Hercyniis hoilem quærit in filvis; fed in faltus et paludes genus
omne diffugerat. Tantum pavoris incufïït intra ripam fubito
Romana vis. Nec femel Rhenus, fed iterum quoque, et quidem
ponte failo, penetratus eil. Sed major aliquanto trepidatio :
quippe quum Rhenum fuum fie ponte, quafi jugo captum vidèrent,
fuga rurfus in filvas ac paludes: et, quod acerbiifimum
Cæfari fuit, non fuere qui vincerentur. Omnibus terra marique
captis, refpexit Oceanum. Et quafi hiç Romanus orbis non
fufficeret, alterum cogitavit. Claife igitur comparata Britan-
niam petit. Tranfit mira celeritate: quippe qui tertia vigilia
Morino folviifet a portu,' minus quam medio die infulain in-
greffus eil. Piena erant tumultu hoilico litora : et trepidantia
ad confpeâum rei novæ carpenta volitabant. Itaque trepidatio
pro viâoria fuit. Arma et obfides accepit a trepidis : et ulterius
iiiTet, nifi improbam claifem naufragio cailigaifet Oceanus. Re-
verfus igitur in Galliam, claife majore, auéìifque copiis, in eun-
dem r-urfus Oceanum, eofdemque rurfus Britannos, Calidonias
fequutus in filvas, unum quoque e regibus Cavelianis in vincula
dédit. Contentus his (non enim provinciæ, fed nomini itude-
batur) cum majore, quam prius, præda reveélus eil; ipfo quoque
Oceano tranquillo magis, et propitio, quafi imparem fe fa-
teretur.. Sed maxima omnium eademque noviifima conjuratio
fuit Galliarum: quum omnes pariter Arvernos atque Biturigas,
Carnutas fimul Sequanofque contraxit, ille corpore, armis fpi-
rituque terribilis, nomine etiam quàfi ad terrorem compofito,
Vercingentorix: illefeilis diebus,etconciliabulis, quumfrequen-
tiffimos in lacis haberet, ferocibus di&is ad jus priitinum liber-
tatis erexit. Aberat tune Cæfar, Ravennæ deleâum agens :
et hieme creverant Alpes. Sic interclufum putabant iter. Sed
ille qualis erat ad nuntium, rem feliciifimæ temeritatis! per
invios ad id tempus montium tumulos, per intaélas nives, ex-
pedita manu emerfus occupât Galliam, ex diilaritibus hibernis
cailra
cailra contraxit. Et ante in media Gallia fuit, quam ab ultima
timeretur. Turn ipia capita belli aggreifus, urbes ; Avaricum
cum quadraginta millibus propugnantium fuilulit ; Alexiam du-
centorum quinquaginta millium juventute fubnixam flammis
adaequavit. Circa Gergoviam Arvernorum tota belli moles fuit:
quippe quum oéloginta millia muro, et arce, et abruptis
defenderent, maximam civitatem vallo, fudibus, etfoifa, induélo-
que foife flumine, ad hoc decem et ofto cailellis, ingenlique lorica
circumdatam, primum fame domuft: mox audentem erup-
tiones in vallo gladiis fudibufque concidit: noviffime in dedi-
tionem redegit. Ipfe ille rex, maximum viélorias decus, fupplex
quum in cailra veniffet, tum et phaleras, et fua arma ante Cas-
faris genua projecit: Habet, inquit. Fortem virum, vir fortiffìme,
vici/li.
C A P . XI.
Bellum Parthicum,
DUM Gallos per Caefarem in Septentrione debellat, interim
ad Orientem grave vulnus à Parthis Populus Romanus accepit.
Nec de fortuna queri poifumus caret folatio clades.
Adverfis et diis et hominibus, cupiditas confulis Craffi, dum
Parthico inhiat auro, undecim ilrage legionum, et ipfius capite
multata eli : et tribunus plebis Metellus exeuntem ducem hoili-
libus diris devoverat: et quum Zeugma tranfiifet exercitus, rap-
ta fubitis figna turbinibus haufit Euphrates : et quum apud Ni-
cephorium cailra pofuiffet, miifi ab Orode rege legati denuntia-
vere, percuflorum cum Pompeio feederum Sullaque meminijfet. Regis
inhians ille thefauris, nihil, ne imaginario quidem jure, fed Se-
leucite fe refponfurum effe, refpondit. Itaque dii foederum ultores,
nec infidiis, nec virtuti hoilium defuerunt. Jam primum, qui
folus et fubvehere commeatus et munire poterat a tergo, relidus
M m Euphrates.