ejus Pifonem adgreffos : numquam Hifpanos prsterea tale faci-
nus feciffe, fed imperia fava multa antea perpeffos. Nos earn
rem in medio relinquemus. De fuperiori conjuratione fatis die-
turn.
X X . Catilina, ubi eos, quos paullo ante memoravi, conveniffe
videt ; tametfi cum fingulis multa fape egerat ; tarnen in rem fore
qredens univerfos adpellare, et cohortari, in abditam partem tedium
feceffit ; atque ibi, omnibus arbitris procul amotis, orationem
hujufcemodi habuit: Ni virtus, fidefque vefira ¡pettata mihi for ent;
nequidquam opportuna res cecidiffet; Jpes magna, dominatio in manibus
fruftra fuijfent, neque ego per ignqviam, aut vana ingenia, incerta pro
certis captarem. Sed, quia multis, et magnis tempefiatibus voscognovi
fortes, fidojque mihi; eo animus aufus eftmaxumum, atque pulcherrumum
¡acinus incipere; fimul, quia vobis eadem, qua mihi, bona, m'alaque effe
intettexi. Nam idem velie, atque idem nolle, ea demum firma amicitia
efi. Sed ego qua mente agitavi, omnes jam antea diverfi audiftis. Ce-
terum mihi in dies magis animus accenditur, cum confiderò, qua conditio
vita futura fit, nifi nofmet ipfos vindicamus in libertatem. Nam, pofi-
quam Refpublica in paucorum potentium jus, atque ditionem concefjit;
femper illis reges, tetrarcha vettigales effe : populi, nationes, fiipendia,
pendere: ceteri omnes,flrenui, boni, nobiles, atque ignobiles, vulgusfui-
mus,fine gratia, fine auttoritate, his obnoxii, qùibus, f i Refpublica valerci,
formidini ejfemus. Itaque omnis gratia, potentia, honos, divitia
apud illos funt, aut ubi illi volunt: nobis reliquere pericula, repulfas,ju-
dicia, egeftatem. Qua quoufque tandem patiemini fortiffumi viri? Nonne
emori per virtutem praflat, quam vitam miferam, atque inhoneflam,
ubi aliena fuperbia ludibrio fueris, per dedecus amittere?
X X I . Verum enimvero, pro Deum atque hominum fidem ! Vittoria in
manu nobis eft, viget atas, animus valet ; contra illis, annis, atque divi-
■tiis, omnia confenuerunt, tantummodo incapto opus efi: cater a res expediet.
pediet. Etenim quis mortalium, cui virile ingenium inefi, tolerare po-
tefi, illis divitias fuperare, quas profundant in exftruendo mari, et mon-
tibus coaquandis, nobis rem familiärem etiam ad necejfaria deeffe ? illos
binas, aut amplius domos continuare ; nobis larem familiärem nufquam
ullum effe ? cum tabulas, figna, toreumata emunt ; nova diruunt, alia adi-
ficant, pofiremo omnibus modis pecuniam trahunt, vexant, tarnen, fumma-
lubidine divitias vincere nequeunt. At nobis efi domi inopia, foris as
alienum : mala res, fpes multo ajperior. Denique quid reliqui habemus,
prater miferam animami Quin igitur expergijeimini? En illa, illa, quam
fiepe optafiis, libertas, preeterea divitiá, decus, gloria in oculis fita funt.
Fortuna ea omnia vittoribus proemia pofuit; res, tempus, pericula, egef-
tas, belli fpolia magnifica, magis, quam oratio mea, vos hortentur. Vil
imperatore, vel milite me utimini; neque animus, neque corpus a vobis
aberit. Hac ipfa ut Jpero, vobifeum una Confuí agam : nifi forte animus
fallii, et vos fervire magis quam imperare, parati efiis.
XX II. Poiìquamaccepereea homines, quibus mala abunde omnia
erant, fed ñeque res neque fpes bona ulla; tametfi illis, quieta
movere, magna merces videbatur ; tarnen poiìulare plerique, uti
proponeret, qua,cónditio belli foret: qua pramia armis peterent: quid
ubique opis, aut Jpei haberent? Tum Catilina polliceri Tabulas novas,
proferiptionem locupletium, magifiratus, facerdotia, rapiñas, alia omnia
qua bellum, atque lubido vittorum fert : praeterea, effe in Hifpania citeriore
Pifonem, in Mauritania cum exercitu P. Sitium Nucerinum,, confini
fui participes : peter e C'onfulatum C. Antonium, quem fibi conlegam
fore fperaret, hominem.et familiärem, et omnibus neeejfitudinibus circum-
ventum: cum eo fe Confulem initium agendi fattwrurn. Ad hoc male-
diélis increpabat omnis bonos : fuorum unumquemque nomi-
nans, laudare, admonere alium egefiatis, alium cupiditàtis fua, complu-
res periculi, aut ignominia, multos vittoria Sultana, quibus eaprada fu-
erat. Poftquam omnium ánimos alacris videt; cohortatus, ut
petitionera fuam curae haberent, conventum dirjiifit.
XXIII. puere