i l
wen van zoo veele AdeI.Iyke huyzen,
met welken de oude ( i ) historien
gewaagen, dat het land alom
vervuld is geweest, in dezelven gegeeven
; en zyn deeze ervelyke
C e n t e n a r i i , naar ’ t voorbeeld
(2) der gebuurlanden , omtrent deezen
tyd zelfs H e e r e n van die gebuchten,
zynde de waare oorfpronk
van de oude Adellyke flamnaamen,
en die gebuchten zelfs weer H e e r -
LYKHEDEN genaamd geworden;
ter oorzaake van de verfchuldigde
HEERvaarten , die de bezitters ten
dienfte des G r a a f s moesten doen.
En zekerlyk, daar men totnogtoe
in de voorgaande Historié onzes
Lands van geene o f zeer weynige
H e e r e n o f H e e r l y k h e d e n
gewaagd vindt. Zoo is ’t, dat men
in de ichryvers , het leeven van den
laatstgemelden Graaf befehryvende,
ftraks de H e e r e n (3) van Brederode,
van Theylinge, van de Lek,
vanSalchena, van Putten, van Ryswyk
enZ. zal genoemd vinden.
En het is op deeze w y s , dat de tytel
van H e e r , het draagen van
SPOOREN dente paard ftrydende
Ridderen, en van’ü ï y d g e w e e r
aan alien den overigen ter H e e r -
vaart trekkenden A d e l, tot zoo verr
e , is eygen geworden, dat men hunne
vrouwen , onaangezien die geenszins
in den oorlog m i l i t e e r d e n ,
en des ook geene M i l i t e s waaren,
echter met den naam van (4 )
M iL iT i s s a ; eyndelyk genaamd
vindt.
In den eerften oorfpronk hadden
de (5) C e n t e n ì e niet dan een
laag rechtsgebied, en het is ook
hierom, dat alle Heerlykheden geen
ander bezitten; maar de" halszaaken
wierden door den V i c e c o m e s ,
dat is Baljuw, als den Graaf van het
byzonder Graafichap verbeeldende,
en waarom die ook fteeds o f ’s Graaven
Zoonen o f Broeders geweest
zyn , alom ( 6 ) bericht ; het en
waar die in Halsheerlykheden door
plegtige brie ven des Graais (van
welken nog verfeheyden voorhanden
zyn) het zy by haare eerfte ervelyke
uytgift, het zy by nader gunst-
bewys zyn verheven. En heeft dit
verfehil eyndelyk den oorlpronk aan
de ( 7) V r y h e e r e n en Amb
a c h t s h e e r e n (8) gegeeven.
Niet tegenftaande nu deezen erve-
lyken en leenroerenden eygendom,
zoo waaren en bleeven z y , even gelyk
( j ) Z ie een deel deezer buyzen opgeteld en aangeweezen
in de befchryving v a n ' t Graafjcbap Holl. by Scriv
e rius in zyn e Graaven v a n Holland.
( a ) P. .Daniel Hiit. de Fraoc. com. IÍ. pag. 322.
C e fu t alors, que plujîeurs Se igneurs, qui n'estment ni
D uc s n i Comtes , commencèrent a J e s u r n o m m e r
DU n o m d e l e u r s t e r r e s e t d e l e u r
C H A s t E A u X , au lieu , qu’autrefois chacun n'avoit
que fon nom p ro p r e , auquel depuis quelque tem p s , pour
distinguer ceux du mesme n om , on ajoutait quelquefois
tin furnom tiré de la couleur de leur v ifa g e , ou de leur
J ta îu s , ou de leur fo r c e , comme le blanc, le N o i r , le
F o r t, 6? d'autres femblables.
(3 ) J . a Leydis Cbron. L ib . X V . cap. 8. Hujus
igitur T heodorici Comicis cemporibus viguerunc
pierique nobiles in H ollandia, quorum majores fu e ra
n t Albercus, F io ren tiu s, Petrus Domicelli Holland
iæ, fracres ejusdem T h eo d o rici Comicis Canonici
Leodienfes, W ilhelmus D o m i n u s de Brederocden
Gerardus D o m i n u s d e t h e y l i n g h e n , . . .
D o m i n u s de L e c k a , filius Domini de Brederoe-
tien , Dominus de Salcbena, Dominus de Puccaric.
(4 ) A n n a l. G. Dumbar tom. I pag. 16. Venit autem
ad illas D o m i n a Swedera cle Runen mi l i -
T i s s A , devota vidua.
( j ) Cap. in . Caroli M. anno 812. cap. 4. U t nullus
homo in placito C e n t e n a r i i , neque ad
m o r t e m , neque ad l i b é r t a t e m s u am a-
m i t t e n d a m , aut ad r e s r e d d e n d a s vel
MANCIPIA j u d i c f . t u r ; fed isca aut in pr.€-
s e n t i a C o m i t i s , vel misforum nostrorum ju-
dicentur.
( 6 ) Uitgifc van Jan G ra a f van Pioli. 4 Aug. 1298.
