I R
» 1
il
M
Ï I I Î Î M la;
I ® I L '
i t :
h i ' •
W e d e r o m vervoegden zieh Va u Govdoeter en eenige anderen op den L^en EN 4J«'' Maart bij
B i i r g e m e e s t e r e n , de laatsle maaì om kennis te geven, dat men reeds v o o r / 130,000 had iuges
c b r e r e n lot behoud van het Corps van Salm, en een nader adres tot dat einde werd op den
6>le" Maarl door eenige Offìeieren ter Burgemeeslerskamer gebracht. Daarin noemden zicli de
a d r e s s a n t e n : » W i j en onze Committenten, te zamen uitmakende een aanlal van 94 Iloofdoffic
i e r e n der burgery en alzoo leden van den grooten Krijgsraad — zoo voor ons en onze Comm
i t t e n t e n [dit laalste was onwaar] als in den naam van het hesle en hraa/fte deel der Burgerij
v a n Amsterdam" (i). Onwillekeurig vruagt men mei den schrijver der Ned. Jaaib., 1787 (2):
« W i e gaf dien Officieren de bevoegdlieid om zieh die zaken aan le t rekken? Hadden zy regt
om voor de gansche burgerij le spreken V Het geen zy zocliten, -was dal wezenlyk en zeker het
g e v o e l e n van alle of de meesle stemgeregligden in Amsterdam? Waaruit bleek dat ? Wie
iiad hen daarloe gemagligd? Heeft de Amsterdamsehe Krygsraad ooit regt gehad of verkregen
om de gansche burgery te vertooneu? Hadden die 96 ÒlKcieren het regt om den Krygsraad
le ver loonen?" enz.
B e z o r g d h e i d voor onlusten op 'sPrinsen verjaardag (8 Maarl) gaf aanleiding tot de instelling
v a n hei zoogenaamd De/emieioeten, samengesteld uit vier Vroedschnppen, een Sekretaris, de
vijf Kolonellen, vijf Kapi leins, Iwee Luitenants, een Vaandrig en twoe raadgevcnde Kapitens.
De dagwacht nam den l^e,, Maart een aanvang (3). Va s Gocdoever, de gezindheid der Katl
e n b u r g e r s kennende, had de kompagnie aldaar alle geweeren onlhoiiden, onder voorwendsel
dat die moesten worden schoongemaakt; doch de Kolonel Va s Mabselis, onder v iens bevel
zij s lond, hiervan onderricht, had ze haar terug doen geven {*). De gevreesde dag liep echter
b u i t e n verwachling rüstig af.
I n g e v o l g e het beshiil, door de achterblijvende leden van den Krijgsraad genomen, hield
d e z e nu op den Ma a r l -weder vergadering; doch dewijl zoodanige vergaderingen op 't
S t a d h u i s plaats hadden, moest daarloe vooraf het verlof van ßurgemeesteren worden gevraagd.
Dil wer d dati ook door Va k Gotjdoeveu gedaan ; doch Burgemeesleren, met reden verwonderd,
d a t een Krijgsraad , die anders maar eenmaal in 't jaar gehouden wordt , nii, na pas gezelen te
h e b b e n , weér zou moelen bijeen komen, alsmede, dat het verzoek siechls door eenen Kolonel
g e d a a n werd en niel door Iwee, als de regel was, onlboden de overige Kolonellen, die verk
l a a r d e n van niels te weten; waarop 't verzoek werd afgeslagen en de sleutel der kamer ge-
•weigerd.
