¿y:
Iii:
llH'i'
mf
mi
ìli.;:
iâ-i
l'i::
Oud.Sl<i,iU,je:ind, wai
(11 AiiRustiis 1787) w
l u i id vaii heii die 't :
d e n {'rocureur-Geuera
ex-ercilie mcl liet kanoi
h e i d beäiitwoordde il
•om hij dan ook laier (3 September) geremoveerd werd (i). Inmiddels
s liet door oiis vermelde prolest, gedurende de afwezigheid uaar liol-
F r i o ä l a u d in lianden gesteld vau
r d door heu len zelfden dage de
e e r s l e i i liec
ZOO ongelic
k i n g {,ic) -
d e l e » va»
iigodicnd liuddei
il bij den Hove vai
v e r b o d e n , gelijk di
z e besiuiteii mel ei
m i u d e r g e t a l , »zieh
Iiet ,
d o o r de Stalei
d a t Gewesl e
e beleediging, bei gebniik
d c z e u hoon mogten oocrig t
•veld; gelijk dan ook drie 1
al' » h e t Defensiewezen vau i
i n m a l i g d e , vooral
zeedijk
h o n d e r d e n vrijwilligers 1"
g e s c h i e d e n , omdat in Ihi
te Fruiieker
. vuilaardige
n vail Stuat eii der stad Fraueker" noemde (*) , en dat zich
idal (23/24 Augustus) een sehip met geschul en krijgsvoorl
i a r l i n g e n , zijn lading iiad gelost en (28 Augustus) eenige
iieker waren bi
Ingen de Oud-Stai
r d e r h e i d haddon: doch
• e e r e n d e , tot reparatie van de huu aangedane
i//e :oodani§e middelen ah hun nog lot berei-
' ) . Keniielijk zinspeelden zij daorbi j op midv
a n de ininderbeid zich aansloten hij hetgeen
igcrukl(B). Die iossing had uit voile zee moelen
•igezinden, als wij later zien zullen, destijds de
g e m e e n s c h a p
e l d e r s plaats had (2). De minder
i s i i i u a l i e aan Mr. J. C. BEnosuA, als
:t Holland open te houden, werd Makkum
( 3 ü Aiignslus) bezet (o). Weldra ging men een stap verder.
d e n 6<Je» d a a r a a n v o l g e n d e n een Staten-Vergadering te Franeke
l a a l s t g e m e l d e u cn eenige voigende dagen bijeenkwam. Nal
v e r g a d e r i n g , zieh zelve als Sou^
S o u v e r e i n i t e i l vervallen te verkh
p e n g e n o o t s c h a p p e n , door de Slat(
I'L a f l<
d e n (18 September) met het dooi
e n dut dit meer dan ijdele vertoo
b e p r o e f d (8). Doch dasrn
een eind. De
gaa¡ kloDk dei
mber begon aid
n d e l o o p e n en S
•giment Ornnjeuvoi
en geheel vi
r i t dit kort ov
Den 3<'eu September werd legen
i t g e s c h r e v e n . die werkelijk op
U u u r l i j k was de eerste daad dier
•gadering le Leeuwarden als van de
t i l g a f , slrekten om de war
o e p e n , om het Kegiment
ui te verzelteii. Zij dreig-
•ater zetteii der Provincie,
ip dien dag bij de Lemmer
e wettige
n (7). De publicalies, die zij i
v e r n i e t i g d , weder in' t leven le
;h tegen hel inroepen der Pruis<
;ken der dijken cn hel under v
ig w a s , bleek uit een poging, c
l a r m e d e had het korlstondige rijk der Nieuw-Staalsgezinden in Frieslaud
U t r e c h t is (10 September) zonder slag of sloot aan de Pniìsen overged
r b o n d .
d e vluchl, (]
T e n . zooalg,
•land Fraiieke
. . vonden («).
