contra decus regium, noélu requiefcere: interdum fomno exci-
tus, adrepfis armis tumultum facefè: ita formidine, quali vecor-
dia exagitari.
L X X V i. Igitur Metellus, ubi de cafu Bomilcaris, et indicio
patefaélo ex perfugis cognovit ; rurfus tamquam ad integrum
bellum cunéla parat, feftinatque. Marium, fatigantem de pro-
feétione, íimul et invitum, et offen fum libi parum idoneum ra-
tus, domum dimittit. Et Romae plebes, litteris, quae.de Metello
ac Mario miflae erant, cognitis, volenti animo de ambobus ac-
ceperant. Imperatori nobilitas,. quae antea decori fuerat, invidiai
elfe: at illi alteri generis humilitas favorem addiderat : ce-
terum in utroque magis ftudia partium, quam bona, aut mala
fua, moderata. Prteterea feditioíi magiílratus vulgum exagitare,
Metellum omnibus concionibus capitis arceffere, Marii vir-
tutem in majus celebrare. Denique plebes fie accenfa, uti opi-
fices, agrefiifque omnis, quorum res, fidefque in manibus fita:
erant, reliélis operibus frequentarent Marium, et fua neceíTaria
poli illius honorem ducerent. Ita perculfa nobilitate, poft multas
tempeílates, novo homini Confulatus mandatur: et poílea
populus a Tr . pi. Manlio Mantino rogatus, quem vellet cum
Jugurtha bellum gerere, frequens Marium juífit. Sed Senatus
paullo ante Metello Numidiam decreverat, ea res frufira fuit.
LX X V II. Eodem tempore Jugurtha, amiffis amicis, quorum
plerofque ipfe necaverat, ceteri formidine ; pars ad Romanos,
alii ad regem Bocchum profugerant; cum neque bellum geri
fine adminiltris poffet, novorumque fidem in tanta perfidia veterana
experiri periculofum duceret, varius incertufque agitaba-
tur. Neque illi res, neque confilium, aut quifquam hominum
fatis placebat : itinera, praefeöofque in dies mutare : modo ad-
vorfum hoftes, interdum in folitudines pergere: faepe in fuga, at
poft
poft paullo fpem in armis habere : dubitare, virtuti an fidei po-
pularium minus crederet. Ita; quocumque intenderai, res ad-
vorfas erant. Sed inter eas moras repente fefe Metellus cum ex-
ercitu oftendit. Numidas ab Jugurtha pro tempore parati, in-
ftruéìique : dein preelium incipitur. Qua in parte rex pugnae
adfuit, ibi aliquamdiu certatum : ceteri omnes ejus milites primo
congrelfu pulii, fugatique: Romani fignorum, et armorum,
et aliquanto numero hoftium potiti. Nam ferme Numidas in
Omnibus preeliis magis pedes, quamarma, tuta funt.
LX X V III . Ea fuga Jugurtha impenfius modo rebus fuis diffi-
dens, cum perfugis, et parte equitatus in folitudines, dein Tha-
lam pervenit ; id oppidum magnum, et opulentum : ubi plerique
thefauri, filiorumque ejus multus pueritiae cultus erat. Quae
poftquam Metello comperta funt, quamquam inter Thalam flu-
menque proxumum, in fpatio millium quinquaginta, loca arida,
atque valla elfe cognoverat ; tarnen fpe patrandi belli, fi ejus
oppidi potitus foret, omnis afperitates fupervadere, ac naturam
etiam vincere adgreditur. Igitur omnia jumenta farcinis leva-
ri jubet, nifi frumento dierum decem : ceterum utres modo, et
alia aqüae idonea portari. Praetereä conquirit ex agris quam
plurimum poteft domiti pecoris ; eoque inponit vafa cujufque
modi, pleraque lignea, collecla ex tuguriis Numidarum. Ad
hoc finitimìs imperat, qui fe poli regis fugam Metello dedide-
rant, quamplurimum quifque aqua: portaret: diem, locumque,
ubi praefto forent, prsedicit. Ipfe ex flumine, quam proxumam
oppido aquam elfe fupra diximus, jumenta onerat. Eo modo
inftruélus ad Thalam proficifcitur. Deinde ubi ad id loci ven-
tum, quod Numidis prteceperat ; et caftra polita, munitaque
funt; tanta repente ccelo milfa vis aqute dicitur, ut ea modo ex-
ercitui fatis fuperque foret. Praeterea commeatus fpe ampli-
or: quia Numidae, ficuti plerique in nova deditione, officia
N intenderant.