miflione, pugnatum eft. Sora (quis credat?) et Algidum terrori
fuerunt: Satricum atque Corniculum Provincia;. De Ve-
rulis et Bovillis pudet ; fed triumphavimus. Tibur, nunc fu-
burbanum, et aeftivx Prxnefte deliciae, nuncupatis in Capito-
lio votis petebantur. Idem tunc F x fu lx , quod Carne, nuper:
Idem Nemus Aricinum, quod Hercynius faltus: Fregellae, quod
Geforiacutn : Tiberis, quod Euphrates. Coriolos quoque (proh
pudor!) vicftos, adeo gloria; fuit, ut captum oppidpm Mar-
cius Coriolanus, quail Numantiam, aut Africam, nomini indue-
rit. Extant et parta de Antio fpolia, quae Maenius in fuggeftu
fori, capta hoftmm Claife, fuffixit : Si tamen ilia clalfis ; nam fex
fuere roftratx. Sed hie numerus illis initiis navale bellum fuit.
Pervicaciffimi tamen Latinorum ALqui, et Volfci fuere, et quotidiani,
ut ita dixerim, hoftes. Sed hos praecipue Lucius Quinc-
tius domuit, ille Ditìator ab aratro: qui obfelfa, ac pxne
jam capta L. Minucii confulis caftra, egregia virtute fervavit.
Medium erat forte tempus fementis, quum Patricium Virum,
innixum aratro fuo, liétor in ipfo opere deprehendit. Inde in
aciem profe&us, ne quid a rullici operis imitatione ceffaret,
victos more pecudum fub jugum mifit. Sic expeditione finita,
rediit ad boves rurfus, triumphalis agricola. Fidem numinum!
qua velocitate ? intra quindecim dies exptum, peraiìumque eft
bellum : prorfus ut feftinaffe Dictator ad reliclum opus videretur.
C A P. XII.
Bellum curri Etrujcis, Falifcis, et Fidenatibus.
AS S ID U I vero, et anniverfarii hoftes, ab Etruria fuere Ve-
jentes : adeo ut extraordinariam manum adverfus eos pro-
miferit,privatumque geiferit bellum, gens una Fabiorum. Satis
fuperque idonea clades. Casfi apud Cremeram trecenti, patricius
exercitus, et feeleratx fignata nomine, q u x proficifcentes in
prcelium
prcelium porta dimifit. Sed ea clades ingentibus expiata vic-
toriis, poftquam per alios atque alios Duces robuftiillma capta
funt oppidà, vario quidem eventu: Falifci fe fponte dediderunt.
Cremati fuo igne Fidenates. Rapti funditus deletique Vejen-
tes. Falifcis, quum obfiderentur, mira vifa eft fides Imperato-
ris, nec immerito : quod ludimagiftrum, Urbis próditorem, cum
iis quos eduxerat pueris, vinétum fibi ultro remififlet. Earn
namque vir fantìus, et fapiens, veram feiebat viéloriam, • qux
falva fide, et integra dignitate pareretur. Fidenae, quia pares
non erant ferro, ad terrorem movendum facibus armatae, et dif-
coloribus, ferpentum in modum, vittis, furiali more proceffe-
rant; Sed habitus ille feralis, everfionis omen fuit. Vejentium
quanta res fuerit, indicat decennis obfidio. Tunc primum
hiematum fub pellibus, taxata fìipendio hiberna, adailus miles
fua fponte jurejurando, nifi capta urbe non remeare. Spolia de
Larte Tolumnio Rege ad Feretrium reportata. Denique non
fcalis, non irruptione ; fed cuniculo, et fubterraneis dolis
peraélum Urbis excidium : Eaque vifa eft praedae magnitudo,
ut ejus decimàe Apollini Pythio mitterentur: univerfufque Po-
pulus Romanus ad direptionem urbis vocaretur. Hoc tunc
Veji fuere. Nunc fuilfe quis meminit? Q u x reliquiae P Quodve
veftigium? Laborat Annalium fides, ut Vejos fuilfe credamus.
C A P . XIII.
Bellum Gallicum.
HI C live invidia Deum, live fato, rapidiflìmus procurren-
tis Imperii curfus, parumper Gallorum Senonum incur-
fione fupprimitur. Quod tempus Populo Romano, nefeio utrum
clade funeftius fuerit, an virtutum experimentis fpeciolìus. Ea
certe fuit vis calamitatis, ut in experimentum illatam putem
divinitus, feire volentibus immortalibus diis, an Romana virtus
Imperium