: I
S o i .
I :
' i v v
! ■ ,
f.. '
iii '
goo. lel naar Rome ( i ) gereysd was : ai-
waar Paus Leo de I I I ., wanneer die
Vorst op Kersdag in de Sintpeters-
kerk, om de Mis te hooren, voor het
hooge altaar knielde, den zelven, volgens
het raadsbeiluyt ( 2 ) op den
voorigen dag in ’t byweezen des Ko nings,
des zelfs Hovelingen, Bisfchop-
pen en verdere Geestlyken genomen,
in ’t opryzen eene goude kroon op
het hoofd zettede ( 3 ) met betuygin-
g e , i/iit men hem voorthaan niet meer
P A T R I C I U S (dat is Befcher-
mer ) van Rome, gelyk totnogtoe ge-
fchiedivas-, maar (4 ) Keyzer van het
PVesterfihe ryk zoude noemen. Vervolgens
met de overige Keyzerlyke
ryksgewaaden zynde verfierd en in
die hoedaanigheyd, naar’t gebruyk
der voorige Keyzers, van ieder aan-
gebeeden, dat is op eene ftaatlyke
wyze begroet, begaf hy zieh , naa
’t eyndigen van den kerkdienst en
alsnog aanhebbende de voorgemelde
ryksiieraaden naar Zyn h o f, onder
den drang der toegevloeide menig-
te; welke hem in ’t voorbygaan Coe-
riep : Jang ( y) leeve Karel de door-
luchlige, door de hand Gods gekroond,
veele jaaren en overwinningen aan den
Grooten en vreedelievenden Keyzer der
Romeynen. Welke voorgevalle Kroo-
ning dus het beginfel aan het voorheen
vervaile Westeriche Keyzerryk
weer gegeeven, Karel zieh
dit beftaan wel laaten gevailen en dus
den Keyzerlyken tytel aanneemende
dien federt,.Zoo in zyne ( 6 ) ftaats-
Ichriften als op zyne geldftukken, gevoerd
heeft; gelyk onder anderen
uyt dit (7) volgende kan worden af-
gemeeten.
Z y n e beeldenis, naar de wy ze der onde Romeynfdie KeyZerèn, is op de voorzyde
E a o a a . O B A J
( 1 ) Am a i. Fuld. ad ann. 800. Inde re v e rfu s ,
propter Leon is Papte caufam , Romam proficisci-
tur.
( 2 ) Veteres Annal. Franc, apud Marten, in antiq.
monument. Coll. tom. V .fo L 907. Cum enim apud Ro mam
tunc pr$facu8 Imperator morarecur, dilati quidam
fune ad eum , d icences, quod a p u dG r s c o s nomen
Imperatoris cesfasfet, & finem apud eos nomen
imperii teneret Audito L e o Papa & omnis
conventus E pìscopo rum, & Sacerdotum fcu Abba-
tum , & Senacus Francorum , & omnes majores natu
R omano rum, cum reliquo Chrisciano populo concilium
habuerunc, ut ipfum Carolum regem Francorum
Imperatorem nominare deb erent, qui Romam
matrem Imperii ten eb a c , ubi femper C$iares r i Im-
pe rato res , federe folici fuerant . . . . Ideo juscum
vifum esc omnibus ut p r sd id u s r e x cum De i adjuto-
r io r i univerfo Christiano populo p e ten te , ipfum nome
a Imperatoris haberet : quorum petitionem ipfe
n o lu ic, Fed cum omni humilica-
t e fubjerius D e o , & petitioni facerdotum univerfali-
que populo Chrisciano in ipfa nativitace Domini nostri
Jefu Christi cum confecratione domini leoitìs
•P ap$ fu sc ep it.-
( 3 ) Annal. Fuldenf. ad ann. 801. In die Natalis
Domini ance Confesfionem Beaci Petri A p o s to li,
cum rex ab oratione fu rgere c, L e o Papa Coronam
capici ejus impofuic.
(4 ) Ibidem. Ec post lau d e s , more antiquorum
P rincipum, adoratus e sc , acque ablato Patricii n o m
in e , Imperator r i Augustus esc appellatus.
C j) Ibidem. E t a cunrio Romanorum populo ac-
clamatura e s t : C a r l o a u g u s t o a D e o c o r o n
a t o , m a g n o ET PACIFICO I M PERATOR I
R o m a n o r u m v i t a e t v i c t o r i a .
C<5) E . Mortene in veter.Monum. Collea. tom. I . fol.
59- in diplom.^ Caroli M . In nomine Pacris r i Filii r i
Spiritus lanrii. K a r o l u s s e r e n i s s i m u s A ug
u s t u s , A D e o c o r o n a t u s , m a g n u s ,
p a c i f i c u s i m p e r a t o r , R o m a n o r u m g u -
d e r n a n s I m p e r i u m , q u i e t p e r m i s e r i -
c o R D i A M D e i r e x F r a n c o r u m e t L a n -
COB ARDORUM &C.
