k
ii » o f beschemengel des huises van Brunsvvijk, die het wapenschiid (i) '
» toond , verbeeld is. UoTen dit staat dit raudschrift :
D E Ç U S ET SECURITAS.
( l a t is:
LUISTEJt i'.V VEILIGUEIJ).
» O n d e r de slad slaat op een Banderolle :
G U B E l l N E T BlU.
d a t is:
DAT IIIJ LAN G RFA' BUT EL rOEHE.
O a d e r aan staat:
» • ( l î s . v i ' u s ) C-(ONSUI.ÏO)
u dat GeslachI i
FOIGENS IIET BESLUIT DES BAADS"
» D i t ailes duid i
» H e r l o g van Brun;
« hnrei i Gouvorneii
» s t r e k t ; zij wensc
» g e k ' g e n l i e i d , volge
Zoo lezeii «ij i
d a t de stad 's HER l o g e n b o s c h die vrcede en voorspoed gciiiet, den
wijk geluk en zegen Aveuscht, dat hij in denjaar e 177(5,vi j fen tiviutigjaaren
is gewees t : zij verkluard , dat dit haar tot een luisler en verzekerhei d verd
a t hij veel jarei i die liooge waardigheid mag bekleeden en lieeft te dier
s het liesiiiit liaares Raad , dien penning doen slaan."
1 het notiilenhoek van Sohepenen, Gezworens en Raaden van 's Hertogenh
o s c h van 8 Mei 1776, f°. I I I (s). In de vergadering van dat collegie van 12 April 1770,"had
d e -i^ed. VAK BEHCKIVL (S) het brekcn van den laatsteu Stempel v a n d e n s t edepenning [van 1770, zie
b o v e n n°. 4 4 5 - 4 4 6 , hl. 3 7 - 3 8 ] te kennen gegeven; w a a ropde s t i jds het Raadsl i d Wr. JASHESDHIK
VAS HiiURS, verzocht werd een iiienw einhlema en omschrift voor den niemven Stempel o p te gev
e n , m e t bijvoeging (20 Apr i l 1776) om dezen betrekkelijk le maken totdeplegtigbeid v a n h e t ^ -
j a r i g Gouvernement van Z. Ü. H. den Heer Herlog van Briinsnijk o v e r ' s Herloget ibosch. —
Hei outwerp, 8 Mei 1776 ler tafel gebragt, werd goedgekeurd, beloveude de leden boofd
v o o r hoofd het doeii slaan van dezen peuniug » t e secreteren, tot den tijd die aan den Heere
H e r t o g zal worden gepresenteert," terwijl de stempelsnijder en zilversmid THEODORAS VAN
BERCKEL, te Rot lerdam, verzocht werd , den Stempel vau den dubbelm penuing [no.507] in ger
e e d b e i d le brengen. Deze, als blijkt iiit e e n brief vao 16 Mei (Notulen fo. 116 v:<o.) v o n d » d e leek
e n i n g (4) en schikking ook zeer fraai , dan zeer werkelijk om uit te voeren eu dus niel mind
e r dan / 2ÜÜ.. daar voor diende te hehbeu. " VAU HEURN had hem daarop geantwoord, dat
( ' ) Van kccl, mct een ter liiikcrzijdc stcigcreiia of springend psird {Chnat laulanl) vsn ziiver.
( «) Dit Nolule)iboek werd ons loegezonden cJoor Dr. C. K. URKMA.VS,
( ' ) }Ia.r man TUEODÜRCS EVKRARBÜS was in li/O o.erledcn. Zie boven, bl. 1 {1). Zoo »Is uit de ..otulcn
f . 27 blijkt, Icvcrde zij 4/3 gouden «n zilveren peiiningen ten diensic vsii de slad, seden den 13 Septenilier 1
Decerabcr 1775 , ter somnm van / 537-1-0, Een deel dier stedcpenningen (22) «»s gegeven aan Coinn.lss.rissen over de Brand-
Simiteti, overeenkoinslig helgeen was vastgesleld bij de Resolutil-n van 7 Julij 17.)6, U Junlj 1758, 18 Julij irO-i en 1 Deceiuber
