ram loci Cirtam armis expugnare poteft: vallo, atque foffa moe-
nia circumdat: turres exftruit, eafque prsefidiis firmat: praeterea
dies noélefque, aut per vim, aut dolis tenta re: defenforibus
moenium praemia modo, modo formidinem oftentare: fuos hor-
tando ad virtutem arrigere: prorfus intentus cunfla parare.
Atherbal ubi intellegit omnis fuas fortunas in extremo fitas,
hoílem infeftum, auxilii fpem nullam, penuria rerum necefla-
riarum bellum trahi non poffe; ex iis, qui una Cirtam profuge-
rant, duos maxume inpigros delegit; eos, multa pollicendo, ac
miferando cafum fuum, confirmat, uti per hoílium munitiones
noélu ad proxumum mare, dein Romam pergerent. Numidae
paucis diebus julfa efficiunt: literas Atherbalis in Senatu reci-
tatae, quarum fententia haec fuit:
X X V I. Non mea culpa Jeepe ad vos oratum mitto, P. C. fed v is ju -
gurthee Jubigit: quem tanta lubido exftinguendi me invajit, ut ñeque vos,
ñeque Déos inmortales in animo habeat; fianguinem meum, quam omnia,
malit. Itaque quinBum jam menfem Jocius et amicus populi Ró-
mani armis obfiejjjus teneor: ñeque mihi Micipfia patris mei beneficia, ñeque
vefira decreta auxiliantur: fierro, an fiame acrius urgear, incertus
fium. Plura de Jugurtha ficribere dehortatut jortuna mea: etiam ante
expertas fium, partan fidei mifieris efifie. Nifii tamen intellego illum, Ju-
pra quam ego fium, petere, ñeque fimul amicitiam vefiram, et regnum
meum Jperare: utrum gravhis exi/lumet neminioccultum efil. Nam initio
occidit Hiempfialemfiratrem meum: deinde patrio regno me,expulit.
Qua jane fiuerint nojlra injuria, nihil ad vos. Verum nunc regnum
vefirum armis tenet: me, quem vos imperatorem Numidispofiuifiis, clau-
Jum objidet: legatorum verba quánti fiecerit, pericvla mea declarant.
Quid efil reliqmm, nifi vis vefira, qua moveri pofifit ? nam ego quidem
vellem, et hcec qua. ficribo, et illa qua antea in Senatu quefius fium, vana
fiorent patius, quam mifieria mea fidem verbis fiaceret. Sed quoniam eo
natus Jum, ut Jugurtha ficelerum ofientui efifem; non jam mortem ñeque
que arumnas, tantummodo inimici imperium, et cruciatus corporis de-
precor. Regno Numidia, quod vefirum eft, uti lubet, confiulite: me ex
manibus inpiis, eripiie, per majefiatem imperii, per amicitia fidem; Ji
ulla apud vos memoria remanet avi mei Mafinißa.
X X V I I . His litteris recitatis, fuere qui exercitum in Africam
mittendum cenferent, etquamprimum A therbalifubveniendum;
de Jugurtha interim uti confuleretur, quoniam non paruiflet le-
gatis, Sed ab iifdem illis fautoribus regis fumma ope enifum,
ne tale decretum fieret. Ita bonum bublicum, ut in plerifque
negotiis folet, privata gratia devi&um. Legantur tamen in A-
fricam majores natu, nobiles, amplis honoribus ufi: in queis
fuit M. Scaurus, de' quo fupra memoravimus, Confularis, et
tum in Senatu princeps. Hi, quod res in invidia erat, fimul
et a Numidis obfecrati, triduo navim adfeendere: deinde brevi
Uticam adpulii, litteras ad Jugurtham mittunt, quam oeyfifume ad
provinciam adeedat; Je ad eum ab Senatu miJJ'os. Ille, ubi accepit
homines claros, quorum aufloritatem Romas poliere audiverat,
contra inceptum fuum veniiTe: primo commotus metu, atque
lubidine, divorfus agitabatur. Timebat iram Senati, ni paru.
iffet leg ad s : porro animus cupidine cascus ad inceptum fcelus
rapiebat. Vicit tamen in avido ingenio pravum confilium.
Igitur,.exercitu circumdato, fumma vi Cirtam inrumpere nititur,
maxume fperans, diduiia manu hoftium, aut vi, aut dolis fefe
cafum viilorias inventurum. Quod ubi fecus procedit, neque,
quod intenderat, efficere potefl, ut prius, quam legatos conve-
niret, Atherbalis potiretur; ne amplius morando Scaurum,
quem plurimum metuebat, incenderet, cum paucis equitibus
in provinciam venit. At tametfi Senati verbis graves minae
nunciabantur, quod ab obpugnatione non defilieret; multa tamen
oratione confumta, legad fruftra difeeffere.
X X V III. Ea