nadere verbindtenis met onzen Staat a ant ega an, gegrond
o p wederzijdsehe belangen, en bijzonder ingericht ter beveiliging der rechten en bezittingen
v a n de Republiek. De voorslag werd gunstig opgenomen, een ontwerp in bedoelden geest
.spoedig opgemaakt (S) en niet minder spoedig ter beoordeeling aan de versch III e n d e Gewesten
r o n d g e z o n d e n , waarvan reeds op 8 September 1784 zes hun stem gaven aan het sluiten van
e e n beschermend verbond. De twisten, in Overijssel tusschen Ridderscliap en Steden gerez
e n , deden dit Gewest verstoken raken van zijn stem. De afdoening der zaak werd echter opg
e h o u d e n door de geschillen met den Keizer, vaarover bij ' tbesprekcn der Penningen 626 en
627 gehandeld is, en het duurde tot 10 November 1785 eer het verdrag le Fontainebteau get
e e k e n d werd. De hoofdbepaling daarvan was die van art. IV, Frankrijks toezegging bevatt
e n d e om, in geval van oorlog, den Staat bij le staan mel 10,000 man voelvolk, 2000 ruilers,
12 liuieschepen en 6 fregallen; terwijl wederkeeri g de Staten in gelijk geval F'rankrijk de helft
e e n e r gelijke ondersleuning zouden bieden (i).
O n d e r de vreugdebelooningen, ter zake van dit verbond aan den dag gelegd, muntte een
feestmaal uit, op 21 Jaiiuarij 1786 in de Doelen le Amsterdam gehouden (5), waar de Fransche
G e z a n t , Markies van VERAC, de vier regerende Burgemeesters van Amsterdam — wa a ronde r vader
HOOFT, die steeds de allianlie slerk had voorgestaan (") en ceu-en-zeventig andere genood
i g d e n aauzaten. Ten behoeve van dit feest is de gedenkpenning 627, hoezeer dan nog mel
b e i jaarlal 1785, geslagen en zijn toen of later daarvan gouden exemplaren deu Koning van
F r a n k r i j k , den Markies van VEHAC, den Graaf van VERGESKES, die 't v e r b o n d geteekend had,
e n den vroegeren Gezant, Hertog van LA. VAUCUVO-I aangebodeu of toegezonden. De dischgenoot
e n — builen VEUAG — onlvingen die in zilver.
Ook eiders in ons vaderland werd het sluiten van het Verbond gevierd. Te Hardenberg (7)
d e n 29stcu December 1783; te 'sGravenhage den 1»''^'' Februari j 1786 (8): te Wi j k bij Duur.stcde
d e u aJ^^" Februar i j (e); le Arnhem den Februarij ('f); te Veere en le Voorscholen den 12^'"
F e b r u a r i j ( " ) ; te Utrecht en te Leeuwarden den 23®»"" Februarij (12): le Zierikzee den 20»'''"
( ' ) Vad. Hill, yen., VIII. bl, 187.
(») Aid., VIII. bl. 192-206; TTOordelijk ovorgonoincn uit clcn nftouafirlijkeii druk daarv-an, dewijl dc SWteu van Oclilcrland
het niet onder de staalstukken ^ilden licbbcn opgenomen,
( ' ) Te vinden in de Ned. Jaarh., 1784 , bl. 1386—1301.
(4) Vad. Hist. PVm, VIII. bl. 211—223; Ned. itfn'e., LIX. bl. 193-104 , 214-216-218; LX. bl. 11—13, 38-40.
( ' ) Zic de Feeitplegliyheden In- gelegenheid ran het terbmxd mel yrankrijk, met den geplaoldrukten titel: Nedertand in rfr-
¡oiid met FraiiMji, 10 November 1785. Amst., 1/8C, BO biz, 8°. Onder de lafelilukken inuntlen bij den maaltijd te Amsterdam,
ttldaar bl. 5—21 bcscbreven, uit: de ie,«pet der Emdrag!, lang II voet, breed 4 voet en lioog 10 voet, on de vier groe-
, Landsreeht, de Vrije Zeetaart, de ¡/roei
daar aigebeelil.
( • ) ZiedenPo»<,V. bl. 610.
( ' ) Tafereelen enz., bl. 4—5.
( ' ) m . b l . 21-22,
(») Aid., hi. 22—21.
<'") AUl., bl. 27—32.
( " ) Aid.. bl. 32—35,
Ò ' ) Aid., bl. 35-37
•. de,'
en in betboekje: Mòi
m Fratih-ijk en die ran Nederìand, alle op froaye kopcren platen al
t Vrankrgk, ¡¡/nde een hetpiegeUng ra» de deeo-
¡I te Utrecht dm 23 Febr. 1786, door de burger
A p r i l
t Í