1765. Voor bet sielicn van nieuwe steenen gevcU werden goudrii peniiingen van versebillendc zwaar.E uilgerelkt. ZN<.
vermelden de notulen
n 1776 ,
den 29
n elders de loodanigcn Ipr waardc van / 28-7.0; / 18-18-0: f IS-l.-i-O: / 14-13-8
/ l l - 1 6 - 4 : / a . 0 . : / / . l - 1 2 : / 6 - f i . : enz. De stede|H!nni„g werd 5 Junij 1776 uilgereikt aan de leden en ministers,-ivelkc
Z. D. It. den Heere Prince Erfstndbouder op <ie limilen dc«r itad bebbcn gecomplinienleer,!." KuMtn 1776, l.'iS.
t ' ) De teekening «as J. EVERTS, die daarvoot / 6-: ontuiig. .Vo/, 23 Mei 177a. 1IG^ .
.schoon
s c h o o n liij gehouden was voor het Iraktement, hem toegelegd voor de leverantie der zilveren
p e u n i u g e n , de stempeis le ondevhoudeo en niouioe le makcn, liij voor den nieuwen Stempel
tot de dubbele penningen in redehjkheid als bij vorige geoallen zou worden gesalarieerd." De
Stempel -was 3 Jnlij 1776 reeds gereed en TAI» BERCKEL we r d gelast, 25 penningen in goud, ter
w a a r d e ieder van / 3 0 , en 130 in zilver te s laan, om de hületten van iiitlcgging le Rollerdam
le doen dnikken (i), eu een Stempel van helzelfde embiema voor de enkele sladhuispeuningen
le vervaardigen.
Deze penning, N». 508, is alleen kleiner dan K®. 5 0 7 , en op de voorzijde vindt men niet de
v o o r l e t t e r s van den stempelsnijder {Ned. Merc., XLl. bl. 77). Daar de Hertog wensclite vers
c h o o i i d te blijven vau het ontvangen van geliikwenschingeo oj) den dag van de 25'"' verjar
i n g van.zijn bevelbebbcrscbap, nam het Bestuur de gelegenheid der verjaring van de I'rinses
v a u Oranje-Na.s.sau, 7 Aiigustus 1776, w a a r , om tevens den Gouverneur harer s tad, hij monde
v a n den Pensionaris MARTISI, met deze gebeur teni s geluk te wenschen. In de aauspraak, opg
e n o m e n in de Notulen , 200, lezen wij: »Doch om de gedagtenis van deze aaugenaame
p l e c l i t i g b e i d des te beter te b ewa a r en, beeft de Magistraat niet können afzijn, daarop gedenkp
e n n i n g e t i le doen slaan, waarvan w j de vrijbeid gehruiken, eenige goude in een doos aan
Uwe Doorl. Hoogheid le presenleren, en daarblj lot een gering hlijk van onze dankbare aauk
l e v i n g aan de hooge en dierbaare per.sone van Uwe üoorl. Hoogheid te voegen eene ordonn
a n t i e van helaling op Stadls Rentmeesler, ten beloop van / 3000."
LODEWIJK "VVILLR.M ERNST Ilcrtog vau Bnmswi jk-Wolfenbut tel , geboren 25 Seplember 1718,
o v e r l e d e n 12 Mei 1788, ging in 1750 uit de Keizerlijke dienst in die der Slalen-Generaai als
V e l d m a a r s e h a l k over. Na den dood vau Prins WILLEM IV werd hem bet opperbevel over het
l e g e r opgedragen en van 1759—1766 « a s hij voogd over Prins WILLEM V. Ook later, door de
b e k e n d e akte van Consulenlscbap, oefende hij nog invloed op het bewiiid ui t . helgeen in die
o n r u s l i g e tijden te gereeder aauleiding lot veel misnoegeu gaf, zoodat iiij in 1784 de Nederlaud
e n verliet (2).
