eo Refpublica in extremo fita efi. Sint fane, quoniam ita fe mores ha-
bent, liberales ex Jociorum fortunis, fint mifericordes in fiuribus ararii:
ne illis fianguinem nofirum largiantur, et, dum paucis feeleralis parcunt,
bonos omnis perditum eant. Bene, et compofite C. Cafar paullo ante in
hoc ordine de vita et morte àifferuit, credo faifa exifiumans ea, qua de
inferís memorantur: diverfo itinere malos a bonis loca taira, inculta,
fiada, atque formidolofa habere. Itàque cenfuit, pecunias eorum
publicandas, ipfos per municipia in cuftodiis habendes ; videlicet
timens ne, Ji Roma fint, aut a popularibus conjurationis, aut a multitu-
dine conduda per vim eripiantur. Quafi vero mali, atque feelefii tan-
tummoda in Urbe, et non per lotam Italiam fint; aut non ibi plus pojfit
audacia, ubi ad defendendum opes minores funi. Quare vanum equi-
dem hoc canjilium efi, f i periculum ex illis metuit. Sin in tanto omnium
metu folus non timet; eo magis refert, memihi, atque vobis timere.
LVI. Quare cum de P. Lentulo, celerifque fiatuelis; pro certo habe-
tote, vasfimul de exercitu Catilina et de omnibus ccmjuratis decernere.
Quanto vos adtentius ea agelis, tanto illis animus infirmior erit. Si paul-
lulum modo vos tanguere viderint, jam omnes feroces aderunt. Nolite
exiftumare, majares nofiros armis Rempublicam ex'parva magnam fèciffé.
Sitiares effet; multo pulcerrumam earn nos haber emus ; quippe focio-
rum, atque civium, praterea armorum, atque equarum major nobis copia,
quam illis, efi. Sed alia fuere, qua illos magnos fecero; qua nobis
nulla Junt; domi induftria, Joris jufium imperium ; animus in confiriendo
liber, neque delido, neque lubidini obnexius. Pro kis nos kabe-
mus luxuriam, atque maritiam; publice egefiatem, privatim opulentiam:
laudamus divitias, fequimur inertiam : inter bonos et malos diferimen
nullum: omnia virtutis praemia ambitici poffidet. Neque mir um ;
ubi vos Jeparatim Jibi quifque confilium capitis, ubi domi voluplatibus, hie
pecunia, aut gratia Jervitis; eo fit, ut impetus fiat in vacuum Rempublicam.
Sed ego hoc omillo. Conjuravere nobiliffumi cities patriam incendere
: Gallorum gentem, injeßiffumam nomini Romano, ad bellum arceffunt:
ceffunt: dux hofiium cum exercitu Jupra caput efi: vos cundamini etiam
nunc, et dubitatis, quid, intra moenia deprehenfis hofiibus, fiaciatis ? Mi-
fereamini cenfeo: deliquere homines adolefcentuli per ambitionem : atque
etiam armatos dimitlatis. Nee ifia vobis manfuetudo, et mifericordia,fi
illi arma ceperint, in miferiam vertet: Scilicet res ipfa afpera efi; fed vos
non timetis earn. Immovero maxume ; fed inertia et mollitia animi, alius
alium exfpedanles, cundamini, videlicet diis immortalibus confifi, qui hanc
Rempublicajn in maxumis fiepe periculis fervavere. Non votis, neque
fuppliciis muliebribus auxilia Deorum parantur : vigilando, agendo, bene
confulendo, profpere omnia cedunt : ubi fecordice tete atque ignavia tra-
dideris; nequidquam deos implores, irati infeftique funt. Apudmajores
nofiros A. Manlius Torqualus bello Gallico filium fuum, quod is contra
imperium in hofiem pugnaverat, nectarijußt; atque ille egregius adole-
fcens, inmoderata fiortitudinis morte pcenas dedit. Vos, de crudelißumis
parricidis quid fiatuatis, cundamini ? Videlicet cetera vita eorum huic
fceleri obftat. Verum par cite dignitati Lenluli,fi ipfe pudicitia, Ji fama
fua Ji diis, aut hominibus unquamullis pepercit: ignofcile Cethegi adole-
feentia; nifi iterum jam patria bellum fecit. Nam quid ego de Gabinio,
Statilio, Cotpario loquar? quibus f i quidquam peufi unquam fuifiet, non ea
confilia de Republica habuifjent. Pojlremo, P. C .fi mehercle peccato locus
effet, facile paterer vos ipfa re corrigi, quoniam verba mea conlem-
nitis;fed undique circumventi fumus. Catilina cum exercitu in fauci-
bus urguet : alii intra mania, atque in finu Urlis funt hofles: neque pa-
rari, neque confidi quidquam occulte potefi: quo magis properandum efi.
Quare ita cenfeo : Cum nefario confdio fceleratorum civium, Refpublica
in maxuma pericula venerii, hique indicio T. Vollurcii et legatorum Al-
lobrogum convidi, confeffique fint, cadem, incendia, aliaque fada atque
crudeliafacinora in civis, patriamque paravifife; de confejfis, ficuti de
manifefiis rerum capitalium, more majorum fupplicium fumendum.
LVII. Poftquam Cato adfedit: Confulares omnes itemque
Senatus magna pars, fententiam ejus laudani, virtutem animi
E 2 ad