fe'
>|¡|
L i í
314 G E R A R D V A N L O O N S
gens de bezittinge der overigen, te
zullen moeijelyk vallen.
Even ZOO wierdt ook nog in ’t zelve
jaar door den Uytrechtichen Bisfchop
Willem de helft van alle die
kerken aan den Abt van Epternach
opgedraagen, welken hem , gelyk
wy hier voore gemeld hebben , in
het thans genaamde Holland, volgens
’t befluyt eener gehoude kerkvergaderinge,
door de Graaflyke weduwe
ftraks, naa haars Gemaals omkomen,
waaren afgeftaan. Welken nu deeze
goederen en Kerken Zyn, en op
welken voet deeze overgifte gefchied
is, kan uyt deezen nog voorhanden
zynden giftbrief worden afgemeeten;
: Da t het kennelyk ( i ) zy aan alle
gehovige Christenen, zoo tegenwoordige
als toekomende, hoe ik T K illem , hoewel
onwaardig geroepe Bisfchop van de
Uytrechtfche k e rk, door de handen van
G e r o l f mynen A d v o ka a t, aan den eer-
waarden R e g in h e r t, A h t der heylige
kerke van Epternach en zynen A d v o kaat
D i r k , in eene heylige vergaderinge
toegeftaan hehhen de helfte der K e r k e n ,
die hieronder genoemd worden: van welken
de Moederkerken ( te weeten Flar-
ding e , K e r iv e r v e , V e lfe r eb u rg , Hey-
legelo Pethem) eertyds van K a r e l en
andere recbtgeloovige voorouders aan
S in t U K illib r o rd , onzen Patroon en eerft
e n Bisfchop van onzen f o e l , voor de
zelve kerke van E p te rna ch overgegeeven
v ia a ren : doch door G r a a f
D i r k e n D i r k t . y n e n Z o o n ,
E N F l o r e n t s d e s ' z . e l f s
B r o e d e r i n b e s l a g g e n o m
e n X y n , om degeduurige oproeren
der oorlogen, alswanneer alle ’ t Bisfchoplyk
recht vcrtreeden la g , zyn d ie , door ’t
gezag eener kerkvergaderinge, in des
Bisjchops magt g e f e ld , met de naage-
noemde K ape llen , Harago ,S c h ie , R i nesburg
, ‘ V -J irm u n d e , Lie th em u ten ,
R in fa te rw a ld , A s c le k e rw a ld , A g a -
thenkirica, Hemezenkirca, Ascuman-
n ed ilf, Spnrnewald, S lo ten , Egmun-
de , Alcm er e , Scirmere , A lis v e n ,
JV o g g e n um , A ld en th o r p , K r o n lo ;
welken nog binnen de paalen van de tegenwoordige
Moederkerken z y n , mids
aldaar nog geene inwyding gefchied,
noch eenige bepaaling w a s , noch die
zelfs niet g ew y d , waaren ; en waarom
alle tienden, naar den inhoud der G e estlyke
r e ch ten ; nog in handen van den
Bisfchop waaren. T e weeten: op die
voorwaarde, dat de gezegde eerwaardige
A b t en allen, die hem in de zelve kerk
van Epternach zullen opvolgen, de helfte
zullen hebben van alle de ze lv e kerken
, vry van allen Bisfcboplyken dienst,
noch zullen iet toeleggcn tot het kerklyk
bezoekrecht, noch offergiften aan den
B is fch o p , noch dienstgewaaden aan den
P roast, nocht tot bet bouwen, inwy den
o f
( 0 Heia: H iß . fo l. 132. Notam fit omnibos, in infra
____ ______ r— ..:)___ . • Christo fidelibus, cam præfentibus, quam fu tu ris ,
qualiter ego Wilhelmus Trajerienfis Ecclefiæ licec
indigné vocatus Episcopus per manus Advocati mei
G e ro lp h i, Regimberco venerabili fanriæ Epterna-
cenfis Ecclefiæ Abbati, ejusque Advocaco Theodrico
in Sanria Synodo recognovi inediam partem E c clefiarum
earum , quæ infra nominatæ fune, quarum
macres, v id e lic e t, hæ Flardinge, Kirckwerve, Vel-
