- I i î ''i'i'
! < 'iii
651. Dezelfde peniiing; maar in de afsnede yan de voorzijde is liet getal 17 in den atemj.el
g e g r a v e e r d en het wapcn heeft minder lofwerk dan 650. Ook de keerzijde verschilt
e c n i g z i n s .
652. Dezelfdo voorstelling. Een veci fijner bewerking dan der beide voorgaande penn Ingen
doel hier aan een bekwamer band denken (l). Het wapen op de voorzijde rust op een paar
p a l m - en eiketakken en is gekroond met een vrijbeidshoed door een hemellicbl omstraald (2).
De .stad is in een meer verwijderd verscbiet geplaalst en op den roorgrond zijn een paar pers
o n e n aangebraclit, waarvan de eeue een vroiiw, gedekt met de Duitsclie mut s , waarop men
l a l e r een grooten zoogenaamden zonboed placht te dragen (3).
O p de keerzijde wordt het stadhuis door een hcmellicht bestraald en hiidt bet boTensebrift :
E L K C T U S A SEl 'Tl i M SORTE ELECTTS.
nF.KOZEN mOTi ZEVJHN BIJ HET LOT GEKOZKNEN.
In de afsnedo vindt mcn dikwijls het janr der uitgifle ingesneden.
G53. Foorzijde. Gezicht op Leeiiwarden als op n°. 650 en 651. Daar boven bei gekroonde
w a p e n van Oranje, rüstende op een boom van overvloed, vaandel, piek en palmtakken,
s t r a l e n iiitschielende naar beneden, en verdeelende bei omscbrift:
P E I N C I I M S AUSPICIIS
In de afsnede het gekroonde «apeu van Leenwarden, tnsschcn de woorden :
R L O L V { F T ) GIV.(ITA8)
Zoodat de woorden en het wapen le zamen beteekenen :
OiVDm RET BESrnjìIi3IEN]) GEZäG des PRIKSJiN (tan Oranje) BLOEIT
DE STäT) {Lecuwurden).
Kvevxijde. Het Sladhuis. Daar boven de woorden, die boven den ingang, ook als aanduid
i n g der beide standbeeiden aldaar, te lezen zijn:
P A C E E I LUSTITLA,
DOOR FREDE EN QERECHTIGIIEID.
I n de afsnede staan de gewone lelter.s :
S - ( b n a t u s ) P- ( ü P ü i . u s ) Q-(ue) L E O V ( a k d i e n s i s ) (4)
De afgebeelde penningen zijn niet onbelangrijk voor de geschiedenis van Leeuwarden en
g e v e n ons gelegenheid om een blik te werpen zoowel in bet ingewikkelde raderwerk der
{ ' ) DE gehecle bcwcrking doet aan J. G. Holtzhey denken. De ruwc banrl vsn E. A.(nbkles) , in n°. CCCXLIV kcnbnar,
kon zulk ceii fijnen penning niet graveren, vrel als leverancier versclialTen. Ook <3e iieiining u®. 653 is van J. G. lIoLTznBy.
( Í ) Wij lieljben by de liescUrijving van n». 621 gelegenheid gehad te doeii optoerken, dat Hoitzhey niet opzag tegeii een
«lergcUjk willckeurig verbrcketi van de regclen der lieraldiek.
( ' ) Zie de Fricacht Ilosigbij, dcel. J. Grabnkr , Brinen over de Vereenigde Nederlanden, en aldaar de af beelding
tcgenovcr bl. 281.
( ' ) De Penning n°. 651 i» aigebeeJd bij Van Orden, pl, XII. 6: n». C52, ald. n°. 7, en n°. GSS, aldaar pi. XXI.
n=. 34, Zie aldaar bl. 7i—7b en 105—106. Zijne gissing, dat deze laalste waarscbijnlijk in en na het jaar ]788,is geslagen,
is onjuist. Het in de Iteun-. Cmraul van 1845, d°. 24, medegedeeldc vervalt ook door het latcr in bet Archicf dier stad
gevondeuc.
r a a d s -
r a a d s b e s t e l l i n g als op bet leven en bedrijf van den raad dier stad zelve. Belangrijke mededeel
i n g e n vau den Arehivaris, den Heer W. EEtiiorp, stelden ons in Staat daarover het volgende
te kunnen mededeelen.
G e d u r e n d e de eerste helft der 18''« eemv had te I.eeuwarden de keuze van regeringsleden of
d e zoogenaamde Raadsbestelling plaats, overeenkomstig de bepalingen van het règlement der
S t a t e n van Friesland van den j a r e 1657 (i).
Het eigenlijk regeringscollegie bestond uit een Mayislraat van 12 per.sonen, vai
B i i r g e m e e s t e r s , 6 Schepenen en 2 Raadslieden of Bouwmecsters waren. Bovendie
e r een Froedêchap van 40 personen; 4 uit ieder van de 10 ¿"áye/í (wi jken) , waari
v e r d e e l d was, welke de vroegere Gezioorene Gemeente had vervangen. Zij we r d i
1 welke 4
:i bestoiul
n de stad
e n dan
il mei beni te beraadslagen over gewichtige z d o o r d e n Ma g i s t r u a t b i j e e n g e r o e p e n a k e n , v o o r a i
d i e van geldelijk belang.
