magnitudo calamitatibus approbatur. Nana coriverfis ad externa
auxilia holtibus; quum Xantippum illis ducem Lacedae-
mon mififlet, a viro militiae periffimo vincimur. Tum foeda
clades, Romanifque ufo incognita; Vivus in manus hofìium
venit fortiffimus Imperator. Sed ille quidem partantte calami-
tati fuit. Nam nec Punico carcere infratìus eli, nec legatione
fufcepta. Quippe diverfa, quam hoftes mandaverant, cenfuit; ne
pax fieret, nec commutatio captivOrum reciperetur. Sed nec ilio
vòluntario ad hoftes fuos reditu, nec in ultimo Gve carcere, live
crucis fupplicio, deformata majeftas; imo his omnibus admi-
rabilior, quid aliud quam viélus de vicftoribus, atque etiam, quia
Carthago non ceflerat, de fortuna triumphavit? Ptìpulus autem
Romanus multo acrior, infelliorque prò ultione Reguli, quam,
prò vittoria, fuit. Metello igitur Confule, fpirantibus altius
Pcenis, et reverfo in Siciliam bello, apud Panormum fic hoftes
cecidit, ut ne amplius eam Infulam cogitarent. Argumentum
ingentis viéforiae,. centum circiter elephantorum captivitas ; fxc
quoque magna praeda, fi gregemillum, non bello, fedvenatione
cepiflet. Appio Claudio Confule non ab hoftibus, fed a Diis
ipfis fuperatus eft, quorum aufpicia contempferat : ibi ftatim
dalle demerfa ubi ille praecipitari pullos julferat, quod pugnare
ab iis vetaretur. Marco Fabio Buteone Confule, claflem hoftium
in Africo mari apud iEgimurum, jam in Italiam ultro navi-
gantem, cecidit. Quantus o tunc triumphus tempeftate inter-
cidit, quum opulenta praeda claffis, adverfis aéla ventis, naufragio
fuo Africam et Syrtes, omnium Imperiorum, Gentium,
Infularum littora, implevit! Magna clades ! fed non fine aliqua
Principis Populi dignitate: Intercepta tempeftate. vittoria, et
triumphus periit naufragio, et tamen, quum, Punicee praedae omnibus
promontoriis infulifque fruftarentur et fluitarent, Popu
lus Romanus et fic triumphavit. Lutatio Catulo Confule tan
dem bello finis impofitus apud Infulas, quibus nomen iEgates :
nec
nec major alias in mari pugna, quippe commeatibus, exercitu,
propugnaculis, armis, gravis hoftium claffis, et in ea quafi tota
Carthago: quod ipfum exitio fuit. Romana claffis prompta, le-
vis, expedita, et quodam genere caftrenfis; ad fimilitudinem
pugnae equeftris, fic remis, quafi habenis, agebatur; et in hos,
vel in illos, mobilia roftra, fpeciem viventium praeferebant.
Itaque momento temporis laceratae hoftium rates, totum inter
Siciliam Sardiniamque pelagus naufragio fuo operuerunt. Tan-
ta denique fuit ilia vitfioria, ut de excidendis hoftium moenibus
non quaereretur. Supervacuum vifum eft in arcem, murofque
ftevire, quum jam in mari effet deleta Carthago.
C A P . III.
Bellum Ligujlicum.
PER A C T O Punico bello, fequuta eft brevis fane, et quafi
ad recipiendum fpiritum, requies argumentumque pacis,
et fide bona ceffantium armorum-. Tunc primum poft Numam
claufa fuit Porta Jani. Sed ftatim ac fine mora patuit; Quippe
jam Ligures, jam infubres Galli, nec non et Illyrii laceffebant.
Sic defub AlpibusL id eft, defub ipfis Italiae faucibus Gentes,
Deo quodam affidue incitante, ne rubiginem ac fitum fcilicet
arma fentirent: denique utrique quotidiani et quafi domeftici
hoftes tirocinia militum imbuebant; nec aliter utraque gente,
quam ft cote quadam Populus Romanus ferrum fuse acuebat
virtutis. Ligures imis Alpium jugis adhaerentes, inter Varum
et Macram flumen, implicitofque dumis filveftribus, major ali-
quando labor erat invenire, quam vincere. T u ti locis et fuga*
durum atque velox genus, ex occafione magis latrocinia, quam
bella faciebant. Itaque quum diu multumque eluderet Salyus,.
Deceates, Oxybius,Euburiate s, Ingaunus tandem Fulviuslatebras