ciane habentur, ibi omnia bona villa funt: Sdes, probitas, pu-
dor, pudicitia. Nam ad virtutem una, et ardua via eft : ad pe-
cuniam, qua cuique lubet, nititur; et malis, et bonis rebus ea
creatur. Ergo in primis aucloritatem pecunia; demito ; neque
de capite, neque de honore ex copiis quifquam magis, aut minus
judicaverit ; fi neque praetor, neque conful, ex opulentia,
verum ex dignitate, creetur. Sed de magiftratu facile populi
judicium fit. Judices a paucis probari, regnum eft ; ex pecunia
legi, inhoneftum. Qpare omnes prims claflis judicare placet,
fed numero plures, quam judicant. Neque Rhodios, neque alias
civitates umquam fuorum judiciorum pcenituit : ubi promifcue
dives, et pauper, ut cuique fors tulit, de maxumis rebus juxta,
ac de minumis, difceptat. Sed de n j a g i f t r a t i b u s creandis haud
mihi quidem abfurde placet lex, quam C. Gracchus in_tribunatu
promulgaverat ; ut ex confulis quinque claflibus forte centuris
vocarentur. Ita eosquati dignitate, pecunia, virtute anteire
alius alium properabit. H s c ego magna remedia contra divi-
tias ftatuo. Nam perinde omnes res laudantur, atque adpe-
tuntur, ut earum rerumufus eft: malitia prsmiis exercetur.
L IV . Ubi ea demferis, nemo omnium gratuito malus eft. Ce-
terum avaritia, bellua fera, inmanis, intoleranda eli : quo in-
tendit, oppida, agros, fana, atque dotnos, vaftat: divina cum
humanis permifcet: neque exercitus, neque mcenia obftant,
quo minus vi fua penetret: fama, pudicitia, liberis, patria, atque
parentibus cundos mortales fpoliat. Verum, fi pecunis
decus ademeris ; magna illa vis a varitis facile bonis moribus
vincetur. -Atque h s c ita fefe habere, tametfi omnes sq u i, atque
inìqui memorent: tamen tibi cum fadione nobilitatis haud
mediocriter certandum eft: cujus fi dolum caveris, alia omnia
in proclivi erunt. Nam hi, fi virtute fatis valerent, magis sm u li
bonorum, quam invidi, effent. Quia defidia, et inertia, et
ftupor
ftupor eos, atque torpedo, invafit; ftrepunt, obtredant, alienam
famam bonam fuum dedecus exiftumant. Sed, quid ego plura,
quali de ignotis memorem ? M. Bibuli fortitudo, atque animi
visi in confulatum erupit : hebes lingua, magis malus, quam
callidus ingenio. Quid ille audeat, cui confulatus maxumum
imperium maxumo dedecori fuit? An L. Domitii magna vis eft,
cujus nullum membrum a -flagitio aut facinore vacat ? lingua
vana, manus cruents, pedes fugaces ; q u s honefte nominari
nequeant, inhoneftilTuma.
L V . Unius tarnen M. Catonis ingenium verfutum, loquax,
callidum haud contemno. Parantur h s c difciplina Grscorum.
Sed virtus, vigilantia, labos, apud G r s co s nulla funt. Quippe,
qui domi libertatem fuam per inertiam amiferunt; cenfefne
eorum prsceptis, imperium haberi polle? Reliqui de fadione
funt inertiffumi nobiles : in quibus, ficut in ftatua, prster no-
men, nihil eft additarnenti. L. Pofthumius, et M. Favonius,
mihi videntur quali magns navis fupervacua onera effe: ubi
falvi pervenere, ufui funt : fi quid adverfi coortum eft, de illis
potiffumumjadura fit, quia pretii minumi funt. Nunc quo-
niam, ficut mihi videor, de plebe renovanda, corrigendaque
differui : de fenatu, q u s tibi agenda videntur, dicam. Poft-
quam mihi stas ingeniumque adolevit, haud ferme armis, atque
equis, corpus exercui,-fed animum in litteris agitavi; quod
natura firmius erat, id in laboribus habui. Atque ego in ea
vita multa legendo, atque, audiendo ita comperi; omnia regna,
civitates, nationes ufque eo profperum imperiiim habuiffe, dum
apud eos vera confilia valuerunt: ubicumque gratia, timor,
voluptas, ea corrupere; polì paullo inminuts opes, deinde
ademtum inperium, poliremo fervitus inpofita eft.
LVI. Equi