X X V I I I . Ea poflquam Cirtae audita funt, Italici, quorum
virtute moenia defenfabantur ; confili, deditione faéìa, propter
magnitudinem populi Romani inviolatos fefe fore, Atherbali
fuadent, uti feque, et oppidum Jugurthæ tradat: tantum ab éo
vitam pacifcatur, de ceteris Senatui curas fore. A t ille, tam'etfi
omnia potiora fide Jugurthæ rebatur ; tamen, quia penes eofdem,
fi advorfaretur, cogendi poteftas erat, ita, uti cenfuerant Italici,
deditionem facit. Jugurtha in primis Atherbalem excruciatum
necat : deinde omnis puberes Numidas, atque negotiatores pro-
mifcue, uti quifque armatus obvius fuerat, interfecit.
X X IX . Quod poflquam Romae cognitum eft, et res in Senatu
agitari coepta, iidem illi miniftri regis, interpellando, ac faspe
grada, interdum jurgiis trahendo tempus, atrocitatem faéti le-
niebant. Ac ni C. Memmius, tribunus plebis defignatus, vir
acer, et infeftus potentiæ nobilitatis, populum Romanum edo-
cuiffet id agi, uti per paucos faSliofos Jugurthæ fcelus condonaretur:
profeilo omnis invidia, prolatandis confultationibus, dilapfa foret:
tanta vis gratiæ, atque pecuniæ regis erat. Sed ubi Sena-
tus d e lià i confcientia populum timet; lege Sempronia provin-
ciæ futuris Confulibus Numidia, atque Italia decretæ: Confutes
declarati P. Scipio Nafica, L. Beftia Calpurnius; Calpur-
nio Numidia, Scipioni Italia obvenit. Deinde exercitus, qui in
Africam portaretur, fcribitur: ftipendium, aliaque, quæ bello
ufui forent, decernuntur.
X X X . A t Jugurtha, contra fpem nuncio accepto, quippe cui,
Romæ omnia venire, in animo haeferat ; filium, et cum eo duos
familiäres ad Senatum legatos mittit ; iifque, uti illis, quos Hi-
empfale interfeélo miferat, præcipit, omnis mortalis pecunia adgre-
diantur. Qui poflquam Romam adventabant; Senatus a Beftia
confultus
confultus eft, placeretne legatos Jugurtha recipì mcenibus: iique de-
crevere, Nifi regnum, ipjumque deditim venijjent, uti in diebus prox-
umis decem Italia decederent. Conful Numidis ex Senati decreto
nunciari jubet. Ita infeélis rebus illi domum difcedunt. Interim
Calpurnius, parato exercitu, legat fibi homines nobiles,
facliofos quorum auéloritate, qua: deliquiflèt, munita fore fpe-
rabat: in queis fuit Scaurus, cujus de natura et habitu fupra
memoravimus. Nam in Confute noftro multas, bonaeque artes
animi, et corporis erant : quas omnis avaritia praspediebat.
Patiens laborum, acri ingenio, fatis providens, belli haud ig-
narus, firmiiTumus contra pericula et inlidias. Sed legiones
per Italiani Rhegium, atque inde Siciliam, porro ex Sicilia in
Africam tranfve$as. Igitur Calpurnius, inido paratis commea-
tibus, acriter Numidiam ingreffus eft : multofque mortalis, et
urbis aliquot pugnando cepit.
X XX I. Sed ubi Jugurtha per legato« pecunia tentare, belli-
que, quod adminiftrabat, afperitatem oftendere coepit : animus
aeger avaritia facile converfus eft, Ceterum focius, et admini-
fler omnium confiliorum adfumitur Scaurus : qui tametfi a principio,
plerifque ex facìione ejus corruptis, acerrume regem in-
pugnaverat ; tamen, magnitudine pecuniae a bono, honeftoque
in pravum abftraélus eft. Sed Jugurtha primum tantummodo
belli moram redimebat, exiftumans fefe aliquid interim Romae
pretio, aut grada effeöurum: poftea vero quam participem negotii
Scaurum accepit ; in maxumam fpem adduéìus recupe an-
dae pacis, ftatuit cum eis de omnibus paélionibus praefens agere.
Ceterum interea fidei caufla mittitur a Confute Sextius quaeftor
in oppidum Jugurthae Vaccam : cujus rei fpecies erat acceptio
frumenti, quod Calpurnius palamlegatis imperaverat: quoniam
deditionis mora induciae agitabantur. Igitur rex, uti conftitu-
erat, in caftra venit : ac pauca praefenti confilio locutus de in-
I vidia