ìM Ì
il
" ' ' ' i
"í"
M j!
m. j
294 G E R A R D V A N L O O N S
D E I N G E I K A N D E N K A N
K E T Z E R K O E N R A A D D E N
T E K E E D E N c o x x x ix .
Des overleedens Zopn Henrik
• de i l l . , gevolglyk het bewind der
regeeringe zelf hebbende by de hand
( i ) Diploma ííenrici I I Í . Imp. apud H edam fo l. 12
• In nomine fanriæ & individus Trinicads. fHieennrriiccius
divina favence clemencia rex. Cunria quæ aucposíide-
inus aut posfidere videmur, ab iplb ac cepimus, qui
nos ri pocenter ex nilíilo fe cic, & mifericorditer usque
ad h o c , quod nunc fum u s ,perd u x ic ,ip fe d a c o r, ipfe
micricor, ipfe noster esc procerior. E x accepcis au-
tcin auc condemnabimur, aut glorificabimur. Nam
íi eis fecundum fuggestionem inimici ad pompam
nostram abutimur , ex eis quafi commisfi talenti
defraudatores infeìicicer condemnabimur. Si aucem
eis ad gloriam ri laudem nominis illiu s , qui dedit
uciinur, ex eis ut fideles dispenfacores feliciter glo-
rificabimur. Nihil enim quod pro fit habemus, quod
ab ipfo non accepimus, qui ideo dat uc recipiac, &
non ideo re c ip it, uc in d ig e a t. fed u t nos earura rerum
, quas r e c e p it, posfesfores æcernaliter faciac.
Nam quicquid ei damus non amittimus, fed hinc
• nobiscum p o rtam u s, quod aucem recinemus non
nobiscum p o rtam u s, fed hic amiccimus. Quapropte
r ne vos videamur abuci bonis nobis divinicus con-
Gosfis omnium Chrisci nostrique fidelium, tam præ-
fenrium quam post fucurorum univerficati notura fieri
volumus, qualicer nos S. T ra jerien fi Ecclefiæ in
honore Sanrii Martini conftruriæ pro Deo animæ-
que pacris n o s tri, piæ m em o riæ , Conradi lmp.
rem e d io , cujus vencris interiora in eadem fepelivh
nìus Ecclefia, cui venerabilis Bernoldus Episcopali
dignicate dignoscitur decencer & cum utilicate præ-
c s lc , nec non ob æcernum'n o s tri nominis memoria
le , calé prædium, quale vifi fuimus cenere in villa
Groninga nuncupaca in Comicatu Thrence fitum
cum ai'eis, ædificiis, mancipiis,. agris, cultis & in-
culcis, pracis, campis, pascuis, aquis, aquarumque
decurfibus, piscacionibus, viis inviis, exitibus &
reditibus, quæfitis & inquirendis cum omni ejusdem
Comicatus distririio n e , m o n e tis , celoneis caufis
agendis & discutiendis cum omnibus appendiciis ri
percinenciis, quæ ad præfens reciñere v idetur, aut
quicquid in posterum ibi D e o adjuvante acquici
potueric , libera manu donando concedimus &
concedendo ftabiümus, eo videlicec te n o re , uc
fupradirium prædium peipctualicer respondeat fervicio
& ucilitati fracrum ibi Deo incesfabilicer fer-
vientium, fc. uc ex ejusdem prædii utilitace quocan-
nis habeaoc X X X . carradas v in i, & quicquid re-
roanferic, in ufus ipforum à pi-oepofico fideliter ex-
pendacur. Verum volumus, acque immutabilicer
Itacuimus, ut ex ejusdem proficuis nemo aliquid au-
fe rre præfumac, auc in aliquam,.parcem discribuere
a u d e a t, donec illud fpeciale -tribucum de carradis
vini fratribus perfolvacur. E t ne aliqua imperialis,
vel regalis-, aut episcopalis perfo n a, vel aliquis pu-
blicus'exa rior hujus donacionis noscræ authoricatem
præfumac infringere, præfeocem paginam exinde confc
rib i, manuque propria uc fubcus videcur, corroborantes
aurea noscræ imaginis bella jusfimus
infigniri. Signum Domini Henrici tercii regis inviriisfimi.
Theodericus Cancellarius vice Bardonis
Archicapellani recognovi. Datum X I I . Cal. Ju n ii,
indiriione V I I I . anno Dominicæ incarnacionis
c i o XL. Anno autem Domini Henrici regis tercii
ordinationis X i l l . regni 1. Arium T ra je rii feliciter
Amen.
