modo rebellandum : non quia fpes ulla jam fupereffet ; fed quia
patriam fuam mallent hoftium, quam fuis manibus everti. Qui
rebellantium fuerit furor, vel hinc intelligi poteft, quod in ufum
novas clalfis tecfta domufque refciderunt, in armorum officinis
aurum et argentum pro aere ferroque conflatum eft, in tormen-
torum vincula matronae crines fuos contulerunt. Manilio deinde
Confule, terra marique fervebat obfidio: Operis portus nu-
datur: et primus, et fequens, jam et tertius murus ; quum tarnen
Byrfa, quod nomen Arci fuit, quali altera Civitas, refifte-
bat. Quamvis prodigato urbis excidio, tarnen, fatale Africas
nomen Scipionum videbatur. Igitur in alium Scipionem con-
verfa Refpublica, finem belli repofcebat. Hunc Paullo Macedonico
procreatum, Africani illius magni Filius in decus gentis
aflumpferat, hoc fcilicet fato, ut, quam urbem concufferat Avus,
Nepos ejus everteret. Sed, quomodo maxime mortiferi effe
morfus folent morientium beftiarum ; Sic plus negotii fuit cum
femiruta Cartilagine, quam integra. Compulfis in unam arcem
holiibus, Portum quoque mari Romanus obfederat. Illi alte-
rum libi portum, ab alia urbis parte, foderunt. Nec ut fuge-
rent; fed quia nemo illos, nec evadere polle credebàt. Inde
quali enata fubito claffis erupit : quum interim jam diebus, jam
noélibus, nova aliqua moles, nova .machina, nova perditorum
hominum manus, quali ex obruto incendio fubita de cineribus
fiamma, prodibat. Deploratis no vilfime rebus, quadragintafemil-
lia virorum dediderunt, quodque minus credas, duce Afdrubale.
Quanto fortius femina, et uxor Ducis ? quas comprehenfis du-
obus liberis, a culmine fe domus in medium mißt incendium,
imitata Reginam, quae Carthaginem condidit. Quanta urbs
deleta fit, ut de caeteris taceam, vel ignium mora probari poteft;
Quippe per continuos decem et feptem dies vix potuit incen-
diurn extingui, quod domibus ac templis fuis fponte hoftes immiferant
:
miferant: ut, quatenus urbs eripi Romanis non poterai, trium-
phus arderet.
C A P . XVI .
Bellum Achaicum.
QU A S I feculum illud everfionibus Urbium curreret ; ita
Carthaginis ruinam ftatim Corinthus excepit, Achaite caput,
Grasciae decus, inter duo maria, Jonium et aEgasum, quali
fpedlaculo expolita. Hasc, o facinus indignum! ante opprefla
eft, quam in numerum certorum hoftium referretur. Critolaus
caufa belli, qui libertate a Romanis data adverfus ipfos ufus eft,
Legatofque Romanos, dubium an eft manu? certe oratione,
violavit. Igitur Metello, ordinanti cum maxime Macedoniam,
Mandata eft ultio: Et hinc Aellaicum bellum. Ac primum
Critolai manum Metellus Conful, per patentes Elidis campos,
toto cecidit Alpheo. Et uno praelio peraélum erat bellum. Jam
et urbem ipfam terrebat obfidio ; Sed, o fata rerum ! Quum
Metellus dimicaffet, ad viéioriam Mummius venit. Hic alterius
Ducis Diasi late exercitum fub ipfis Ifthmi faucibus fudit, ge-
minofque portus fanguine infecit. Tum ab incolis deferta civi
tas, direpta primum, deinde tuba praecinente, deleta eft. Quid
Signorum, quid Veftium, quidve Tabularum raptum incenfum,
atque projetìum eft! Quantas opes et abftulerit, et cremaverit,
hinc fcias, quod, quicquid Corinthii asris toto orbe laudatur,
incendio fuperfuiffe comperimus; Nam et asris notam pretiofi-
orem ipfa opulentiflimas Urbis fecit injuria: .quia incendio per-
mixtis plurimis ftatuis atque fimulacris, asris auri argentique
venas in commune fluxere.