i l 'M
i I
r r > ‘ -i
G E R A R D V A N L O O N S
het aanvangen van eenen nicwwen op-
ßand, fcbonden.
Voor het icheyden van deezen
landdag verfcheen op den zelven ( i )
zekere Ibinajarabi, zynde een Emir
o f Prins der Sarraieenen in Spanje,
om zieh en de onder zyne magt gc-
flelde (2) Steden aan Koning Karel
te onderwerpen. Deeze onverwach-
te aanbieding was te voordeelig om
te Worden van de hand geweezen,
des begaf zieh Karel te rug (3) naar
Vrankryk en liet aan de Vriezen, en
veele andere onder zyn gebied ftaan-
de volken, zeer naadruklyke bevelen
afgaan om tegen het aanßaande voor-
jaar, tot het bywoonen van den togt
naar Spanje , zieh tydig gereed te
maaken.
Zulks, Zoodra dan de winter voor-
by en de betekende tyd, om in ’t
veld te rukken, verlcheenen was, de
opontboodene Vriezen tengetale(4)
van zevenduyzend man, zieh by Karels
leger, onder het beleyd van eenen
Hertog Gondebold o f Galdebod ver-
voegden. Welke een kleynzoon (5 )
van Koning Radboud den I. , en
Broeder van (6) den laatstgemelden
Hertog Radboud den 11, was, en wien
deichryvers, welken dit te boek Hellen,
Koning noemen , niet om dat
het Vrielche Koningryk in dien tyd
meer beftondt, ( want dat was reeds
onder Poppo geheel vernietigd) maar
wel, o f ora dat Vriesland eertyds een
Koningryk geweest en hy van ’t
Koninglyke geflacht was , o f om dat
de Vriezen de over hen bevelvoe-
rende ( 7) Hertogen , gelyk wy
hiervoore reeds 200 van Radboud als
van Adgillus den II. hebben aange-
merkt, voor Koningen hielden.
Hoe ’t z y , Koning Karel trok
met deeze Vriefche en een groot getal
andere hem (8) van alom toege-
vloeide krygsbenden door het Pyre-
neefche gebergte naar Spanje, en hadt
het geluk van zieh niet alleen van
Pampelona (9 ) maar ook zoo van
Saragosza, als van veele andere
fteden en plaatfen , midsgaders alle
het omgelege gewest meester te maaken.
Zulks h y , naa de muuren der
eerstgemelde ftad geilecht , en de
aangeboodene pandsluyden van het
omgelege land ontfangen te hebben,
op eene zeegepraalende wyze längs
den
ESU
C O A nm l. Astronomi ad ann. 777. V en it iisdem
& lo c o & tempore ad regis prsefenciam de Hispania
Saracenus q a id am, nomine Ibinajarabi , cum aliis
Saracems fociis fu is , dedens fe ac civ ica tes , quibus
eum re x Saracenorum priefecevat.
(2 ) Annal. Saxo, ad ann. 777 . In eodem lo co v e nerunt
ad eum Sarraceni de partibus Hispanife, quorum
haec fune nomina: Ibinajarabi & filius D e v iz e f i,
qui L a tine Jofeph nominabatur, & gen cr ejus.
( 3 ) Annal. Astronomi, ad ann. 777 . Idcirco R e x
p e ra tlo memorato conventu in Franciam reverius
( 4 ) Turpmus de Gest. Caroli M . cap. 1 1 . Cum Ca-
ro lo in Hispaniam profeftus est Ga le ru s, Galiniis
Salomon focius E s tu ic i, Balduinus frater Ro landi,
GALDF.nODUS REX FRISIÆ CUM SEPTEAI
MILLIRUS HEROUM &C.
( 5 ) J -a L e id isC b r o n .L ib .lv . cap. 22. Gundeboldus
F r i f i - Algilli r e g is , filii Radbodi regis
j degestís Dominorum deEgmonda
IMS. cap. 5. Hujus Sanfti Gondeboldi r e g is,
tracer c ra c , ut diftum est in præcedenci cap itu lo,
Rachbodus Dominus in férions F r ifîæ , cujus dominium
e ra t , circa Alcmariam & Egmondam.
C7) Chron. M S . de Trajea, penes me, de Radbodo.
