hilominus infontes, ficuti fontes, circumvenire, jugulare. Scilicet;
ne per otium torpefcerent manus, aut animus, gratuito
potius malus atque crudelis erat. His amicis, fociifque confifus
Catilina, fimul, quod ass alienum per omnis terras ingens erat:
et, quod plerique Sullani milites, largius fuo ufi, rapinarum et
victoriae veteris memores, civile bellum exoptabant; obprimun-
dae Reipublicse confilium ccepit. In Italia nullus exercitus :
Cn. Pompejus in extremis terris bellum gerebat : ipfi Confu-
latum petundi magna fpes : Senatus nihil fane intentus : tutae,
tranquillaeque res omnes ; fed ea prorfus obportuna Catilinas.
X VII. Igitur circiter Kal. Junias L, Carfare, et C. Figu-
lo Coif, primo fingulos adpellare: hortari alios, alios tentare ;
opes fuas, imparatam Rempublicam, magna praemia conjurati-
onis docere. Ubi fatis explorata funt, quae voluit, in unum omnis
convocat, quibus maxuma neceffitudo, et plurimum auda-
ciae inerat. Eo convenere Senatorii ordinis Publius Lentulus
Sura, Publius, Autronius, Lucius Caflius Longinus, Cajus Ce-
thegus, Publius et Servius Sullae Servii filii, Lucius Vargunte.-
jus, Quintus Annius, Marcus Porcius Laeca, Lucius Beftia, Quintus
Curius : praeterae, ex equeftri ordine, Marcus Fulvius No-
bilior, Lucius Statilius, Publius Gabinius Capito, Cajus Cornelius
: ad hoc, multi ex coloniis et municipiis, domi nobiles.
Erant praeterea complures paullo occultius confilii hujufce par-
ticipes nobiles, quos magis dominationis fpes hortabatur, quam
inopia, aut alia neceffitudo : caeterum juventus pleraque, fed max-
umenobilium, Catilinae incepds favebat: quibus in otiovelmag-
nifice, vel molliter vivere copia erat, incerta pro cèrtis, bellum
quam pacem, malebant. Fuere item ea tempeftate, qui crede-
rent Marcum Licinium Craffum non ignarum ejus confilii fuifle:
quia Cnejus Pompejus, invifus ipfi, magnum exercitum duéla-
b a t; cujufvis.opes voluiffe contra illius potentiam crefcere: fimul
confifum;
confifum; fi cönjuratio valuiffet, facile apud illos principem fe
fore. Sed antea item conjuravere pauci contra Rempublicam,
in quibus Catilina fuit. De quo quam veriffume potero dicam.
X VIII. Lucio Tulio, Marco Lepido Coif. P. Autronius, et P.
Sulla, defignati Confules, legibus ambitus interrogati, pcenas
dederant. Poll paullo, Catilina, pecuniarum repetundarum reus,
prohibitus erat Confulatum petere ; quod intra legitimos dies
profited nequiverit. Erat eòdem tempore Cn. Pifo, adolefcens
nobilis, fummae audacias, egens, faétiofus ; quem ad perturban-
dam Rempublicam inopia, atque mali mores ftimulabant. Cum
hoc Catilina, et Autronius, circiter Nonas Decembris confilio
communicato, parabant in Capitolio Kalendis Januarii L Cot-
tam et L. Torquatum Confules interficere ; ipfi, fafcibus correp-
tis, Pifonem cum exercitu ad obtinendas duas Hifpanias mittere.
Ea re cognita, rurfus in Nonas Februarii confilium casdis tran-
ftulerant. Jam turn non Confulibus modo, fed plerifque Sena-
toribus perniciem machinabantur. Quod ni Catilina maturaf-
fet pro curia lignum fociis dare; eo die, poll conditam urbem
Romam peifumum facinus patratum foret. Quia nondum frequentes
armati convenerant ; ea res confilium diremit.
X IX Poftea Pifo in citeriorem Hifpaniam quasftor pro Praetore
miffus eft, adnitente Craffo; quod eum infeftum inimicum Cn.
Pompejb cognoverat : neque tamen fenatus Provinciam invitus
dederat : quippe fcedum hominem a Republica procul abefle vo-
lèbat: fimul, quia boni complures prasfidium in eo putabant:
et jam tum potentia Cn. Pompeji formidolofa erat. Sed is Pifo,
in provinciam, ab equitibus Hifpanis, quos in exercitu duc-
tabat, iter faciens, occifus eft. Sunt qui ita dicant, imperia ejus
injufta, fuperba, crudelia, barbaros nequiviffe pati : alii autem,
equites illos, Gn. Pompeji veteres, ftdofque clientes, voluntatc
B 2 ejus