Tantumque libertatis novae gaudium incefferat, ut vix mutati
ftatus fidem caperent, alterumque ex Confulibus, tantum ob
nomen et genus regium, fafcibus abrogatis Urbe dimitterent.
Itaque fubftitutus Valerius Publicola ex fummo fludio annixus
eft ad augendam liberi Populi majeftatem. Nam et fafces ei prò
concione fubmiiìt, et jus provocationis adverfus ipfos dedit.
Et ne fpecie arcis offienderet, eminentes aedes fuas in plana fubmiiìt.
Brutus vero favori civium, etiam domus fuae clade et
parricidio velificatus eft. Quippe quum ftudere liberos fuos
revocandis in urbern Regibus comperiflet, protraxit in forum, et
concione media virgis cecidit, et fecuri percuflìt : ut piane pub-
licus parens in locum liberorum adoptaife libi Populum videre-
tur. Liber jam hinc populus Romanus, prima adverfus exte-
ros arma prò libertate corripuit: mox prò finibus: deinde prò
fociis : tum prò gloria, et imperio, lacefféntibus affidue ufque-
quaque finitimis; quippe cum patrii foli gleba nulla, fed fta-
tim hoftile pomcerium, mediufque inter Latium etTufcos, quali
in quodam bivio collocatus, omnibus portis in hoftem incurreret :
Donec quali contagione quadam per lingulos itum eft : et prox-
imis quibufque correptis, totam Italiam fub fe redegerunt.
C A P . X.
Bellum EtruJcuvi et cum Rege Porjenna.
D U L S IS ex Urbe Regibus, prima prò libertate arma corri-
puit. Nam Porfenna, Rex Etrufcorum, ingentibus copiis
aderat, et Tarquinios manu reducebat. Hunc tamen, quamvis
et armis, et fame urgeret, occupatoque Janiculo ipfis Urbis
faucibus incubaret, fuftinuit, repulit, noviffime etiam tanta
admiratione perculit, ut fuperior ultro, cum paene viéiis, amici-
tiae fcedera feriret. Tunc illa Romana prodigia atque miracula,
Horatius, Mucius, Cloelia : qui nifi in Annalibus forent, hodie
fabulce
fabulas viderentur. Quippe Horatius Cocles, poftquam hoftes
undique inftantes folus fubmovere non poterai, ponte recifo
tranfnatat Tiberim, nec arma dimittit. Mutius Scaevola Regem,
per infidias in caftris ipfius aggreditur: fed ubi fruftrato circa
purpuratum ejus itìu tenetur, ardentibus foci? injicit manum,
terroremque geminat dolo: Ut Jcias, inquit, quem virum ejfuge-
ris, idem trecenti juravimus: Quum interim (immane diélu!) Hic
interritus, Ille trepidaret, tanquam manus Regis arderet. Sic
quidem viri : Sed ne quid fexus alter a laude cefTaret, ecce et
virginum virtus ! Una ex obfidibus Regi data, elapfa cuftodiam,
Cloelia, per patrium flumen equitabat. Et Rex quidem tot
tantifque virtutum territus monftris, valere liberofque effe juf-
fit. Tarquinii tamdiu dimicaverunt, donec Aruntem filmm Re-
gis manu fua Brutus occidit, fuperque ipfum mutuo vulnere
expiravit; piane quafi adulterum ad inferos ufque infequeretur.
C A P . XI.
Bellum Latinum.
LA T IN I quoque Tarquinios afferebant : asmulatione, et invidia,
ut Populus, qui foris dominabatur, faltem domi fer-
viret. Igitur- omne Latium Mamilio Tufculano duce, quali m
Regis ultionem tollit animos. Apud Regillum Lacum dimicatur,
diu Marte vario, donec Poftumius ipfe, diiftator fignum in hoftes
jaculatus eft, (novumet infigne commentum !) utpetereturcurfu.
Equitum Magifter exuere frenos imperavit, (et hoc novum)
quo acrius incurrerent. Ea denique atrocitas fuit praelu, ut in-
terfuiffe fpeélaculo Deos fama tradiderit ! Duos in candidis equis,
Caftorem atque Pollucem nemo dubitavit. Itaque et Imperator
veneratus eft, pactufque vicioriam, tempia promilit : et reddidit,
piane quali commilitonibus, Diis ftipendium. Haiftenus pro liberiate:
mox de finibus cum eifdem Latinis affidue, et fine
j) d s miffione,