T u n c fu it ibi r e x nomine R adb od u s, fed Cronica
Franciæ nominane istum Radbodum n o n r e g e m
SED DüCEM, quia Francia d ominab aturFrifiæ, de
V O L U I T Q U O D N O N R E X , S E DD U XV O C A R E -
TUR DOMINUS F RI SIÆ, fedFrifon cs eum habe-
bant ut regem.
C8) Eginbart. in vita Caroli M. fo l. 5. Dispofids
per congrua confiniorum lo ca præ fidiis, Hispaniam
quam MAXIMO p o t e r a t belli a p p a r a t u ag-
g rcd itu r , falcuque Pyrenæi fuperaco, omnibus quæ
adierat oppidis atque castellis in dedicioncra acccp-
d s , fa lvo atque in columi-ex ercitu revertitur,
_ (p ) Annal. Astronomi ad ann. 778. Superacoque
in regione Vasconum Pyrenæi ju g o , primo Pampe-
lonem Navarrorum oppidum aggrcsfus, in dedicio-
nem accepit. Inde Iberum amnem vado trajiciens,
Cæfarauguscam præcipuam illarum partium civi-
tatem accesfic : accepcisque, quos Ib in a -L a rab i &
Ab ichaur, quosque alii quidam Saraceni obculerunc
obfidibu s, Pampclonem revertitur. Cujus in uros,
ne rebellare po s fe t, ad folura usque defiruxic : ac
regredì fia tu en s, Pyrenæi falttim ingresfus est. In •
cujus fummicate Vascones infidiis c o llo c a tis , extre mum
agmen ad o r ti, tocum exercitura perturbabanc
magno cumuku.
den zelfden w e g , hoewel geenszins
met het zelfde geluk, te rugkeerde.
I Want als het Franfche leger door
1 de ongebaandheyd der wegen van
het Pyreneelche gebergte be emmerd
: was, vielen de Gaskonjers, welken
; zieh tot dat eynde op de hoogte in
; eene hinderlaag totnogtoe gehouden
i j hadden, o p ’s Konings’achterhoede;
by welke zieh de lastbeesten, die de
I paakkaadje torften, en, om die te betetr
te doen gadeflaan, ook de voor-
naamfte Bevelhebbers des legers be-
vonden. En hoewel de zelven by
deeze ( i ) gelegenheyd eenen onge-
meenen heldenmoed betoonden,zoo
hadden zy echter , raids het gewigt
hunner wapenen en de belemmering
des gronds, (2) het ongeluk van
meest allen, met verlies der pakkaad-
je verflaagen te worden. Onder welke
alhier gefheuvelde Bevelhebbers,
niet alleen de befaamde Roeland,
van wieh federt 200 veele fabelen
verdicht z yn , maar ook de voorgemelde
Vriefche Hertog ( 3 ) Gaidebod
geteld en door eenigen, mids hy tegen
de ongeloovige Mahometaanen,
als voor het geloof ftrydende, gefheu-
veldwas, daarora als een Bloedgetuy-
ge (4 ) te boek gefteld wordt. Wier
lyken ( y) eenigen meenen dat Koning
Karel te Belin, anderen weder
onder eene door hem daarnaa gefticht-
te Kapel, omtrent driehonderd ichree-
den ( 6 ) der Abtdye van Roncevaux
zouden begraaven zyn. Want men
vindt niet alleen verlcheydene naamen
dier gefneuvelde Bevelhebberen en
deeze voorgevalle gelchiedenis op
de buytenfte muur dier Kapelle ,
hoewel eerst in laateren tyd aldaar
gefteld en verbeeld, midsgaders onder
de zelve in eene verwulfde beider
, dertig voeten groot, zeer veele
doodsbeenen, maar ook in ’t ronde
buyten die kapel zelve nog dertig
Zeer zwaarlyvige doch geheel een-
voudige fteene graffteden ,• ter hoogte
van vier voeten boven den grond.
Dil
( 1 ) Annal. Astron. ad ann. 778. Ec lic et F ran d
Vasconibus tara armis quam animis præstare vide-
rentur ; t^uen & iniquitace locorum & genere im-
páris pugnæ inferiores effedli fune. In ho c cercamine
plerique au lico rum , quos rex copiis p ræ fece rat,
in terferii fu n t, direpca impedimenta, r ih o s t is propte
r nocitiam locorum flatim in diverfa dilapfus esc.
