ges atque populi, ira, atti mifericordia inpulfi, male confiuluerint, fed ea
maio dicere, jmì® majores nojlri cantra lubidinem animifui, aij««
ordine fecere. Bello Macedonico, jmoì cum rege Perfe gejfimus, /iAo-
diorum civitas, magna, atque magnifica, qua populi Romani opibus cre-
verat, infida atque advorfianobisfiuit: fedpofiquam, bello confieBo, de Rho-
diis confiultum efi, Majores nojlri, ne quis divitiarum magis, quam injuria
caujfa, belhminceptumdiceret, inpunitoseos dimifere. Item bellis Punicis
' omnibus, cum /ape Carthaginenfes et in pace, et per inducias multa nefaria
facinorafecfifient,numquam ipfiper occqfionem taliafeceré: magis,, quidfe
dignum fior et, quamquidinillosjure fieri pofifet, quar ebani. Hocitemvobis
providendum efi, P. C. ne plus valeat apud vos P. Lentuli, et ceterorum
ficelus, quam vefiradignitas; neu magis ira vefira, quam fama confiulatis.
Nam Ji digna pana prò faBis eorum reperitur, novum confilium adprobo :
fin magnitudo fceleris omnium ingenia exfuperat; iis utendum cenfieo, qua
le gibus comparata fiunt. Pierique eorum, qui ante me fiententias dixerunt,
Compofite atque magnifice cafium Reipublica mifierati fiunt: qua belli
Javitia ejfiet, qua viBis acciderent, enumeracene; rapi qirgines, pueros:
divelli liberos a parentum complexu; matres familiàrum pati, qua vic-
toribus conlibuififènt; fana, atque domos exfipoliari, cadem ; incendia fieri;
pojiremo armis, cadaveribus, cruore, atque luBu omnia compleri. Sed,
per Deos immortalis, quo illa oratio pertinuit? an, uti vos infejlos conju-
rationifaceretlficilicet, quem res tanta, atque tam atrox nonpermovit,
eum oratio accendet. Non ita efi: neque cuiquam mortalium injuria fiua
parva videntur: multi eas gravius aquo habuere. Sed alia aliis licentia
efi, P. C. Qui demijfi in obficuro vitam agunt: Ji quid iracundia deli-
quere, pauci ficiunt; fama, atque fortuna eorum pares fiunt : qui magno
imperio praditi, in excelfio atatem agunt, eorum fiaBa cunBi mortales
novere. Ita in maxuma fortuna minuma licentia efi. Neque fiudere, neque
odififie, fed minarne irafici decet. Qua apud alios iracundia dicitur,
ea in imperio Juperbia, atque crudelitas adpellatur. Equidem ego Jic ex-
ifiumo, P. C. omnis cruciatus minores, quam facinora illorum, effe : fed
plerique mortales, pofirema meminere, et in hominibus inpiis, fceleris
eorum
eorum obliti de pana dijfierunt, f i ea paullo fieverior fiuerit. D. Silanum,
virum fortem atque firenuum, certo fido, qua dixerit, fiudio Reipublica
dixififie, neque illum in tanta re gratiam, aut inimicitias exercere : eos
mores, eamque modefiiam viri cognovi. Verum fiententia ejus mihi non
crudelis, quid enim in talis homines crudele fieri potefi ? fed aliena a
Republica nofira videtur. Nam profieElo aut metus, aut injuria te Ju-
begit, Sitane, Confiulem defignatum, genus pana novum decernere.
De timore, fiuperuacaneum efi dijfierere, cum prajertim diligentia cla-
rijfiumi viri Confiulis, tanta prafidia firnt in armis. De pana, pojfiu-
mus equidem dicere, id, quod res habet; in luElu, atque mifieriis, mortem
arumnarum requiem, non crudatum, effe; earn cunEta mortalium
mala dijfiolvere ; ultra neque cura, neque gaudio locum effe. Sed, per
Deos inmortalis; quamobrem in fiententiam non addidifii, uti prius ver-
beribus in eos animadverteretur ? an quin lex Porcia vetat ? at alia leges,
item condemnatis civibus animam non eripi, fed exjilium permitti
jubent. ' An quia gravius efi verberari, quam necari ? quid autem
acerbum, aut nimis grave efi in homines tanti fàcinoris conviBos ? firn,
quia levius efi; qui convenit in minore negotio legem timere, cum earn
ili majore neglexerisì At enim quis reprehendet, quod in parricidas
Reipublica decretum eritì tempus, dies, fortuna, cujus lubido gentibus
moderatur. Illis merito accidet, quidquid evenerit r ceterum vos P, C.
quid in alios fiatuatis, confiderate. Omnia mala exempla ex rebus do-
mefiicis orta fiunt: fed, ubi imperium ad ignaros, aut minus bonos per-
venit; novum illud exemplum ab dignis, et idoneis ad indignos, et non
idoneos transfiertur.
LI. Lacedamonii, deviBis Athenienfibus, triginta viros inpofiuere,
qui Rempublicam eorum traliarent. l i primo capere pefifumum quemqu'e
et omnibus invifium indemnatum necare. Ea populus tatari, et merito
dicere fieri. Pofi, ubi paullatim licentia crevit, juxta bonos et
malos lubidinofie interficere, ceteros metu t er r e r e I ta civitas, fiervitute
obprejja, fiulta latitia graves pcenas dedit. Nofira memoria viBor Sulla,
cum.