fereburgh , H e ile g e lo , Pcchem , aliquando à Carolo
& orchodoxis Pacribus aliis , beato Willebrordo
■patrono n o s tro , ac primo fedis nofiræ Archiepiscopo
ad eandem Ecclefiam Eoternacenfem craditæ
fuerant. Sed à Theodrico Comice , & filio ejus
T h e o d ric o , fratreque ejus Florentio invafæ , atque
propter continuam bellorum fedicionem omni E-
piscopalj jure n'eglerio , in potestacem Episcopi
Synodal! aurioritace redariæ fu e ra n t, cum capellis
: Ha rag o , S ch ie , R ine sburgh, Wa r-
munde , Licthemuthcn , Rinfaterwald , Afcleker-
wa ld, Agachenkyreca, Heme zenkireca , Afciimanne-
d ilf, Spernercwald , Slocen , Egmunde, Alcme re,
Scirmere, Ali-sven, Wo g g e n um , Aldenchorp , Vron-
l o , quæ neque in termino e a rum , quæ modo marres
fu n t, quippe ubi neque confecratio, n c q u e cer-
minacio ulla e rac, neque ipfæ confccratæ eranc, a tque
ideo omnis dec ima , fecundum confticuta ca-
non um , in manibus Episcopi erac, ea fcilicec cond
itio n e , ut idem venerabilis Abbas omnesque ejus
fuccesfores ad eandem Ecclefiam Epternacenfem rae-
diecaccm habeanc earundcm Ecclefiarum om n ium,
liberam ab omni fervitio Episcopa li, neque circa-
curam,_ncque oblaciones E p isco p o , neque fervitium
P ræ p o iito , neque ad ædificandas five confecrandas,
vel ad terminandas easdem Ecclefias uüum fupple-
mencura præbeanc. Neque ad Syn'odum coarii vcnianc.
A L O U D E H O L L A N D S C H E H I S T O R l . 315
ofbepaalen der zelve kerken, noch zy
ztiUen niet gedwongen zyn ter kerkvergaderinge
te verfchynen. Z y zuHen
aldaar ze lfs dienaaren moogen fte lle n ,
die hun aandeel inzamelen, ook P r ie s ters
ft e lle n , die de ze lv e kerken bedien
en , en gelyke magt zullen hebben
•als de Bisfchop. Z y zullen de helfte
van alle voordeelen hebben, die van de
gezegde kerken komen, ’ t zy in der ze lver
vrykoopinge; o f den aanwas van
tienden o f in ’ t afmaaken de« gedaane
fch a a d e , uytgezonderd de Bisfchoplyke
ban. E n zoo aldaar iet door der P r ie s ter
en fc h u ld verzuymd i s , zoo z a l dat
tot bun naadeel geenszins flrekken.
Gedaan te Ko len in ’ t ja a r der Z a ligheyd
1063, i n ’t g , ja a r der aan-
fte llin ge van den Hee r K o n in g , H en r
ik den I K , en het 7, ja a r zyns ryks.
Doch welke hier overgegeevene
kerken, federt in het jaar elfhonderd-
zesenvyftig, door Gerard Abt ( i ) van
Epternach, aan Dirk Graaf van Holland
en des zelfs Gemaalinne Sophia,
midsgaders hunnen Zoon Florents,
by vermangeling weer zyn afgeftaan.
Immiddels was ’er ook geene
kleyne verandering aan het Keyzerlyke
hof voorgevallen; want als de
jonge Keyzer nevens zyne Moeder
en Ryksvoogdes laatstlyk van Uytrecht
, naa ’t regelen der voorgemelde
Zaaken, zieh naar Keyzers-
waard begaf, hadt de (2) Koolfche
Kerkvoogd zieh van des zelfs peribon
meester gemaakt, en den Zelven naar
die Aartsbisfehoplyke ftad vervoerd;
op een voorgeeven dat het ryk niet
naar behooren door de Keyzerinne
Weduwe beftuurd wierdt. Zulks
die Vorstin , onaangezien dees ondergaane
hoon, de rust des ryks boven
haar aangeboore voesterrecht en
aan anderen zoo eyge zynde heerschzugt
ftellende., zieh (3) federt gewillig
van het totnogtoe door haar
gevoerde ryksgezag ontdeedt, naar
Rome begaf, en aldaar het overige
haars leevens amptloos doorbragt.