gevat, befchonk den zestienden dag
naa Zyns Vaders dood by drie on-
dericheydene Giftbrieven de Uytrechtiche
kerk zoo met ( i) Groeninge
als ook nog met verfcheyde
(2) andere (3) landen en goederen;
(2 ) Ibidem fo l. 120. In nomine fanriæ r i individuæ
Trinitacis. Henricus divina favente d e mentia
r e x , fi loca Deo devota terrenis rebus
augere rtuduerimus, ccelestibus bonis à Deo nos
remunerandos, nullo modo ambigimus': Eciam
noscræ celficudinis dignitatem credimus ftabilius permanere
, fi ianriarum Ecclefiarum honorem toco
nifu laborabiraus auge re, & fi Deo ejusque fanriis
divina officia pro vivis & mortuis o fferen te s, nostro
fuerunt adjuti juvamine, omnipotentis Dei auxilio
& confilio nos caricuros, non credimus in nostro
regimine. Quocirca ne talium bonorum omnino e x pertes
videamur omnium S. Dei Ecclefiæ fidelium , &
noscrorum præfentium fc. ri fucurorum univerfitas
agnosc at, eorumque induscriæ patcac, quod nos pro
æcerna Dei gloria acque bonæ memoriæ pacris nostri
Conradi Imp. a n im a , fanriæ T ra j. ecclefiæ
ad honorem beati Martini confesforis dicacæ, cujus
fedi Bernoldus venerabilis Episcopus merito præesfe
videtur ri in cujus Ecclefia quafi pro pignora paterna
fepelivimus visc e ra , ut beacus Martinus à nobis
quail debicoribus nostra requirac fe rv id a , hæc
prædia fcilicec Upheice, Wicchelce, P ith e lo t, quæ
Ulffo r i fra te r ejus in Comicacu T re n te cenere r i
posfidere vifi fu e ru n t, & poscea pro nefanda temeri-
ta te in judicio virii digne ri laudabiliter p e rd id e re ,
cum a reis, ædificiis, manc ipiis, ag ris , culcis ri in-
culcis, pracis, p a sc u is , campis, aq u is , aquarumve
decurfibus, molendinis, piscacionibus, v iis, in v iis ,
exitibus r i redicibus, quæfitis r i acquirendis, ri cum
omnibus fuis percinenciis r i udiitacibus, quæ unquam
inde provenire posfunc, nostra præceptaÜ auchori-
tace concedimus r i Habiliter donamus. E t uc hoc
nostrum donum perpetualiter inconvulfum perman
e a t, corroborando confirmamus. Pi-æterea uc hæc
nostra concesfio omni tempore inviolata perfistac ri
hujus noscræ confimacionis nemo violator ex is tâ t,
præfencem paginam inde confcriptam manu propria,
roborances, figlilo noscro jusfimus infigniri. Signum
D. Henrici tercii regis inviriisfimi, Theodoricus
Cancellarius vice Bardonis Archicapellani recognovi.
D a ta X I I . Kal. Junii, anno dominicæ incarnationis
c i o . XL. indiriione V J I I . - anno aucem domini Henrici
tercii, regis ordinationis X I I I . regni i . Arium.
T ra je rio féliciter.
(3 ) Ibidem fo l. 121. _ In nomine fanriæ & indivi-
diuB Trinitacis. Henricus divina fàvente clemencia
r e x , h o n o r nostri regni in hoc debec vigendo flo-
rerc , fi justis ac veneràbi1ibus locis videamur præbere
aliquid de nostris lo c is , quia ficut leg itu r, fi
Deo fervire regnare e s t , ergo r i nos esfe rcgna-
curos nullo modo ambigimus, fi Ecclefiascicas
res augendo honorare • iluduerimus , quapropcer
omnium Sanriæ Ecclefiæ fidelium, r i nostrorum
tam ri præfentium, quam ri fucurorum fagacicas
cognoscac, quod nos p ro honoranda Dei gloria
acque bonæ memoriæ patris nostri Conradi Imp.
anima S. T ra j. Ecclefiæ ad honorem b ea ti Martini
confesforis dicacæ, cujus fedi Bernoldus Episcopus
digne r i laudabiliter præesfe videre tur, r i in cujus.
Ecclefia quafi pro pignore paterna fepelivimus viscer
a , u t B. Martinus à nobis nostræ devotionis habeac
fe rv id a , hæc prædia videlicec L.incherunge: E u e n ,
quæ Ulfib ri fracer ejus in Comitatu Rodolphi cenere ri
A L O U D E H O L L A N D S C H E H I S T O R I . 295
en liet zyns Vaders lyk over Kolen,,
begeleyd door alle de Geestlyken
Zoo dier ftad als van Ments en
Worms, naar Spier voeren: alwaar
he t, den achtendertigften dag naa des
zelfs overlyden, met de vereyschte
plegtigheden begraaven wierdt.