©iiDc füllen ijem fetten ioff Doeii fetten o n s s e n
B a i l l i u w v a n N o o r t h o l l a n t .
( 7 ) Vander Schelling Thien d rech c com. I. pag.
IJ7. nsant in liettrnlg ban tpb 5¡in bc ii?cercii
bee i^eeelpItljcDen onDefliiIjeiben in V r y h e e r
e n , Ijocbnnige een Jjooge/ bat iff/ ©eimincele
of Ijalfffltaffclijfte. . . . ^unffbictie.. . . Ijebben.
( 8 ) Ibidem pag. 158. © It in A m b a c t s h e f . '
REN, bie alleen een mibbelbare en lage (b a t iff
<£¡ibíle) juriffbittie (jebben.
lyk dc C e n t e n a r i i ( i ) o f H o n d
e r d m a n n e n te voore geweest
waaren, Raaden des Graafs, raet welken
die in de verfcheydene oorden
zyns Graaffchaps de H o o f d T a a -
K E N vcnniste, zieh in S t a a t s -
2 , A A K E N beraadflaagde, en beftondt
dierhalve des zelfs hooge Landraad,
raids de HEERvaarten o f te P A A r d o f
t e v o E T gefchiedden, uyt R y d e r s
o f R i d d e r s {Equités) en E d e l e n
(A f i& i i ) , ieder van weiken een leen-
roerende HEERlykheyd bezat; en
waarom alsnog geene Edellieden in
’ s lands Hooge Staatsvergaderinge
worden toegelaaten , het en waar de
zelven een zoodaanig Riddermaatig
L e e n g o e d bezitten.
En niet zonder rede, raids die
geenszins uyt hoofde van hunne per-
ibonlyke hoedaanigheyd, maar in ’t
eerst als verkiesbaare C e n t e n a -
R i E N van hunne C e n t e n e n en
federt als ervelyke H e e r e n van
hunne te leen gegeeve H e e r l y k h
e d e n in dien Landraad des Graafs
alleen zitting gehadt hebben.
Onder de goede opzigt deezer
Heeren, welken, mids zy nu ervelyk
geworden waaren, en des te
rrooter zorg voor den welftand der
len te leen gegeevene gebuchten
hadden, zyn die ook in getal van
inwoonders, aanwas van hoophandel
en allerhande handteèringeneyndelyk
zoodaanig toegenomen, dat verfcheyden,
naar maate hunne Heeren in
blaakende gunst by den Graaf ftonden,
van den zelven ook t’hunner
befcherminge (2) verworven hebben
, dat die zieh met gragten en
wallen, tegen alien aanval van buyten
, mogten befchermen.
En het is uyt dit grondbeginfel
dat men het geflacht van H a a r l e m
de ftad Haarlem , dat van Kats de
Stad Gpuda, dat van Wena de Stad
Rotterdam, gelyk ook andere Heeren
andere fteden van den Graaf heeft
zien teleen bezitten;en waarora men
ook die fteden, b y ’t uytfterven dier
Heeren , weer aan de Graaflykheyd
heeft zien vervallen, even gelyk zy de
zelven , nog maar gebuchten zynde ,
van den Graaf bekomen hadden: Zynde
het voorts aanmerkenswaardig, dat
daarom ook alle leenen in Holland,
als geacht wordende uyt den boezem
des Graafs en niet der bezitteren te
zyn voortgevloeid, voor q u a a d e
L E E N E N , die alleen op het manlyk
oir overgaan , door het (3) Hof ■
verklaard zyn, het en waar het tegendeel
uyt de brieven zelfs bleek.
Niet tegenftaande verfcheydene
gebuchten aldus in wel bemuurde fteden
veranderd waaren, zoo bleeven
zy echter verpligt (4) de meergemelde
heervaarten onder hunne Heeren
ten dienfte des Graafs te doen.
En dewyl, naar de menigte der inwoonderen
, ook het getal der te veld
'trekkende Stedelingen grooter, dan
dat der gebuchten was, 200 heeft
men ook door ’s lands Graaven veelvuldige
voorrechten aan de Doelen
van de Schutterye der Stedelingen ,
die wy gezien hebben dat haare oprech
( 1 ) Tacit, de morib. Germ. cap. 12. C e n t e n i
fingulis ex plebe Cornices, C o n s i l i u m fimul &
auftoricas odfunr.
(2 ) Z ie bier v a n cen zonderling voorbeeld in die v a n
G o u d a , in de befchryving dier S ta d ¿oor J . JValvis
pag. 4 , 5 , en 6.
( 3 ) I n bet tweede Geluwe Register der Rekenkamere
v a n Holland fo l . 152. •
(4 ) Diplom, van F lo re n c sV , b yW a lv is befchr.
van Gouda pag. 4. ©oovt foo feilen otiff Die
i3oo?fecff b a n bei: -Gonbc bienen i n o n s e r
r e c h t e r h e e r v a e r t , m i t v y f m a n n e n
o p h o i r e n c o s t e n . Hec zelve vind men
o ok van andere Steden by andere Handvescen bepaald.
. X x X X 2