Deze weigering deed echter Vaît Gouboever en zijn medestanders niel afzien van hun voorn
e m e n om Krijgsraad le houden, en zij belegden dien in het logement de Nieuive Doele op de
G a r n a l e m a r k t (8). Dil vernemende, stelden de vier overige Kolonellen (15 Maart 1787) een zoog
e n a a m d mandement poenaal daartegen in bij het Hof van Holland (ß). Dal Van Goudoever en
d e zijnen zieh hier niet aan stoorden, is licht le begrijpen: de vergadering kwam bijeen en
b e s l o n d iiit een Kolonel, 40 Kapi teins, even zoo veel Luilenants, deze reis geilaokecrd met
3 2 Vaandrigs. Door dien onwetligen Krijgsraad werd alsnu niet al l e e n de partij door de keuze
v a n 16 nieuwe OfTicieren versterkt, doch bovendien geweigerd, J. W. Ti i i e r e s s , die door
B u r g e m e e s t e r e n tot Sekretaris van den Krijgsraad benoemd was, in plaats van Backer, die be-
(>) AVrf. Jáari.. 1)1. 437,4«—151.
(2) 266.
(S) ^H., hl. 451.
(<) ^H., 1)1.452.
(») Aldaar virgaderde reeds het »efcnsic-wczeii, cn de 0Hicieren, lalcr i
n plaats van de afgezette Kolo
kr«gpn daarum van de l'rinsgczlnden den bi.inaam \Dn de Ganaltn-KohufUfn.
Zie ook 1'ad. Ckocui., bl. 10.
( ' ) Zij grondden zieh te rccbt op ctn puhlikati« van Prins WiiiEM IV, 0
p 15 September 1748 te A
op de nfiderc uitlegging er vsn, te vindcn in de Nfd. Jaari., bl. 459—463.
vcrgaderen, dan met voorkeniiis vsn Heeren Burgeiiiecsleren en op de besehijving rffr Koloneis.'
ccn mcrliwaardig stuk, te vinden in de Ned. Jaari., 1787, bl. 458—466, Ilet werd aan Vax Got-DOEVKn en aan i
Cales bctrekcnd dt)or den deur^vaar(!c^ STOOrKNDAAi.. De ge'insinueerden a¡>]>el1eer(len san den lloogen Kaac
zaak blecf hangen, l ad. C/uxxl., bl. 13. • Geene tegenaruisschingeii," zegt de schrijvcr. . konden G. ontmoedigi
dreigingen konacii bem versctirikkcii ; vertronweuüc op Cod en <lr rechtvaardigheid zijner zaak, vrresde liy niet."
idende, - dat de Krijgsraad niet anders zal
Pofnaa! is
II Kapiteiii
d a n k t had, voor als nog als zoodanig te erkennen, en beweerd dat die benoeming aan den
K r i j g s r a a d stond (I): lerwijl er wijders een kommissie werd benoemd, met Va s Govdoever aan
't hoofd, ZOO 'I heetle » tot handhaving van der bürgeren rechten en vrijheden. " (3)
Dan nu moesten de nieuw benoemde Officieren door Burgemeesteren beëedigd worden, en het
s p r e e k l van zelve, dat deze laatsten weigerden, een v e rki e z ing , op zoo informeele wijze gedaan,
te homologeeren. De zoogenaamde Krijg.sraad begreep daarom hun dien eed wel zelf te kuun
e n afnemen en dien ook van den nieuw aangestelden Sekretaris te vorderen, en toen deze
zieh hiervan verschoonde. in zijne plaats, wederom even eigendunkelijk, een anderen aan te
s t e l l e n , in depersoon van den Advokaat Mr. J. A.Cuperus. Niet onnatuurlijk was het, dat . loen
o p den S-le" April wederom het bezoek van Va s Goudoever mel 103 Offieren ten stadhuize
p l a a t s h ad, waarvan wij in de levensschet.s van Hooft gesproken hebben, Burgemeester Dedel
zijn gevoeligheid te kennen gaf over de aanmatigingen, welke zieh de Krijgsraad veroorloofd
h a d (2).