Sedert te weeten: in den aanvang
van het volgende jaar, tot het by-
leggen ( i) van verfcheyde ontftaane
beroerenisfcn een Jandag te Augs-'
burg, onder eenen grooten toevloed
van verfcheydene ryksprinien door
den Keyzer zynde gehouden , ver-
• fcheen die naar Paafche oyer Kolen
op zyn hof te Nieumeege : alwaar
hy den Hemelvaartsdag vierde en zekerlyk
pok de zweevende gefchillen,
welken tusfchen den Uytrechtfchen
Bisfchop Bernulf en den nieuwen
Graaf van Holland , door het fchie-
lyk affterven zyns Vaders, waaren
onvefeffend gebleeven , door zyn
hoog gezag zullen zyn (2) bemid-
deld ; te meer mids men tot het jaar
1044 duyzendvlerenveertig van geene beweegingen
in de ' oude Histori-
fchriften tusfchen hen beyden iet
gewaagd vindt: tot welken de
dood van den hiervoorgemelden
Gozelo (3) Hertog van Op-en Nederlotteringe
nogthans alsdan aanleyding
gaf
Want als de Keyzer aan des
overleedens oudften zoon Godefrid
flechts het bewind van Opperlotteringe
opdroeg, en over dat van
Nederlotteringe, ’t gene Zyn vader
mede bezeten hadt, des zelfs(4) .
jongeren Broeder. Gozelo aanftelde
, vattede Godefrid zoodaanig
misnoegen . wegens deeze fplitfing
tegen den Keyzer op, dat hy, het
bewind van ’ t eerfte ook hebbende
afgeflaagen, openlyk de wapenen
tegen den zelven aangreep,
en dus door zyn branden, blaaken
en plonderen het ryk aan verfcheydene
oorden geene kleyne fchaade
toebragt. Dan in het volgende 104J
jaar zieh zelf, als niet beftandig zyn- ----
de, vrywillig in handen des Keyzers
fielm
s m s
r i posfidere vifi fuerunc, & poscea pro nefanda te-
mericace judicio convirii jusce pe rd id e re , & quicquid
de eorum prædio e.sc incer Emefe & L a v e k e , cum
a rc is , ædificiis, mancipiis, ag ris, culcis & incul-
t i s , p ra c is ,p a scu is , c am p is , aq u is, aquarumve, decu
rfibus, molendinis, piscacionibus, v iis, inviis,
exicibus & re d itib u s, quæficis & acquirendis, & cum
omnibus fuis percinenciis & utilitacibus, quæ unquam
inde provenire p osfunc, nostra præcepcali autorica-
te concedimus &• Habiliter donamüs. Ec ut hòc nostrum
donum perpetualiter inconvulfum permaneac,
corroborando-confirmamus. Præterea u t hæc nostra
concesfio omni tempore inviolata perfistac, ri hujus
nostræ confirmationis nemo violator e x is tâ t, præ-
fentem paginam inde confcriptam manu propria ro b
o ra n te s , Sigillo n ostro jusfimus infigniri. Signum D.
Henrici tertii régis inviriisfimi, Theodoricus Can-
cellarius vice Bardonis Archicapellani recognovi.
D a ta X I I . Kal. Ju n ii, anno dominicæ incarnacionis
c i o . X L . Indiriione V I I I . anno aucem Domini
Hcnrici terc ii, régis ordinationis X I I I . Regni I.
Arium T ra je rio feliciter.
( 0 J n n a l . S a x o a d a n n . 1040. R ex inca rnationem
Domini Racisponæ decencer peregic & purificatio-
nem Sanriæ M ariæ , Augdftæ degens placitum habuit
cum Cisalpinis principibus de Reipublicæ Habilitate,
cunriisque pro velie difpòficis Franciam rc p e ten s ,
tempus quadragefimæ juxta Rhenum in locis opportunis
co nfedit, Pafcha vero in Engelenheim honori-
fice fe riav it, ubi ad eum Primates Burgundioe humi-
lite r cum muneribus .venerunc, qui inde læci gracia
ipfius fimul ri muneribus condonaci redierunc.- Illuc
etiam p o st Pafcha Metropolicanus Mediolanenfis adveniens
, & de omni fua coritroverfia, quam contra
Imperacorem Conra'dum e x e rc u it, facisfaciens incer-
vcncu principum graciam Regis. promeruic, & icerum
juramentis pacem fidémque fe fervaturum affirma-
v i t , ficque regem Agrippinam profecutus inde ad
patriam cum pace fimul & gracia Regis remeavic.
Rex Afcenfionem Domini Niumago , Pentecosten
vero Leodio celebravit.
( 2 ) Cbronica fo a n . a Beka fo l . 39. Bernulphus icaque
X X . ordinacus Episcopus cum principibus Hollandiæ
pacem fecic.
(■3) A n n a l. Saxo ad ann. 1044. Gozelo Dux L o tharingiæ
obiic, cujus filius Godefridus nobilisfimæ
indolis juvenis atque in re militari admodum exer-
cic atus, qui Ducatum pacris obtinere non pocuic ,
arma contra Rempublicam corripuit.
(4 ) Bùckens T ro p h . de Brab. fol. 9. Gothelon
f i s fécond au D u c fusdiSl fueceda en la bas/e Lorraine
¿? au M a rq u ifa t d 'A n v e r s p a r benefice de l'Empereur
H en r y I I I , ce que toutes fo is offenfa fo n fr e r e a isn i
Godefroy D u c de Lorraine Mofèllunique, qu’il révolta
contra lediti Empereur.
E e ee 2
a » :
f'i