Sed po'ilquam, Numantia deleta, P. Scipio dimittere auxilia,
et ipfe reverti domum decrevit : donatum atque laudatum mag-
nifice pro concione Jugurtham in praetorium adduxit: ibique
fecreto monuit, uti potius publice, quam privatim, amicitiam populi
Romani coler et; neu quibus largiri infuefceret: periculofe apaucis emi,
quod multorum ejfet: ß permanere vellet in fuis artibus, ultro Uli et glo-
riam, et regnum venturum : fm properantius pergeret, fuamet ipfum pecunia
prcecipitem cajurum.
IX . Sic locutus, cum litteris eum, quas Micipfae redderet, di-
mifit; earum fententia haec erat: Jugurtha tui bello Numantino
longe maxuma virtus fuit : quam rem certo fcio tibi gaudio ejfe; nobis
ob merita fua carus eß: ut idem Senatui Populoque Romanoßt, fumma
ope nitemur. Tibi quidempro noßra amicitia gratular; en habes virum
dignum te, atque avo Juo Mafinißa. Igitur rex, ubi ea, quae fama
acceperat, ex litteris Imperatoris ita elTe cognovit, cum virtute,
tum gratia viri permotus, flexit animum fuum ; et Jugurtham
beneficiis vincere adgreflus eil : llatimque eum adoptavit, et
teilamento pariter cum filiis heredem inilituit. Sed ipfe pau-
cos poli annos, morbo atque astate confedus, cum libi finem
vitae adeife intelligeret, coram amicis, et cognatis, itemque
Atherbale, et Hiempfale filiis, dicitur hujufcemodi verba cum
Jugurtha habuifle.
X . Parvum ego te, Jugurtha, amißo patre, ßne Jpe,ßne opibus, in
meum regnum accepi, exiftumans non minus me tibi quam liberis,fi ge-
nuißem, ob beneficia carum fore: neque ea res falfum me habuit. Nam,
ut alia magna, et egregia tua facinora omittam, noviffume, rediens Numantia,
meque regnumque meum gloria honoravifii, tuaque virtute nobis
Romanosex amicis amiciffumos fecifti : In Hifpania nomenfamilia re-
novatum eß : poßremo, quod difficillumum inter mortalis eß, glòria invidiam
diam vicifti. Nunc quoniam mihi natura finem vita facit, per hanc dex-
tram, per regni fidem moneo, obteßorque, uti hos, qui tibi genere propinqui,
beneficio meofratres funt, car os habeas: neu malis aliénas ad-
jungere; quam fanguine conjunSlos retinere. Non exercitus, neque the-
fauri, prcefidia regni funt, verum amici, quos neque armis cogere, neque
auro parare queas: oßcio et fide pariuntur. Quis autem amicior, quam
fraterfatril aut quem alienum fidum invenies, f i tuis hofiis fueris?
Equidem ego, vobis regnum trado; firmum,fi boni eritis; f i 'mali, in-
beciüum. Nam concordia parva res crefcunt, difcordia maxuma dila-
buntur. Caterum ante hos, te, Jugurtha, quietate, et fapientia prior
es, ne aliter quid eveniat, providere decet. Nam in omni certamine,
qui opulentior efi, etiamfi. accipit injuriam, tamen, quia plus potefi,fa-
cere videtur. Vos autem, Atherbal et Hiempfal, colite, obfervate talem
hune virum: imitamini virtutem: etenitimini, ne ego meliores libéras fum-
Jiffe videar, quam genuiffe.
X I Ad ea Jugurtha, tametfi regem fida locutum intelligebat,
et ipfe longe aliter animo agitabat: tamen pro tempore benigne
refpondit. Micipfa paucis poil diebus moritur. Poilquam illi
more regio juila magnifice fecerant, reguli in unum convenere,
ut inter fe de cundis negotiis difeeptarent. Sed Hiempfal, qui
minimus ex illis erat, natura fer ox, etiam ante ignobilitatem
Jugurthæ, quia materno genere inpar erat, defpiciens, dextra
Atherbalem adfedit: ne médius ex tribus, quod apud Nu-
midas honori ducitur, Jugurtha foret. Dein tamen, ut ætati
concederei, fatigatus a fratre, v ix in partem alteram tranfdudus
ell. Ibi cum multa de adminiitrando imperio diflererent, Jugurtha
inter alias res j aci t: Oportere quinquennii confitta, et decreta
omnia refeindi : nam per ea tempora confeàum annis Micipfam
pearum animo valuijfe. Tum Idem Hiempfal, piacerefibi refpondit :
nam ipfum ilium tribus proxumis annis adoptatione in regnum perveniffe.
Quodverbum in pedus Jugurthæ altius, quam quifquam ratus
G 2 erat,