(2 ) Eginbart. in vita Caroli. M. fol. j . Nam cum
agmine longo , uc loci riangusciarum litus permitte-
b a c , porrerius iret e x erc itu s , Vascones in fiimmi
moncis v ertice poficis infidiis ( e s t enim locus ex
opacicatc fylvarum , quarum maxima est ibi copia ,
infidiis poncndis opporcunus) excremam Impedimen-
torum partein & e o s , qui novisfiino agmine ince-
d en te s , fubfidio pvæcedentes cuebancur; defuper in-
' curfantes, in fubjeriam vallem dejiciunt: conierto-
que cum eis p ræ lio , usque ad unum omnes interfi-
ciunt : ac direptis impedimencis, noriis b en e fic io ,
. quæ jam in fia b a t, p ro c e r i!, furama cum celericace
in diverfa disperguntur. Adjuvabac in h o c fa rio
Vasconcs Se levitas armorum & loci in quo res ge-
rebatur ficus. Econtra Francos & armorum gravitas
& loci iniquitas per omnia Vasconibus rcädidit
impares, ln quo prælio Eghartus regiæ mcnfæ præ-
po ficu s , Anshelmus Cornes palacii & R u t l a n d u s
Britannici lictovis præ fer ius , cura aliis compluribus
interficiuncur.
(3 ) Cbron. M S . Egmond. de Dominis de Brederode
cap. 4. E c proh dolor traditione Gavalonis quafi
omnes Chriscianiprincipes, ibi aSarracenis , pro fide
C h r is ti, interfetli & marcyrifati fune.
(4 ) -Turp. H iß . cap. 29. Apud Belinum fepelicur
Oliverius & Gaklibodus rex Frifiæ.
I L Deel.
( 5 ) J - ^ Leidis Cbron. Lib. I V . cap. 24. Beatum
e rgo Rolandum Carolus v ehi fe c it ad ecclefiam fanri(
Roman i, quam ipfe olim ædificaverac, & fepelivic
eum ibi . . . . postea fepuki funt Sanrii m a rty r e s ,
O liv er ius , G o n d e b o l d u s r e x f r i s i æ & c.
( 6) P. Daniel Hift. de Franc, tom. I. pag. 41 d.
I l y a . . . fl trois cens pas de l'Eglife de l’Abbaye de Roncevaux
une Chapelle bastie en quarré-long. Elle a en longueur
en dehors foixante pieds, quarante-cinq de large i f un peu
plus en hauteur depuis le rez-de-cbausfée. A u millieu de cette
Chapelle est une ouverture large de deux pieds i f demy if longue de trois, qui Jert à descendre dans une cave,
profonde d'envir'on trente pieds, bien voûtée, dont la ca- •
pacité est égalé à celle de la chapelle. L'auteur de la relation
dit qu’avec un flambeau il vit au fond quelques osfe-
tnens. Autour de la Chapelle en dehors il y a un
cloistre ceintré, basti fous une espece d’apentis. Ce clois-
tre n’a du jo u r , que par de petits trous, pratiquez dans
les arcades, par oii l'on voit au dehors trente tombeaux
fort grands if fort Jtmples. Ils font élevez de la hauteur
de quatre pieds, if ne font fa it s , que de grandes pierres
fans aucune infcription. Le mur extérieur de la chapelle
à la hauteur des tombeaux est feint à fresque, if
la peinture repréfente la Journée de Roncevaux. On y
voit quelques infcriptions if entre autres celles-ci: Thierry
d’Ardennes, Riol du Mas, Guy de Bourgogne, Olivier,
Roland. Parmi les preuves que l'on poùrroit rapporter
, pour montrer, que cette peinture n’ejl pas du temps
de Charlemagne, ces infcript’ ons, qui y font meslées, le
démontrent : car en ce temps-là les Seigneurs François ne
fe furnommoient pas encore de leurs terres, ni de leurs
Comtez ou Du ch ez , qui n'estoienî.point héréditaires if
estaient tout au plus èr îres-rarement « vie. Mais pcur-
çe, qui est de la Chapelle, de la cave if des tombeaux, c
■Jk
L '
I
F - . ;
I '
> 1 1f’ i ’
;!i
T Í
: l|