( 7 ) L e filane. M o n o , de Frane, pag. 103*
zyde met eenen lauwerkrans verüerd, en in den rand omzoomd door deezen nieii-
■wen ty t e l;
D o m i n d s N o s t e r . K A R L U S , I M P e r a t o r A U G u s t u s ,
R E X F r a n c o r u m E T L o n g o b a r d o r u m .
O N Z E H E E R K A R E L , D O O R L U C H T I G K E T Z E R ,
K O N I N G D E R F R A N K E N E N L O N G O B A R D E N .
En. dewyl dees zeegeryke Vorst alom zoo veele ( i ) kerken gefticht, zoo veele ( 2 )
Bisdommen opgerecht en zoo groote uytbreyding aan het Christengeloof verfchaft hadt >
zoo is te recht op de andere zyde eene Christenkerk, omringd door dit randfchrift, af-
gebeeld:
X P I S T I A N A R E L I G I O .
D E C H R I S T E L T K E G O D S D I E N S T .
De nieuwe Keyzer (3) ledert den
geheelen winter te Rome hebbende
802. doorgebragt, begaf zieh nevens zy-
nen Zoon Pipyn den vyfentwintig-
fien van Grasmaand naar Padua, waar-
omtrent, te weeten : in de vlakte
tusfchen Verfelli en (4)Ivrea, hy aan
de Gezanten van den Koning Van
Perfie gehoor gaf; welken hem uyt
den naam huns Meesters, onder andere
zeldzaamheden, eenen (5) Elefant
met naame Amhulater, zyndede
(6) eerfte waarichynelyk, welke in
Gallie ftaande de regeering der Franfche
Koningen gezien was, ten ge-
fchenk aanbooden. Danklyk wier-
( 1 ) Chron. Bremenf.apudMeibomiumtom. I I . fo l. 19.
An no Domini feptingentefimo oriuagefimo o r ia v o ,
Beatus Ka rolu s , qui ju xta numerum Literarum A lphabet!
in Almaniæ partibus ad laudem omnipoten-
tis D e i ejusque dignisiimæ genecricis folemncs fun-
d avit ecclesfias.
( 2 ) Ditmarus Lib. V I I . fol. 418. Carolus ad fuæ
vircucis & bonæ operationis deaurationem in una
die I I X . Episcopatus in S a x o n ia , Christo fubdica,
dispofitis fingularibus pa rochiis , conftituit.
( 3 ) Annal Franc. Astronom, ad an. 801. Ordinatis
deinde Romanæ urbis, r i Poiitificis totiusque Italiæ
non tantum p u b licis , fed etiam ecclefiasticis r i pri-
vacis rebus (n am tota hyeme non aliud fecic Imper
a to r ) misfaque in Bencventanos icerum expeditio-
n e , cum Pipino filio fuo post Pascha V I I . Calend:
Maii Roma profeélus.
(4 ) Ibidem Imperator de Spoleto Ravennani v e nie,
& aliquot dies ibi m o fa tu s , Papiam p crre xic,
Ï I . Dee!.
den deeze eergaaven aanvaard , en
dierhalve, als z y , naa eenige maan-
den verblyfs in Vrankryk, naar hun
land flonden te rug te reyzen, aan de
zelven tot een tegengefchenk eenige
Spaanfche paarden en muylezels,
midsgaders eene groote menigte 200
witte , gryze, purpere , als fifier-
kleurige Vrielche (7 ) lakens, mids
het in Vriesland was dat zoodaanige
lakens het best van geheel Europa in
dien tyd gemaakt wierden, voor lun-
nen Koning mede te geeven.
En Zekerlyk dat en de verw- en de
(8) weefkonst hier te land al van zeer
oude tyden is bekend geweest, kan
uyt
ibi nunciatum est e i , legatos Aaron regis Perfariim
portura Pifas intrasfe, quibus obviam mittens inter
Vercella s & Eporediara eos fibi fecic præfentari.
( 5 ) Regin. Cbron. ad ann.^802. Eodem anno X I 11.
Calend; Augusti, venie Ifaac cum Elephance & cæ-
ceris muneribus a rege Perlarum misfis in præfentiam
Imperatoris ; nomen Elephancis erac A m h u l a t f. r.
(6 ) P. Daniel Hiit. de Franc, com. I. pag. 472.
On transporta I’Elephant en France avec beaucoup de
précautms. C'estoit apparemment la premiere fo is , qu'on
y en avoit vu depuis que les François regnoient dans
les Gaules.
( 7 ) Monacb. Sangall. de Reb. b e ll.C a r oU M .L ih .il.
cap. 14. Porro autem Imperator regi Perfarum dire-
xic nuncio s, qui deferrent equos r i mulos Hispanos,
patliaque Frelbnica alb a, c a n a , vermicolaca, vcl
faphyrina, quæ in illis partibus rara r i multum cara
comperit.
(8 ) Zie hier voore I. Deel fol. .10.
i r " '
Ilf
‘ " ' L l i
i. liifl
' L i , ,
Ii
■' :
,1 j
i | l : v I
iV il