vitise, ad hoc vis corporis, et alia huju'fcemodi omnia, brevi di-
labuntur; at ingenii egregia facinora, ficuti anima, inmortalia
funt. Poliremo, corporis et fortunae bonorum, ut initium, fic
finis eft; omniaque orta occidunt, et aucia fenefcunt; animus
incorruptus, aeternus, reilor humani generis, agit, atque habet
cunéla, ñeque ipfe habetur.' Quo magis pravitas eorum admiranda
eft, qui, dediti corporis gaudiis, per luxum, atque igna-
viam aetatem agunt : ceterum ingenjum, quo neque melius, ñeque
amplius aliud in natura mortalium eft, incultu atque fe-
cordia torpefcere finunt : cum praefertim tam multas, variaeque
lint artes animi, quibus fumma claritudo paratur.
III. Verum ex his magiftratus, et imperia, poliremo omnis
cura rerum publicarum, minime mihi hac tempeftate cupiunda
videntur: quoniam neque virtud honos datur; neque illi, quibus
per fraudem jus fuit, tuti aut eo magis honefti funt. Nam,
vi quidem regere patriara, aut parentes, quamquam et poffis et
delitfta corrigas, tamen inportunum eft: cum prasfertim omnes
rerum mutationes casdem, fugam, aliaque hoftilia portendant.
Fruflra autem niti, neque aliud, fe fatigando, nifi odium quas-
rere, extremae dementiae eli : nifi forte quem inhonefta, et per-
niciofa lubido tenet, potentiae paucorum, decus atque libertatem
fuam gratificad.
IV. Caeterum ex iis negotiis, quae ingenio exercentur, in primis
magno ufui eli memoria rerum geftarum: cujus de virtute
quia multi dixere, prastereundum puto ; fimul, ne per infolen- -
tiam quis exiftumet memet ftudium meum laudando extollere.
Atque ego credo fore, qui, quia decrevi procul a República
aetatem agere, tanto, tamque utili labori meo nomen inertiae
inponant: certe, quibus maxuma induftria videtur, falutare
plebem, et conviviis gratiam quasrere. Qui fi reputaverint, et
quibus
quibus ego temporibus magiftratum adeptus firn'; et quales viri
idem adfequi nequiverint ; et poftea, quas genera hominum in
Senatum pervenerint; profeto exillumabunt, me magis merito,
quam ignavia, judicium animi mei mutavifle ; majufque com-
modum ex otio meo, quam ex aliorum negotiis, Reipublicas
venturum. Nam faspe audivi, Q,. Maxumum, P. Scipionem:
prasterea civitatis noftrae prasclaros viros folitos ita dicere : Cum
majorum imagines intueventur, vehementiffiimejìbi animum ad virtutem
accendi. Scilicet non ceram illam, neque figuram tantam vim
in fefe habere; fed memoria rerum geftarum eamflammam egre-
giis viris in peäore crefcere, neque prius fedari ; quam virtus
eorum famam atque gloriam adaequaverit. At contra, quis eft
omnium his moribus, quin divitiis et fumtibus, non probitate,
neque induftria, cum majoribus fuis contendatP etiam homines
novi, qui antea per virtutem foliti erant nobilitatemantevenire,
furtim, et per latrocinia potius, quam bonis artibus, ad imperia
et honores nituntur. Proinde quali Praetura, et Confulatus, atque
alia omnia hujufcemodi per fe.ipfa clara, et magnifica fint,
ac non perinde habeantur, ut eorum, qui ea fuftinent, virtus eli.
Verum ego ìiberius, altiufque procelfi, dum me civitatis morum
piget, tasdetque ; nunc ad inceptum redeo.
V . Bellumfcripturus fum,quod populus Romanuscum Jugur-
tha rege Numidarum gelfit: primum, quia magnum et atrox,
variaque viéloria fuit: dein, quia tum primum fuperbias nobi-
litatis obviam itumeft. Quae contentio divina ethumana cundla
permifcuit : eoque vaecordias proceflìt,; ut ftudiis civilibus bellum
; atque vaftitas Italiae finem faceret. Sed prius quam hujufcemodi
rei initium expedio, pauca fupra repetam; quo, ad
cognofcendum, omnia inluftria magis, magifque in aperto fint.
Bello Punico fecundo, quo dux Garthaginienfium Hannibal,
poli magnitudinem nominis Romani, Italiae opes maxume adtriverat;