jure belli venumdedit. Digna res lauro, digna curru fenatui
vifa eft, fed jam Caefar tantus erat, ut poffet triumphos contem-
nere. Aftures per idem tempus ingenti agmine a montibus
fuis defcenderant : nec temere fumptus, ut barbaris, impetus :
fed pofitis caftris apud Afturam flumen, trifariam divifo agmine,
tria fi mul Romanorum caftra aggredì parant. Fuiffet et anceps,
et cruentum, et utinam.mutua clade certamen, tune tarn forti-
bus, tarn fubito, tarn cum confilio venientibus, nifi Trigsecini
prodidiffent. A quibus praemonitus Carifius, cum exercitu ad-
veniens opprelfit confilia, fic quoque tarnen non incruento cer-
tamine. Reliquias fufi exercitus validiflima civitas Lancia ex-
cepit. Ubi adeo certatum eil, ut quum in captam urbem faces
pofeerentur, aegre dux impetrarit veniam, ut victcyuc Romanceflans
potius ejfet, quam incenfa, monumentum. Hic finis Arguito belli-
corum certaminum fuit: idem rebellandi finis Hifpanias. Certa
mox fides, et aeterna pax; cum ipforum ingenio in pacis partes
promtiore : tum confilio Caefaris, qui fiduciam montium timens,
in quos fe recipiebant, caftra fua, fed quae in plano erant, ha-
bitare et incolere juffit. Ingentìs effe confilii illud obfervari
ccepit. Natura regionis circa fe omnis aurifera, miniique et
chryfocollae, et aliorum colorum ferax. Itaque exerceri folum
juffit. Sic Aftures et latentes in profundo opes fuas atque
divitias, dum aliis quserunt, noffe cceperunt., Omnibus ad
Occafum et Meridiem pacatis gentibus, ad Septentrionem quoque
dumtaxat intra Rhenum atque Danubium; item ad O n -
entem intra Cyrum et Euphratem, illi quoque reliqui, qui immunes
imperii erant, fentiebant tarnen magnitudinem, et viflo-
rem gentium Populum Romanum reverebantur. Nam et Scy-
thae mifere legätos, et Sarmate, amicitiam petentes. Seres
etiam, habitantefque fub ipfo fole Indi, cum gemmis, et mar-
garitis, Elephantes quoque inter munera trahentes, nihil magis,
quam lönginquitatem vias imputabant, quam quadriennio
impleverant :
impleverant : et ipfe hominum color ab alio venire ccelo fate-
batur. Parthi quoque, quali vitìoriae poeniteret, rapta clade
Craffiana ultro figna retulere. Sic ubique cunfia atque continua
totius generis humarii aut pax fuit, aut pa&io. Aufufque
tandem Caefar Auguftus, feptingentefimo ab Urbe condita anno,
Janum Geminum eludere, bis ante fe clufum, fub Numa
rege; et vicìa primum Carthagine. Hinc converfus ad pacem,
pronum in omnia mala, et in luxuriam fluens feculum gravi-
bus feverifque legibus multis coercuit. Ob hasc tot faéla ingen-
tia DiBator perpetuus, et Pater patrice, dictus. Traélatum etiam
in fenatu, an, quia condidiffet imperium, Romulus vocaretur:
fed fanclius et reverentius vifum efl nomen Augujli, ut feilieet
jam tum, dum colit terras, ipfo nomine et titulo confecraretur.
»
F I N I S .