:hl kan men reed.
rlati
iieker als een donderslag
o p Zondag 23 Sept
leen w e r d , dat reed;
b e z e l l e d e n , en den 26>ie»
25su
m d e
• . en Zaturdag 22 Sep
d e zijde van Workum
e r kompagr
; lroei)en Boisward
bet
o p m a k e n van hoe veel gewicht het was voor de Oiid-
S l a a l s g e z i n d e partij , llarlingen bezet le bouden. Ook diiar hadden de patriotlen, vooral onder
d e welgesteldc Doopsge/.inden, een lalrijken aanhang, cn alleen onderJinge jaloezij over den
o l i i c i c r s r a t i g had er hel oprichlen vau een exercitie-genootschap verlünderd (¡u). De aansprak
e n , gehouden bij het afvuren der Schnlterij (28 Junij 1787), vooral (n) die van den Burg
e m c e s t e r JUSIUS vait Al e m a , doen zien, hoe aidaar bij velen het defensiewezen, even als
( ' ) A>rf. Jaari., 1787 , 1jl. •lfl72-<9-3.
(») Aid., hí. i2S0~mi.
( ' ) ^W., 1)1. 1268—1271.
(») ^M., W- -(9M , 4287 , 4092.
( ' ) //W., 11. 4281 , 428IÍ.
( • ) bl. 4060, 49C5. 1Iarbi$, /)í¡,n>fa«</ C
Enecisclio kanomiei. längs het Dokkumor diep nnar Lccu
( ' ) Kfd. Jaarb.. 1787, 11. 4982—4983.
( 8) /lid., bl. 5001—SQ03 eii 5009.
(») Al,!., bl. 5011—5014 en 4947. Over hetgeen
meling van stukken roodplogcti, die in de boekerij va
nlsinede een Iweede, b'ij den Heer G. T. S. Subinoai
1863/CÍ , bl. 90 ; nrùHÌ<rv,rding ra» C. L. VAX Ukyjia
XIX. bl. 170; Ol. J. SCIICLTÍMA, Nmuìkeurig Uric/.l
('«) Ihrinnfrhgen tau G. »rcinino, 1)1. r>4.
("I) Kol.Jaarb., 1787, bl. 4289-91.
dancf. II. p. m (7 Sept. 1787). Iìaicbìs gaf dsan
te «Oìden . p. 372 (17 Septeìnber).
edezertijd in Fr)esla))d ei
I) liet Friesch GoDootscliai
, le I.eeiiwardei), voori
.St.0)iier,l?9U: de pUal
vooral toFraiiekcrvoorviel, ka)) raeii een verzava)
i GcscUicd-, Oudbei<l- en Taalkunde berust.
inden. Zie Vtril/iy van hel Frieseh Gemolaeh.,
ihet «egneìneiidcrpoorten: Vad.Hitt. K«t. ,
wUi-fiNi If Franckn- 5 Maart 179B, Franeker, 1 I, bl. 1—12.
d e s t i j d s in Franeker, gehouden werd voor » d e beste waarborg voor allerlei overheersching,
d e beste vertroosling voor die regenten van eeu vt-y oolk, die hunue pligleu kennen en bet
r a c h t e n , de geessei der verschrikkiog voor anderen, die len koste vaii het ulgemeen hun
gewaand eigenbelang zoeken" (i). Het groolste gedeelte der SchuKerij was echter Oud-Staatsg
e z i n d en ondersleunde de krijgsbezetting onder bevel van den Luit.-Kolonel Ardesgu. Intu.sscheii
had men zich le Fraueker gewapend on, het gewicht inziende van over een zoo nabij
gelegen haven als llarlingen te kunnen beschikken, had het Fitsgerecbl (2) (of de Burgerki
ijgsraad) dier .stad op 8 September hel Fitsgerecht le Harlingen bij een brief uilgenoodigd,
d e »gocde zaak" le helpen bevorderen en »alle devoir aan te w e n d e n " , dat de Regeering ald
a a r hare volmachlen teu Landdage te Franeker zond (»). In Harlingen evenwel had men
r e e d s voor het einde van Auguslus maatregelen genomen om de stad legen de aanslagen der
N i e u w - S l a a l s g e z i n d e n te beveiligen. De Krijg.sraad liad uit zijn midden den Kolonel Wvma,
d e n Luit.-Kolonel Binksha ('J) , den Kapiteln Gratama en den Iweeden Luilenanl Agema beiioemd