Waardoor het hooge ryksbeftier genoegzaam
alleen by de Bisichoppen,
midsgaders de Hertogen van Op- en
Nederlotteringe was, Zulks z y , om
dat altyd in handen te houden, den
jongen Vorst in allerhande kinderlyke
fpeelen zieh lieten verlustigen (4 ) ,
en dus van alle Staatsbehandelingen
verwyderd hielden.
Welke Bewindvoerders , vooral 1064
de ---- -
n ia n c , ipfi ministros locare p o te rin t, qui fuam p artem
colliganc. Ipfi Presbyceros ponere qui ad cas-
dem Ecclefias fe rv ian t, fimilem cum Episcopo po-
testatem hab e an c , ipfi in omni uciiitace , quæ de
eisdem Ecclefiis provenire posfunc, five in redemp-
cione earum , five in acquificione Decimarum, five
in compofitione iliaci d am n i, excepto Episcopali
banno , in omnibus mediam partem accipianc. Si
quid vero culpa Presbyterorum neglerium fu e ric ,
nullum inde damnum incurrant. Arium Coloniæ ,
anno Salutis M. L x i i i . anno ordinationis Domini
Henrici quarti Regis IX . Regni vero Septimo.
( 1 ) Brouveri annal. Trev. Tom. I I fo l. 6 z . Hi's
quoque diebus , Gerardus Eptevnacenfis Abb
a s , amplisfima, quæ in intimis Bataviæ & Z e landiæ
recesfibus ecclefiarum jura perantiquis vecc-
ruin Francorum donationibus & S. Willebrordi Apostoli
rcfperiu quæfivcranc majores terra culca infulæ
S co ld en , ad centum & novem dimenliones, cum
Th eo d o rico Hollandenfium C om ite , Sophia Conju
g e , filioque Florentio m u tav it, indiriione quarta
regnante Frederico Im p e ra to re , anno ordinationis
ejus q u in to . Imperii fecundo. Affuere per-
muca tioni, testes Wakerus Ecmondenfis Ecclefiæ
A b b a s, Godefridus de B red a , Fiorentius a Wo rz
a n , T h eodoricus ab Alena , Albero de Im.
( 2 ) Sigeb. Gemblac. Cbron. ad ann. io02. A n n o ,
Episcopus Colonienfis concilio primorum re g n i, indigne
ferentium , per Agnecem , Matrem Im p e ra toris
H e n ric i, regnum non virilicer gubernari, pue-
rum , violenter & induftrie c a p tum, fub tutela fua
accepic, & imperii regimen a macre ejus amovit.
H e rm . Conîraài Cbron. ad ann. 1062. Henricus rex
apud T ra je rium , Frifiæ u rb em, diem Pafchæ cum
Macre Imperatrice egit. His diebus Hanno Agrippinæ
Coloniæ Archiepiscopu.s, adnitencibus quibusdam
regni principibus, Henricum reg em , cum lancea
& aliis Imperii infignibus a Matre Imperatrice
vi arripuic, fecumque Coloniam abduxic.
Cs) Kgeb. Gemblac. Cbron. ad ann. 1062. Ac Im-
peratrix necesfitatem vercens in voluntatem , ut ob-
ftrueret os loquentium de fe iniqua, non folum ho nore
re g n i, fed etiam honore fecuii reje rio , Romæ
ad limina Apostolorum fe contulic, ibique usque ad
finem vitæ omnibus bonis exemplo & miraculo fuit.
(4 ) F ita Henrici I F . in principio. F u it hæc perfidia
vel maxima, quod cum quafi fub figlilo fer-
vandum in puerilibus ariis fuæ potestati relinque-
banc , u t & fic eliccrent ab e o , quod afferiabanc.
K k kk 2