C A P. XVI I .
Res in Hifpania gejlce.
UT Carthaginem Corinthus, ita Corinthum Numantia fe-
quuta eft: Nec denique toto orbe quicquam intadum ar-
mis, poft ilia duo clariffimarutn urbium excidia. Late, atque
paffim : nec per vices, fed fimul pariter, quaft unum undique
béllum fuit. Prorfus ut illae urbes, quail agitantibus vends,
diffudiffe quaedam belli incendia toto orbe viderentur. Hifpa-
niae nunquam animus fuit adverfus nos univerfae confurgere :
nunquam conferre vires fuas libuit, neque aut imperium expe-
riri, aut libertatem tueri fuam publice. Alioquin ita undique
mari, Pyrenaeoque, vallata eft, ut ingenio fitus nec adiri quidem
potuerit. Sed ante a Romanis obfeffa eft, quam fe ipfa cognof-
ceret. Sola omnium provinciarum, vires fuas, poftquam vid a
eft, intellexit. In hac prope ducentos per annos dimicatum eft,
a primis Scipionibus in Caefarem Auguftum : non continue, nec
cohaerenter; fed prout cauffae laceflierant : nec cum Hifpanis
initio, fed cum Poenis in Hifpania. Inde contagio, et feries,
caufaeque bellorum. Prima per Pyrenseum jugum figna Romana
Publius et Cnaeus Scipiones intulerunt, praeliifque ingentibus
Annonem, et Afdrubalem, fratrem Annibalis, ceciderunt : Rap-
taque erat impetu Hifpania, nifi fortiifimi viri, in ipfa fua victoria
oppreffi Punica fraude, cecidiiTent, terra marique vidores.
Igitur quafi novam integramque provinciam ultor patris et pa-
trui Scipio, ille mox Africanus, invafit: ifque ftatim capta Car-
thagine, et aliis urbibus, non contentus Poenos expuliffe, ftipen-
diariam nobis Provinciam fecit: omnia citra ultraque Iberum
fubjecit imperio: primufque Romanorum ducum, vid o r ad
Gades et Oceani ora pervenit. Plus ejl provinciam retinere, quam fa-
cere: Itaque per partes jam hue, jam illuc miffi duces, qui
ferociffimas,
ferociffimas, et ad id temporis liberas gentes, impatientes jugi,
multo labore, nec incruentis certaminibus, fervire docuerunt.
Cato ille Cenforius Celtiberos, id eft robur Hifpanias, aliquot
praeliis fregit. Gracchus, pater ille Gracchorum, eofdem centum
et quinquaginta urbium everfione multavit. Metellus ille,
cui ex Macedonia cognomen, meruit et Celtibericus fieri, quum
et Contrebiam memorabili cepiffet exemplo, et Segobrigae ma-
jori gloria pepercilfet. Lucullus Turdulos, atque Vaccaeos, de
quibus Scipio, ille pofterior, fingulari certamine, quum R. Ex-
ercitus fuiffet provocatus, opima retulerat. Decimus Brutus
aliquanto latius, Célticos*- Lufitanofque, et omneis Gallaeciae
Populos, formidatumque militibus flumen O blivionis: peragra-
toque v id o r Oceani litore, non prius figna convertit, quam
cadentem in maria Solem, obrutumque aquis ignem, non fine
quodam facrilegii metu et horrore, deprehendit. Sed tota cer-
taminum moles cum Lufitanis fuit, et Numantinis : Nec immerito;
Quippe folis gentium Hifpaniae, duces contigerunt. Fuiffet
et cum omnibus Celtiberis, nifi dux illius motus; initio-
belli, oppreffus effet, fummus vir aftu et audacia, fi res ceffiffet,
Solondicus, qui haftam argenteam quatiens velut ccelo miffam,
vaticinanti fimilis, omnium in fe mentes converterat; Sed quum
pari temeritate fub node caftra Confulis adiiffet, juxta tentorium
ipfius pilo vigilis exceptus eft. Ceterum Lufitanos Viria-
thus erexit, vir calliditatis acerrimae : qui ex venatore latro:
ex latrane fubito Dux atque Imperator: et, fi fortuna cecidif-
fet, Hifpaniae Romulus, non contentus libertatem fuorum defendere,
per quatuordecim annos omnia citra ultraque Iberum
et Tagum, igni ferroque popularas, caftra edam Praetorum et
Przefidum aggreffus, Claudium Unimanum paene ad interneci-
onem exercitus cecidit, et infignia trabéis, et fáfeibus noftris,
quae ceperat, in montibus fuis trophasa fixit. Tandem eum Fa-
bius Maximus Confuí opprefferat ; Sed a fucceffore Caepione
I i 2 Servilio