132 e. C R I S P I S A L L U S T l I
VI. Agendum atque obviam eundum eli, Quirites; ne fpo-
lia veilra penes illum fint : non prolatandum, neque votis pa.
randa auxilia; nifi forte fperatis, per tædium jam-aut pudorem
tyrannidis, effe eum per fcelus occupata periculofius dimiffurum.
At ille eo proceifit, uti nihii gloriofum, nifi tutum, et omnia
rednend® dominationis honefta exiftumet. Itaque illa quies,
et otium cum liberiate, quæ multi probi potius, quam laborem
cum honoribus, capeffebant, nulla funt. Hac tempeflate fer-
viundum,autimperitandum: habendus metus eli, aut faciundus,
Quirites. Nam, quid ultra? quæve humana fuperant, aut divina
inpolluta funt? populus Romanus paulo ante gentium moderator,
exfutus imperio, gloria, jure, agitandi inops, defpeétuf-
que, ne fervilia quidem alimenta reliqua habet.
VII. Sociorum, et Latii magna vis civitate prò multis, et egre-
giis faélis, a vobis data, per unum prohibentur: et plebis in-
noxiæ patrias fedes occupavere pauci fatellites, mercedem fce-
lerum. Leges, judicia, ærarium, provinciæ, reges, penes unum ;
denique necis civium, et vitæ licentia. Simul humanas holtias
vidiftis, et fepulchra infeéta fanguine civili. Eftne viris reliqui
aliud, quam folvere injuriam, aut mori per virtutem? quoniam
quidem unum omnibus finem natura vel ferro feptis ftatuit: neque
quifquam extremam neceffitatem nihil aufus, nifi muliebri
ingenio, exfpeclat. Verum ego feditiofus, uti Sulla ait, qui prae-
mia turbarum queror: et bellum cupiens, quia jura pacis repeto.
V i l i . Scilicet, quia non aliter falvi, fatifque tuti in imperio
eritis, nifi Vettius Picens, fcriba Cornélius, aliena bene parata
prodegerint : nifi adprobaveritis omnis profcriptiones innox-
iorum, ob divitias: cruciatus virorum illuftrium; vaiìam urbem
fuga,
H I S T . F R A GM E N T A. L i b . I. 133
fuga, et caedibus : bona civium miferorum, quafi Cimbricam
pradam, venum, aut dono datam. A t objeclat mihi poffeflì-
ones ex bonis profcriptorum: quod quidem fcelerum illius vel
maxumum eft,.non me, neque quemquam omnium fatis tutum
fuiffe, fi recle faceremus. Atque illa, quae turn formidine mer-
catus fum, predo folutó, jure, dominis tamèn reftituo: neque
pati confilium eli, ullam ex civibus pradam effe. Satis illa fu-
erint, qu®, rabie contraila, toleravimus, manus conferentes inter
fe Romanos exercitus, et arma ab externis in nofmet verfa.
IX. Scelerum et contumeliarum omnium finis fit. Quorum
adeo Sullam non poenitet, ut et faila in gloria numeret, et, fi
liceat, avidius fecerit. Neque jam, quid exiftumetis de ilio, fed
quantum vos audeatis vereor : ne, alius alium principem ex-
fpeilantes, ante capiamini, non opibus ejus, quae futiles et corrupt
® funt, fed veilra fecordia, quam captum iri licet, et quam
audeat, tam videi i felicem. Nam prater fatellites commacula-
tos, quis eadem vult ? aut quis non omnia mutata, prater vic-
toriam ? Scilicet milites : quorum fanguine, Tamil®, Scyrro-
que, peffumis fervorum, diviti® part® funt. An, quibus prala-
tus in magiftradbus capiundis Fufidius, ancilla turpis, honorum
omnium dehoneilamentum? Itaque maxumam mihi fiduciam
parit viilor exercitus, cui per tot vulnera et labores, nihil, p ra ter
tyrannum, qu®fitum eli. Nifi forte tribuniciam poteila-
tem everfum profefii funt per arma, conditam a majoribus fuis ;
utique jura et judicia fibimet extorquerent ; egregia fcilicet
mercede, cum relegati in paludes et filvas, contumeliam atquè
invidiam fuam, pramia penes paucos intellegerent.
X. Quare igitur tanto agmine atque animis incedit? quia
fecund® res mire funt vitiis obtentui : quibus labefatìads, quam
formidatus antea eli, tam contemnetur: nifi forte fpecie concordi®