decus niteretur, Galliam Caefar invadit, Craffus Afiam, Pom-
peius Hifpaniam, tres maximos exercitus : et fie orbis imperium
focietate trium principum occupatur. Decem annos traxit
ifta dominatio. Exinde quoniam mutuo metu tenebantur,
Cralfi morte apud Parthos, et morte Juliae Caefaris filiae, quae
nupta Pompeio, generi focerique concordiam matrimonii fue-
dere tenebat, ftatim aemulatio erupit. Jam Pompeio fufpedae
Caefaris opes, et Caefari Pompeiana dignitas gravis. Nec hie
ferebat parem, nec ille fuperiorem. Nefas ! fic de principatu
laborabant, tanquamduos tanti imperii fortuna non caperei. Ergo
Lentulo Marcelloque confulibus, rupta prima conjurationis
fide, de fucceifione Caefaris Senatus, id eft Pompeius agitabat :
nec ille abnuebat, fi ratio fui proximis comitiis haberetur. Con-
fulatus abfenti quem decem tribuni, favente Pompeio, nuper
decreverant, turn diffimulante eodem, negabatur. Veniret et
peteret majomm more. Ille contra flagitare decreta : ac, nifi in
fide permanerent, non fe remittere exercitum. Ergo ut in hoftem
decernitur. His Caefar agitatus, ftatuit praemia armorum armis
defendere. Prima civilis belli harena, Italia fuit: cujus arces
levibus praefidiis Pompeius infederat: fed omnia fubito Caefaris
impetu opprefla funt. Prima Arimino figna cecinerunt Turn
pulfus Etruria Libo, Umbria Thermus, Domitius Corfinio. Et
peradum erat bellum fine fanguine. fiPompeium Brundufii opprimere
potuiffet. Et ceperat. Sed ille per obfelfi clauftra por-
tus nodurna fuga evafit. Turpe ditìu! modo princeps patrum,
pacis bellique moderator, per triumphatum a fe mare lacera et
pene inermi nave fugiebat. Nec Pompeius ab Italia, quam fe-
natus ab Urbe, fugatur prior quam pene vacu’am metu, Caefar
ingreffus Confulem fe ipfe facit. ALrarium quoque fantìum,
quia tardius aperiebant Tribuni: julfit effringi: cenfumque et
patrimonium Populi Romani ante rapuit, quam imperium. Pul-
fo fugatoque Pompeio, maluit prius ordinare provincias, quam
ipfum
ipfum fequi. Siciliam et Sardiniam, annonae pignora, per le-
gatos habet. Nihil hoftile. erat in Gallia : pacem ipfe fecerat.
Sed ad Hifpanienfes Pompeii exercitus tranfeunti per earn duci
portas claudere aufa Maflìlia eft. Mifera dum cupit pacem,
belli metu in bellum incidit : fed quia tutis muris erat, vinci
earn fibi julfit abfenti. Graecula civitas, non pro mollitie no-
minis, et valium rumpere, et incendere machinas aufa, et con-
gredi navibus : fed Brutus, cui mandatum erat bellum, vidos
terra marique perdomuit. Mox dedentibus fefe ablata omnia,
praeter, quam potiorem omnibus habebant, libertatem. Anceps;
variumque, et cruentum in Hifpania bellum cum legatis Cnaei
Pompeii, Petreio et Afranio: quos Ilerdae caftra habentes, apud
Sicorim amnem obfidere et' ab oppido intercludere aggreditur..
Interim obundatione verni fluminis commeatibus prohibetur.
Sic fame caftra tentata funt: obfefforque ipfe quafi obfidebatur.
Sed ubi pax fluminis rediit, populationibus et pugnae campos
aperuit, iterum ferox inftat : et cedentes ad Celtiberiam con-
fequutus, aggere et vallo, ac per haec fiti ad deditionem com-
pulit. Sic citerior Hifpania recepta eft, nec ulterior moram fecit.
Quid enimuna poli quinque legiones ? Itaque ultrocedente
Varrone, Gades, fretum, Oceanus, omnia felicitatem Cxfaris
fequebantur. Aliquid tamen adverfus abfentem ducem aufa
fortuna eft circa lllyricum-et Africam, quafi de induftria prof-
pera ejus adverfis radiarentur. Quippe quum fauces Adriatici
maris julfi occupare Dolabella et Antonius, ille Illyrico, hic
Curidico litore caftra pofuiffent; jam maria late tenente Pompeio,
repente legatus ejus Odavius Libo, ingentibus copiis claf-
ficorum, circumvenit utrumque. Deditionem fames extorfit
Antonio. Milite quoque a Bafilo in auxilium ei rates, quales
inopia navium fecerat, nova Pompeianorum arte Cilicum, adis
fub mare funibus, capite quafi per indaginem. Duas tamen
aeftus explicuit. Una, quae Opiterginos ferebat, invadis haefit»
memoran