ingredientem Cajum, Tribunum, alterura, alterum triumvirum
coloniis deducendis, cum M. Fulvio Fiacco ferro necaverat. Et
fané Gracchis* cupidine vitìori®, haud fatis moderatus animus
fuit. Sed bono vinci fatius eil, quam malo more injuriam vincere.
Igitur ea viöoria nobilitas ex lubidine fua ufa, multos
mortalis ferro aut fuga exftinxit ; plufque in reliquum fibi timoris,
quam potenti®, addidit. Qu® res plerumque magnas civitates
pelfum dedit : dum alteri alteros vincere quovis modo ; et vic-
tos acerbius ulcifci volunt. Sed de ftudiis partium, et omnibus
civitatis moribus fi fingillatim, aut pro magnitudine parem
differere; tempus, quam res, maturius deferet. Quamobrem ad
incoeptum redeo.
X LV II ..P o il Auli foedus, exercitufque nollri fcedam fugam,
Metellus, et Silanus Confules defignati, provincias inter fe par-
tiverant : Metelloque Numidia evenerat, acri viro, et quamquam
adverfo populi partibus, fama tarnen aequabili, et inviolata.
Is ubi primum magiftratum ingrelfus eli ; alia omnia
fibi cum conlega ratus, ad bellum, quod geilurus erat, animum
intendit. Igitur diffidens veteri exercitui, milites fcribere, prae-
fidia undique arcelfere : arma, tela, equos, et cetera inftrumenta
militiae parare, ad hoc commeatum affatim, denique omnia,
quae in bello vario, et multarum rerum egenti, ufui effe folent.
Ceterum ad ea patranda Senatus aucloritate, focii, nomenque
Latinum, et reges ultro auxilia mittendo, porremo omnis civi-
tas fummo iludio adnitebatur. Itaque, ex fententia omnibus
rebus paratis, compofitifque, in Numidiam.proficifcitur, magna
fipe civium, cum propter bonas artis, tum maxume quod advor-
fum divitias invifìum animum gerebat : avaritia magiftratuum
ante id tempus in Numidia noftrae opes contuf®, hoftiumque
auéì® erant.
X LV II I. Sed
X LV III. Sed, ubi in Africam venit, exercitus ei traditur Spu-
rii Albini proconfulis, iners, imbellis, ñeque periculi neque la-
boris patiens, lingua, quam manu, promtior, pnedator ex fociis,
et ipfe praeda hoftium, fine imperio, et modeflia habitus. Ita
imperatori novo plus ex malis moribus folicitudinis, quam ex
copia militum auxilii, aut bonae fpei, accedebat. Statuit tamen
Metellus, quamquam etaeftivorum témpus xomitiorum mora in-
minuerat ; et, exfpeélatione eventi, civium ánimos intentos pu-
tabat; non prius bellum adtingere, quam majorum difciplina
milites laborare ccegiffet. Nam Albinus, Auli fratris, exercitufque
clade perculfus, poftquam decreverat non egredi provincia,
quantum temporis aeilivorum in imperio fuit, plerumque
milites fìativis caftris habebat ; nifi cum odos, aut pabuli egellas
locum mutare fubegerat. Sed neque more militari vigili® de-
ducebantur il ut cuique libébat, ab fignis aberat. Lix® permifti
cum militibus, diu, nocluque vagabantur: ét palantes agros vallare,
villas expugnare : pecoris et mancipiorum praedas cenantes
agere : eaque mutare cum mercatoribus vino adveélitio, et
aliis talibus: praeterea, frumentum publice datum vendere, pa-
nem in dies mercari: poliremo, quascumque dici, aut fingi que-
unt ignavi®, luxuriasque probra, in ilio exercitu cuntìa fuere,
et alia amplius.
XLIX- Sed in ea dificúltate Metellum non minus, quam in
rebus hollilibus, magnum, et fapientem virum fuiffe comperior :
tanta temperantia inter ambitionem, fasvitiamque moderatum.
Namque edido primum adjumenta ignavi® fuilulifle, ne quij-
quam iti caftris panem, aut quem alìwn cocìutn cibum vénderei ; -ne lixce
exercitum fequerentur; ne miles gregarius in caftris, neve in agnine
Jervum, autjumentum haberet; ceteris artemodum ilatuiffe : pr®-
terea tranfvorfis itineribus quotidie caftra movere; juxta ac fi
hofies