om mel de Regeering hel noodige le beramen tot heil der stad. Die Commissie liad den
h a a r declaraloir aan de beeren Veertigers ingeleverd, en reeds den 3üste,) waren door
tvvee CommissiSn, uit de Regeering en den Krijgsraad, de stads wallen, -bruggen enz. in
o o g e n s c h o uw genomen, middelen ter voorkoming vai
.slad ZOO veel doenlijk versterkl en het geschul uil het
g e p l a a l s l ; zoodat de brief, di e op 6 September kwam, z
b e p a a l d e n zich (8 Sepl.) op dat schrijven leanhvoorden, »dat zij d e gebrekt
i n g e s l o p e n , g a a r n e op eene reguliere enbezadigde wijze zouden willen verbelt
ven voor't overige op ontwijkende wijze en vroegen opheldering met belrekk
v a a r t u i g j e s . d i e zich voor de haven verloond hadden (5). Toen nu de nood tc
r i c b l t e wederom (18 Sept.) hetzelfde kollegie als le voren een brief van daa
Krijg.sraad le Harlingen (») , niet als de vorige, in algemeene bewoordingen
b e p a a l d e uitnoodiging beheizende lol gemeenschappelijke vereeniging tegen >
aanval der Pruisen (7). Ilel antwoord, reeds den volgenden dag (19 Sept.) gegeven, wi
a l l e e n afwijzend, maar hield zelfs eeu beklag i)i over de handelingen van die van Fra.
d i e ingezetenen van Harlingen gedctineerd, ja op de publieke straat bijkaus naakl haddi
g e s e h u d , lerwijl zij voorls, door hel afsnijden der gemeen.schap, llarlingen schenen le
u i t h o u g e r e n . Weinige dagen later was gelukkig die gemeenschap weder hersteld.
T o n i p e l i n g in 't werk gesteld, de
iijn der Admiraliteit op de wallen
w e r k i n g miste. Die van llarlingen
, i n dcConstitulie
r e n , " maar schreug
lol gewapende
F r a n e k e r begon ,
aan den Biirgori
- e r v a t , maar een
e n le verwachlen
vi Ilei
Aan den Oversle Ardesch kcndcn, bij besluil van 2 Septemer 1788, Gedeputeerde Slatei
v a n Friesland eeu gouden degen toe, als blijk van goedkeuring voor zijn » bereidwilligheid
b e l e i d , vigiianlie en promptitude" (8). De Regeering van Harlingen gaf, bij besluit van 2-
S e p t e m b e r van 't zelfde jaar, te kennen, »dat zy met hel uitersle genoegeu herd«
u i t n e m e n d e dienslen, door de beeren Burger-bevelhebberen en Schulteren ten voorb
t o e n de slad door kwaaddenkenden belaagd werd, besloten had aan ieder Ollicier en den Sec
r e t a r i s op 2ö September op het Stadhuis een gouden médaillé 1er hand le stel len, 1er gedagt
e u i s s e van hunne dienslen, op stads kosten vervaardigd, alsmede dergelijke zilveren médaillé
e n d de
n jart
d o o r d e Officii d e
Boveudien werden dier
d e r Gedeputeerde Slaten
' a s l e Schutters, ten voorleden jar e onder hun b eve l , uit t e r e i k e n " (»).
c h u t l e r i j op 27 September lien koperen trommels als een gesehenk
a n Frieslaud aangeboden (lo).
" ) h-fd. Jaari., 1787 , bl. 4259.
Eigenlijk malefada- of fadum-gmcht of/eilgsriclil.
' ) Ked. Jaarb., 1787 , bl. 4977—1979.
I. bl. i i (1).
' ) Sed. Jmrl., 1787 , bl. r)032-5034.
, bl. 5004—5005.
1) m , bl, .S006—5009.
1788, bl- 1418-H19.
' ) ./W,, bl. 1420—1422.
'") AUL. bl. 122-
; 1:3
il