( ' ) niijkens de notnlcn van 15 Augusti
werd toen gelast nog 12 dubbele pouden
te 'sIlertogenlioscb zoudeu gedrukt worden- Later, 27 December 1776
gai dasrtoe sanlciding een request van C.vi
waarbij zij \ draoclit onllieven te worden v,
mede tot nu Imd belast, van Rotterdam
neder te zetten. De Commissie, dcstijds
1776 {Noiuln, f. 353—356). Zij maaktc
wel konden worden gcmist
1776, f . 2H verso, l)el!ep het bcdrag liiervan/ 1175-R en / 7-10. VANBERCKEI,
400 dubbele zilveren penningen te slaan , ternijl nog 500 billetten van uitlcpging
bet getal 400 op ISO gercduceerd, Wairscbijnlijk
XA ÜACKURS, weil. THEOD. VAX BERCKEL (de oude) (zie AV. 1776, V. 293),
leverantie der stadspcnningen, verniits haar zoon TIIEODOHVS, welke zicb daaraar
hij woonachlig was, op xijn vertrek stond oiu mct der woon zieh te Brüssel
euid om over dit verzockselirift vcrslag uit le brengen , dced zulks 18 Deccmber
riglieid om de gemaakte onthefting te verlcenen , - vermits Stadls penningen niet
plaatze aan de Icden presentie geliien uitgcdeeld, bebalven da» die ook tot prijzen voor
van de I.atijnscbe seboolcn nodig waren, en daar bcnevens aan de Heeren Gecommilteerdc uit den Baad vi
andere Commissien uit de rcspectivo liooge Collcgien, in deze Stadt koomcnde. gewoonlijk wicrdon uitgcdeebl, en
andere leverancier ten hoogslen noodzakelijk zou zijn." Daar THEOD. V. BERCKÜL ongcnegen wta te Brüssel op
et die leverantie te doen, Steide men voor, -omdat genoemde VAN BERCKEL bekend was voor een capabel subject
n daarom als mcdailleur te
angeiteld was, als omdat zij voorzagcn, dat gecn beeter voorwaarden van een onder, zoo
bekvvaani als bij , zouden kunnen worden bcdongen en dat bij ook aangenomen bad, voortaan de enkelc penningen roor Stadl,
reryadwinirei. in cene betere smaak op te leveren." oni de -Jutfr. de M'ed. VAN BERCKBL in de leverantie, onder zckere voorwaarden
te continueren. waarvan de voomaaniste was, dat bet jaarlijks traetemcnt v a n / 120-: tot / 160-: zoude worden verlioogd."
De liaad der slad keurde 27 December 1776 dit voorstcl gocd.
( ' ) Zie vcrder over hem: A, I-. SCHLÖZER , Ludwig zu Brm,mchu,,ig Lüneburg. EU adeum^Mse,
nrricht von dm 1 fr/alire,, gfgn ÜMin Person als F,:ld.Marschall. Vormund und Rrpräs^niani dn ErMalhaUtr, mihelrn V
in dfi- S^puiUkdfr f>r. NUdf-rländp. Güttingen, 1786, 2'Au3gal)e, 1787 ; in l;et Xedertl. vert., Amst- 1788. Een zeer par.
tijdig, o.inanu«keung werk, zegt en stand ÜKNDOnp, Mn.oricn, I. bl. 221—224, tenvijl BILDBROIOK. Gtich. des Vaderl..
XII. bl. 170, zogt, dat de Hertog IretTelijk door SCRLÖZER is verdedigd. Vcrdcr: De ht,jeeallen tan Lodevyijk Ermt Ilerhg
van nrwn^tijk, gedurende diene verblhf in de Kederhnden, vertaald uit de Alg. DenUehö Uiblioihek, 1787 ; Lerene-iesehrij.
ring ran Prins Ernsl Louis »an Bnimw!//! U'ol/enbutlel, Alom te bekomen, VI- en 77 bl. z- j. (1785?) v. KAUPEN, Vaderl. Karakterkunde,
II. 2. bl. 650—660; 3. HÜNDORP , Memorien oter den EngeUclea oorlog, I. il. 176-228 ; v- D.'AA, Diogr
»•oordenb., B. II. hl, 1524—26 en de aldaar aangchaalde brennen ; alsmede Kederl. Jaerb., 1783 , bl, f
«/!«•, 1- bl. 07, 230; BILCERDUK, XII. bl. 1
813—814 ; den Kavorfei!
¥ r f j