Maar weinig stoorde VA^ Govdoever, die in alles mel Hooft in overleg handelde, zieh aan
d e ontevredenheid van Deoel. Iniegendeel hield hij reeds den volgenden dag (4 April ) weder
K r i j g s r a a d (3) e n , toen zijn vier ambtgenolen daarop niet versehenen,wer d er gezorgd, dal op
1 5 April een request hij den Krijgsraad werd ingediend om hen te ontslaan, en nog wel o. a.
o p grond , omdal zij zieh toi het Hof van Justitie gewend hadden en een vreemde decüie inger
o e p e n hadden , waar het een dome>lieke taak en de ona/hankelijkheid van den Krijgsraad
gold (4). Niet zonder grond werd hiertegen aangevoerd, dat de onafhankelijkheid zelfsvan den
A m s t e r d a m s c h e n (laal staan van een onwetligen) Krijgsraad niet zoo verre ging, dal zieh deze
b o v e n wel en Justitie stellen kon, en dat het Hof sederl meer dan drie eeuwen de weltige
r e c h l h a n k voor alle ingezetenen van Holland was, om beide partijen lehooren, lerwijl nu Va s
Goudoever en de zijnen rechters waren in hun eigen zaak. »De benaming vrecnde decUie
zegt de schrijver der Ned. Jaarh. , »was dus siechts een hatelyke titel. Maar," vervolgt
hij , » i n een tyd , dat de gemoederen ongelukkiglyk tot zoo hoogen drifl waren opgewonden,
g o l d e n deze redenen weinig." En inderdaad in een Krijgsraad . reeds op den 18-1«" April geh
o u d e n , werden, zonder vorm van procès, de Kolonellen Bosboom, Va s Ma r s e l i s , Wa r i s en
Nvhas verklaard le zijn afgezet en in hunne plaatsen aangesteld V* s Hooesdorp van Hofwegen
(«), As t o s i Mf.vsts (7), Huydert Baster t (8) en Jacob As t o s y de Ro t h («). Dertien Kap
i t e i n s , die deze willekeurige handehvijze afkeurden, en een aantal Luitenants legden in
d e volgende^ dagen uil eigen beweging hun betrekking in Burgemeesterskamer ncder (•"),
. laatsten zuurdeesem van Prinsgezindheid ontnemende aan den Krijgsraad,
n u van alle afliankelijkheid ontslaande, aan Burgemeesteren liet verzoeken
i e r d o o r zelfs dei
w e l k e laatsle.
- men kon het » g e l a s l e n " noemen — voortaan geen convocalie-briefjes aan de geremoveerde
b e e r e n meer te zenden.
De toezegging van Iwee veldstukjes len gescheuke, te dier gelegenheid aan het Genootschap
v a n Wapenhandel gedaan voor bewezen dienslen, is de laalste der daden van den Krijgsraad,
waar men Va s Goudoever bij genoemd vindt. Even als Ho o f t , nadal hij jonge r e amblgenooten
nevens hem gekregen had, treedt ook Va s Goudoever na de toevoeging van nieuwe Koloh
< ' ) AVrf. Jaarb., 1787 , bl. 467.
(») , bl. 601-697.
(>) .ÌH., 1)1. 764-765.
( « ) .<H.,bl. 765.
(«) .ÌW.,bl. 767.
(«) ncze zot sederi 1782 in Schei
in belioorde tot de vurigste patriutten.
( ? ) Deze «as Assuradeur van zijn beroep, docU hield zicb o<
la 1795 biiitcn poliüeke betrekking. Zie J. í
Ffentrede, bl. .^S,
{«) Dezc, een tabakshandelaar, «eid in 1795 aU Koloncl herstel.l cn was zelfs een poos Kon
t der stad.
( • ) Zie over Db Koti, bier boven , bl. 227 , en den penning n°, 603. Toen bij tot lid van de Vroedsebap gekozen werd in
plaals een der gcren.oveerden. volgde hen) op den Mei 1787, Ip«««. W.sbuvs, de vader de, beroemden dichters, in
zijn Kolonelscbnp op. Aeri. Jaarb., 1787 , b!. 1022,
(1«) iVrrf. Jaai-h., 1787, bU 708.
' L I