grandis ilex coaluerat inter faxa, paullulum modo prona, deinde
inflexa, atque auda in altitudinem, quo cunda gignentium
natura fert: cujus ramis modo, modo eminentibus faxis nifus
Ligus, cartelli planiciem perfcribit ; quod cundi Numida in tenti
proeliantibus aderant. Exploratis omnibus, quas mox
ufui fore ducebat, eadem regreditur, non temere, uti efcende-
rat, fed tentans omnia et circumfpiciens. Itaqtie Marium pro-
pere adit: ada edocet: hortatur, ab ea parte, qua ipfe efcenderat
cajlellum tentet : polhcetur fefe itineris periculique ducem. Marius
cum Ligure, promilfa ejus cognitum ex prasfentibus milk : quorum,
uti cujufque ingenium erat, ita rem difficilem, aut facilem
nunciavere. Confulis animus tamen paullum adredus. Ita-
que ex copia tubicinum, et cornicinum, numero quinque quam
veloctffumos delegit^ et cum his, prasfidio qui forent, quattuor
centuriones : omnifque L iguri parere jubet: et ei negotio proxu-
mum diem conftituit.
X C IX . Sed ubi ex praecepto tempus vifum; paratis, compo-
fitifque omnibus, ad locum pergit. Ceterum illi, qui centuriis
praeerant, praedodi ab duce, arma, ornatumque mutaverant,
capite, atque pedibus nudis, uti profpedus, nifufque per faxa
facilius foret: fuper terga gladii, et fcuta'; veruni ea Numidica
ex coriis, ponderis gratia ; fimul et offenfa, quo levius itrepe-
rent. Igitur praegrediens Ligus, faxa, et fi quae vetuftate radices
eminebant, laqueis vinciebat, quibus adlevati milités facilius
efcenderent, interdum timidos infolentia itineris levare
manu : ubi paullo afperior adfcenfus erat, fingulos prae fe iner-
mos mittere; deinde ipfe cum illorum armis fequi : quae dubia
nifui videbantur, potilfumum tentare : ac faspius eadem adfcen-
dens, defcendenfque dein ftatim digrediens,.-ceteris audaciam
addere. Igitur diu, multumque fatigati, tandem in caftellum
perveniunt, defertum ab ea parte; quod omnes, ficuti aliis diebus,
bus, advorfum hoftes aderant. Marius, ubi ex nunciis, quas
Ligus egerat, cognovit ; quamquam tota die intentos proelio
Numidas habuerat, tum vero cohortatus milites, et ipfe extra
vineas egreffus teftudine a eia fuccedere, et fimul hoftem tormen-
tis, fagittariifque, et funditoribus eminus terrere. A t Numidae,
faepe antea vineis Romanorum fubverfis, item incenfis, non caf-
telli meenibus fefe tutabantur ; fed prò muro dies, notìefque
agitare: maledicere Romanis, ac Mario vecordiam objectare ;
militibus noftris Jugurthas, fervitium minari ; fecundis rebus fe-
roces erte. Interim, Romanis omnibus,, hoftibufque proelio in-
tentis, magna utrimque vi, prò gloria atque imperio his, illis
prò falute certantibus, repente a tergo figna canere: ac primo
mulieres, et pueri, qui .vifum proceflerant, fugere ; deinde, uti
quifque muro proxumus erat, poliremo cunéli armati, inermef-
que. Quod ubi accidit, eo acrius Romani inflare, fundere, ac
plerofque tantummodo fauciare, dein fuper occiforum corpora
vadere, avidi gloria: certantes murum petere; neque quemquam
omnium praeda morari. Sic forte correda Marii temeritas,
gloriam ex culpa invenit.
C . Ceterum, dum ea res geritur, L. Sulla quaeftor cum magno
equitatu in caftra venit : qui, uti ex Latio, et a fociis exer-
citum cogeret, R oms reli&us erat. Sed quoniam nos tanti
viri res admonuit ; idoneum vifum eli, de natura, cultuque ejus
paucis dicere. Neque enim alio loco de Sulla; rebus diduri
fumus : et L. Sifenna optume, et diligentilTume omnium, qui
eas res dixere, perfecutus, parum mihi libero ore locutus vide-
tur. Igitur Sulla gentis patriciae nobilis fuit, familia prope
jam exftinda majorum ignavia, litteris Grascis, atque Latinis
juxta, atque dotìiffume eruditus, animo ingenti, cupidus volup-
tatum, fed gloria; cupidior: otio luxurifo effe; tamen ab ne-
gotiis numquam voluptas remorata, nifi quod de uxore potuit
P . honeftius