non dare. Sperabat propediem magnas copias fe habiturum,
fi Romas focii incepta patraviffent. Interea fervida repudiabat,
cujus initio ad eum magnae copias concurrebant, opibus conjm
rationis fretus; fimul alienum fuis radonibus exifiumans, videri
cauffam civium cum fervis fugitivis communicaviffe. Sed, pofi-
quam in caflra nuncius pervenit, Romas conjurationem pate-
fadam ; de Lentulo, et Cethego, ceterifque, quos fupra memoravi,
fupplicium fumtum : plerique, quos ad bellum fpes rapi-
narum, aut npvarum rerum ftudium inlexerat, dilabuntur: re-
liquos Catilina per montis afperos magnis itineribus in agrum
Piftorienfem abducit ; eo confido, uti per tramites occulte pro-
fugeret in Galliam Tranfalpinam. At Q. Metellus Celer cum
tribus legionibus in agro Piceno prasfidebat, ex dificúltate rerum
eadem illa exifiumans, quae fupra diximus, Catilinam agitare.
Igitur, ubi iter ejus ex perfugis cognovit, caftra propere
movit, ac fub ipfis radicibus montium confedit : qua illi defcen-
fus erat in Galliam properanti. Neque tamen Antonius procul
aberat, utpote qui magno exercitu locis aequioribus expeditos,
in fugam fequeretur. Sed Catilina, poftquam videt montibus,
atque copiis hoftium fefe claufum, in Urbe res adverfas, neque
¡ fugas, neque prsefidii ullam fpem; optumum faciu ratus, in tali
re fortunam belli tentare, fiatuit cum Antonio quam primum
confligere. Itaque condone advócala, hujufcemodi orationem
habuit.
LX . Compertum ego habeo, milites, verba virtutem non adderei
neque ex ignavo Jirenuum, neque fortem ex timido exercitum oratione
imperatoris fieri. Quanta cujufque animo audacia natura, aut mori-
bus inejl, tanta in bello patere fiokt. Quem neque gloria, neque peri-
cula excitant, neqidcquam hortere; timor animi auribus offìcit, Sed
ego vos, quo panca monerem, advocccui; fimul uti cauffam mei confili
aperirem. Scitis equidem, milites, fecordia, atque ignavia Lenbuli,
quantam
quantam ipfi, nobifque cladem adtulerit; quoque modo, dum ex Urbe
prcefidia opperior, in Galliamproficifci nequiverim. Nunc vero, quo in
loco rés nojlrceJint, juxta mecum omnes intellegitis.
LXI. Exercitus hojlium duo, unus ab Urbe, alter a Gallia objlant:
diutius in his locis ejje, f i maxume animus fierat, frumenti atque aliarum
rerum egejlas prohibet. Quocumque ire placet, ferro iter aperiundum
e/l. Quapropter vos moneo, uti forti atque parato animo Jitis; et, cum
prcelium inibitis, memineritis, vos divitias, decus gloriam, praterea liber-
tatem, atque patriam, in dextris vejlris portare. Si vincimus, omnia
nobis tuta erunt: commeatus abunde, municipio, atque colonia patebunt.
Sin metu cefferimus, eadem illa advorfa Jient; neque locus, neque amicus
quifquam teget, quem arma non texerint. Prceterea, milites, yion eadem
nobis, et illis necejfitudo inpendet. Nos pro patria, pro liberiate, pro
vita certamus--. illis fupervacaneum efi pugnare pro potentia paucorum;
quo audaciits adgredimini, memores pri/lince virtutis. Licuit nobis cum
Jumma turpitudine in exfdio atatem agere. Potuijlis nonnulli Roma,
amijfis bonis, alienas opes exjpeblare. Quia illa fada, atque intoleranda
viris videbantur, hcec fequi decreviflis. Si htec relinquere xmltis, audacia
opus eft. Nemo, nifi vi&or, pace bellum mutavit. Nam, in fuga fahi-
tem fperare, cum arma, quis corpus tegitur, ab hojlibus àverteris, ea
vero dementia eft. Semper in prodio iis maxumum eft periculum, qui
maxume timent: audacia pro muro habetur. Cum vos confiderà, milites,
et cum failà vejlra cejlumo, magna me Jpes viblorice tenet. Animus,
atas, virtus vejlra me hortantur: prceterea necefjitudo, qua edam timi-
dosfortis facit. Nam, multitude hojlium ne circumvenire queat, prohi-
bent angujlia loci. Quod f i virtuti vejlra fortuna inviderit; cavete,
inulti animam amittatis; neu capti potius, fitcuti pecora, trucidemini,
quam virorum more pugnantes, cruentam atque biBuofam viBoriam hqf-
tibus relmquatis.
LXII. Haec