Nec cunclanter ad regem ab urbibus noftris populifque defci-
tum eft. Aderat, inftabat, fævitia quafi virtute utebatur. Nam
quid atrocius uno ejus ediéìo, quum omnes, qui in Afta forent,
Romanæ civitatis homines int'erfici juffit? Turn quidem dòmus,
templa, et aræ, humana omnia atque divina jura violata funt.
Sed hie terror Afiæ Europam quoque regi aperiebat, itaque
miflis Archelao Neoptolemoque præfedis, excepta Rhodo, quæ
pro nobis ftetit ceterum, Cyclades, Delos, Euboea, et ipfum
Græcias decus Athenae tenebantur. Italiani jam, ipfamque
urbem Romam regius terror, äfflabat. Itaque Lucius Sulla
feftinat, vir armis optimus: parique violentia ruentem ulterius
hoftem quadam quafi manu repulit : primumque Athenas urbem
(quis crederet !) frugum parentem, obfidione ac fame ad
humanos cibos compulit. Mox fubruto Piraeei portu, fex quoque
et amplius mûris, poftquam domuerat ingratiffimos, ut ipfe
dixit, hominum, in honorem tarnen mortuorum, facris fuis famæ-
que donavit. Mox, quum Euboea atque Boeotia præfidia regis
depuliflet, omneis copias uno apud Chæroneam, apud Orcho-
menon altero bello diffipavit : ftatimque in Afiam tranfgreffus
ipfum opprimit. Et debellatum foret, nifi de Mithridate trium-
phare cito, quam vere maluiffet. Ac tunc quidem hune Afiæ
ftatum Sylla dederat. Iétum cum Ponticis foedus. Recepit
Bithyniam a rege Nicomede, ab Ariobarzane Cappadociam:
ac fie erat Afia rurfus noftra, ut coeperat. Mithridates tantum
repulfus. Itaque non fregit res ea Ponticos, fed incendit. Quip-
pe rex Afia et Europa quodammodo inefcatus, non jam quafi
alienam, fed quia amiferat, quafi raptam belli jure repetebat.
Igitur ut extinda parum fideliter incendia majore fiamma re-
vivifcunt; ita ille de integro, audis majorem in modumeopiis,
tota denique regni fui mole, in Afiam rurfus mari, terra, flumi-
nibufque veniebat. Cyzicum nobilis civitas arce, moenibus,
portu, turribufque marmoreis, Afiaticæ plagæ litora illuftrat.
Hanc
Hanc ille, quafi alteram Romam, toto invaferat bello: fed fidu-
ciam oppidanis refiftendi nuntius fecit, docens adventare Lu-
cullum. Qui (horribile didu !) per medias hoftium naves utre
fufpenfus, et pedibus iter adgubernans, videntibus procul quafi
marina priftix evaferat. Mox clade converfa, quum ex mora
obfidentem regem fames, ex fame peftilentia urgeret, receden-
tem Lucullus aflequitur: adoeque cecidit, ut Granicus et
jEfapus amnes cruenti redderentur. Rex callidus, Romanasque
avaritias peritus, fpargi a fugientibus farcinas et pecuniam ju ffit,
qua fequentes moraretur. Nec felicior in mari, quam in
terra, fuga. Quippe centum amplius navium claflem, appa-
ratuque belli gravem, in Pontico mari aggreffa tempeftas, tam
foeda ftrage laceravit, ut navalis belli inflar efficeret : piane quafi
Lucullus, quodam cumfìudibus procellifque commercio, debel-
landum tradidiife regem ventis videretur. Attrita: jam omnes
validiffimi regni vires erant, fed animus malis augebatur. Itaque
converfus ad próximas gentes, totum pene orientem ac
Séptentrionem ruina fua involvit. Iberi, Cafpii, Albani, et
utrasque follicitabantur Armenia:; perque omnia, et decus, et
nomen, et títulos Pompeio fuo fortuna quaerebat. Qui ubi
novis motibus ardere Afiam videt, aliofque ex aliis prodire re-
gesijmihil cunclandum ratus, priufquam inter fe gentium robora
coirent, ftatim ponte navibus faflo, omnium ante fe primus
tranfit Euphratem: regemque fugientem media na£ìus Armenia
(quanta felicitas viri!) uno praslio confecit. Noélurna ea dimi-
catio fuit, et luna in partibus. Quippe quafi commilitans,
quum a tergo fe hoftibus, a facie Romanis praebuilTet, Pomici
per errorem longius cadentes umbras fuas, quali hoftium corpora,
petebant. Et Mithridates quidem node illa debellatus
eft. Nihil enim poftea valuit ; quanquam omnia expertus, more
anguium, qui, obtrito capite, poftremum cauda minantur. Quippe
quum effugiffet hoftem Colchos, Siciliae quoque litora, et
L I Campaniam