Kwam er een lid der Vroedschap te slerven, dan werden binnen 24 uren de overige 39
b i j e e n g e r o e p e n , welke bij loting 7 Elecleurn uit hun midden benoemden, die dadelijk een
Fruedsmun uit belzelfde E.spel als dal van den overledene moeslcn kiezen.
O m s l a c h t i g e r was de wijze van verkiezing der nieuwe Magi.straatsleden van de t /We,di e op 1
J a n u a r i j van elk j a a r aftraden, namelijk: ten eersten koos de Jlagistraat uil de Vroed.schap 24
l e d e n , - e l k e 1 2 w e r d e n u i t g e l o o l , wa a r n a d e k e u z e u i t d e o v e r i g e 1 2 mo e s t g e s c b i e d e n .
Ten Iweeden: lot het kiezen benoemde de Magistraat uit de Vroedschap 12 personen, die tol .
w e r d e n uitgeloot. Ten derden, de ganscbe Vroedschap met de bevelhebber.$ der SchutteriJ
k w a m e n nu hijeen en lootlen ook ieder 4 personen uit, dus 8 , makende met de overige 4,
1 2 electeurs. Ten vierden: deze 12 electeurs riepeu nu nog 12 personen uit de ganscbe\ur^
gerij bij zich op het Raadbnis en lootten daarvan 6 uit. Ten laatsten werden, na gebed en
e e d , deze 18 personen tot 9 uitgeloot, die, ais »eintliche Electeurs,"de keus van 3 personen
d e d e n uil de 12 Vroedsmannen door den Magistraat uitgezet.
I l e t was natnurl i jk, dat het omshichtig werk der keuze van dric nieuwe Magistraatsleden op
K i e u w j a a r s d a g achtervolgd werd door een deftig festijn, en dat de Magistraat de Electeurs
d a n IreíTelijk onthaalde. De maallijd koslte op den Istf" Januar i j 1725 niet minder dan /230, —
b u i t e n / 99,— voor » B a n q u e t geabsorbeerd. " De deftigbeid werd dan wel eens aan een kant
g e z e t , ja, zóó slaat er geboekt, »veeltyds bij en na het houden van die maaltyt, vielen er
g r o o t e ongeregelheden en inconvenienties voor." Toen het jaarl i jk^ch feesl op 1 Jíiniiarij 1726
v e d e r aanstaande wa.s, stelde Burgemeesler Dr. Evehardus Wielinsa , in de vergadering van
Magistraat en Vroedschap (3 December 172.'5), voor , op grond der steeds van j a a r tot j a a r verm
e e r d e r e n d e kosten van den Electeursmaallijd en naar aanleiding van de nu laat.stelijk voorgev
a l l e n ongeregeldheden, om dien maallijd ai le scbaíTeu en daarvoor »jaerlix Gmden penninn
y m te doen slaen om die aan de negen Electeurs, praesiderenden Burgemeester, sijn geadjim-
» g e e r d e Schepenen, de Bouwbeeren en de Secrelaris uyt te deelen. " Het voorstel vond dien
bij v a ! , dat bet niet alleen werd » g e a p p r o b e e r t , maer bebben beyde leeden" (.Magistraat en
V r o e d s c h a p ) »sigb daarmede allesints geconformeert, synde aan de E. Raadtgelaten deswaarle,
» f o r m e , verbeeldingh en distributie van de penningen te reguleren."
Na bet houden van den laatsten Electeursmaallijd zagen de Burgemeesters met de twee
B o u « h e e r e n zich in commissie gesteld om uitvoering aan deze zaak te geven, en de penuins
n». 650 onstond. Bij resolulie van den 20>"" December 172C wer d nu bepaald, dat deze "oud
e n penningen zouden worden uilgereikt aan de negen Electeurs en de drie afgaande ledeu
v a n den Magistraat in elk j a a r ; aan den Secretaris één alie vier j a r e n en aan de heide klerken
t e r secretarie één voor altijd, zoodat nu 15 zouden geslagen worden en voorlaan iaarliiks 12
e n om de vier j a r e n 13 (2). ''
Het duurde niet zeer lang, of het bleek, dat de Vroedschap den Magistraat deze remuneratie
( ' ) Zie Ttgtim. Slaat taa Frieeland, II. bl. 169.
{ ' ) Voor het maken van de stempeis cn liet levcren van deze ir, penningen werd a;
gens ontving hij jaarlijks/2?2 voor 12, o f / 290 voor 13 penningen. De stempeis liostten dus/ lOc'; de ncnZ.^™
dus omstrecks / 22,70, Voor liet bcvtaren der btcmpels ontving liij jaailijks / 25. e
i. Andelks / 500 betaald, Vervo
«I l.P