X L V I . Equidem mihi decretum eft, nihil tarn ex alto reperiri
poffe, quod non cogitanti tibi in promtu fit. Neque ego, quae
vifa funt, de Republica tibi fcripfi, quia mihi confilium, atque
ingenium meum amplius aequo probaretur: fed inter labores
milidae, interque prcelia, vidórias, imperium, ftatui admonen-
dum te de negotiis urbanis. Namque tibi fi id modo in pedore
confilii eft, uti te ab inimicorum inpetu vindices, quoque modo
contra adverfum Confulem beneficia populi retineas: indigna
virtute tua cogitas. Sin in te ille animus eft, qui jam a principio
nobilitatis fadionem difturbavit ; plebem Romanam ex
gravi fervitute in libertatem reftituit ; in praetura inimicorum
arma inermis disjecit ; domi militiaeque tanta, et tarn pratclara
facinora fecit, uti he inimici quidem queri quidquam audeant,
nifi de magnitudine tua: quin accipe tu ea, quaedicam de fum-
ma Republica, qua: profedo aut vera invenies, aut certe haud
procul a vero.
X L V I I . Sed quoniam Cn. Pompejus, aut animi pravitate,
aut quia nihil maluit, quam quod tibi obeffet, ita lapfus eft, ut
hoftibus tela in manus jaceret.: quibus ille rebus Rempublicam
conturbavit, eifdem tibi reftituenda eft. Primum omnium, fum-
mam poteftatem moderandi, de veftigalibus, fumtibus, judiciis,
fenatoribus paucis tradidit ; plebem Romanam, cujus antea fum-
ma poteftas erat, ne aequis quidem legibus in fervitute reliquit.
Judicia, tametfi, ficut antea, tribus ordinibus tradita funt ; tarnen
iidem fadiofi regunt, dant, adimunt, quae lubet, innocentes
circumveniunt ; fuos ad honorem extollunt.
X L V I1I. Non facinus, non probrum, aut flagitium obftat,
quo minus magiftratus capiant : quod commodum eft, trahunt,
rapiunt : poliremo, tamquam Urbe capta, lubidine, ac licentia
fua
fua, pro legibus utuntur. Ac me quidem mediocris dolor an-
geret, fi virtute partam viètoriam more fuo per fervitium exer-
cerent, S e d homines inertiftumi,; quorum omnis vis, virtufque
in lingua fita eft,; forte, atque alterius focordia dominationem
oblatam infolentes agitant. Nam, quae feditio, ac difl'enfio civilis
tot ¡tamque inluftres familias- ab ftirpe evertit? aut quorum
umquam vidoria animus tarn praeceps, tamque inmoderatus
fuit? U. Sulla, cui omnia in vidoria lege belli lieuerunt; tametfi
fupplicio hoßium partes fuas muniri intellegebat; tarnen,
paucis interfedis, ceteros beneficio, quam metu, retinere maluit.
At hercule nunc cum Catone, L. Domitio, cèterifque ejuf-
dem fadionis, quadraginta fenatores, multi praeterea cum fpe
bona adolefcentes, ficuti hoftiae, madati funt: cum interea in-
portunifluma genera hominum tot miferorum civium fanguine
fatiari nequiere: non orbi liberi, nön parentes axadà state,
non gemitus virorum, ludus mulierum inmanem eorum ani-
mum inflexit: quin, acerbius in dies male faciendo, ac dicundo,
dignitate alios, alios civitate everfum irent.
X L 1X. Nam, quid ego de te dicam, cujus contumeliam homines
ignaviflumi vita fua conmutare volunt, fi liceat? neque
illis tantae voluptati eft (tametfi infperantibus adcidit) domina-
tio, quanto moerori tua dignitas ; quin optatius habent, ex tua
calamitate periculum libertatis facere, quam per te populi Romani
imperium maxumum ex magnò fieri. Qüo màgis tibi
edam atque edam animo profpiciendum eft, quonam modo rem
fìabilias, communiafque. Mihi quidem quae mens fubpetit,
eloqui non dubitabo. Ceterum tui erit ingenii probare, quae
vera, atque utilia fadu putes. In duas partes ego civitatem
divifam arbitrar, ficut a majoribus accepi, in Patres, et Plebem.
Antea in Patribus fumma audoritas erat, vis multo maxuma in
Plebe.