■jwPiipgfav'&f STlfMi rfiti *1ycfapnK ■
S'a/uoraf. el tè iAtiJ»? ctradéiAsu
tproll, ai uA, ig fyc/ijlpoi nd/urte,
yvdi&en.VTl tWèovdpav, 7t5 AxivCA imiYiin
(&Zm <Lax 5. '»is y> 'ffi$iaS>x//iitori n
-fy/ 'S^p’ ö»e(i’Wï rzct/jOir/i, i? -f/f•rniffdp-
mloif tzg&mia.'fa/eSiiiav, eyra tme ^ <t7niy^i-
MiHil W&X reft >lóapitf X tt -
tae, tri 3 tvs dttdnif alyraiiat vfQef, *5)
^énmeAtcSvmat ,ui(v o rüs fteuhavl/utv ytd ■
nas axirot, MifftfpMH ^ 'al' '$ê*** yis, as
vernislanfiafs, as•wyn*)*/**€?, as J)i&<o-
eüotts wAlos o Xtfrsas. ^Va' oLti <pn<ni>ot tLco t
f 57/7^15*7 fliVpIjrili €^P t\J7SO'jfhtVT\èjl&/]el Socf-
fJUVes^oyyi^V^QjOTrtrLTT '^fty/J'5, V7ïjxlaM
■ras ó»tiP4>p •fttuAeOTtn« e‘ '\savufiysó QÓaïii
yö jrffapft EM>I<n vrcjïi'i^l'jrrii As^Qf Aip&u 77*f
«2to ï&IJ.'Ofyt «iWn'oöw Azyoy u?f. ais óuo
'TgLOTTi xyj’jaa, mninxii cL-u' -V Y>"5, 71:7? yyt
ijjy'ytKv. vuil’, tVt’ is;», cctt’ ~2*qyi/\s. air\y~ (
dï V Tpv —i ’ oftj>'èpwH As^Mor
TV TrdflTtt elSbns, f re ftp y/tlftf-, r&£fdL7ryy[èA-
yjas- AlAstAtjicjt J(ui» di/7K Cftft 77 M7’
»1»? , tnj&QyirW dyiav, o'i 'Gis oPf' iy s l
tafjs i ’jjxs Jtimpi/utvmi/ Asjjts* CÓioiui ty a
fl/Ut, tpitoiv, ó 0eès, ^cêxffJvaiMaf'nAUoi-
/mcT. eftti j’ firjyis, (£ aarr.f. aiflKtu/Jft ySft S
«tAtmtiOi ^aij/Mtes, icsijw <È tpfyfs, xfti <f<-
tëttt&frtt, na nATT- ronwT-ES fis oM.!yaj!/ ails
'fkiivsyvs-. A'w ï ètrutip s-iW amiO jos, ^
impuiiiai Gis èSixrd/ioii, na hr/j.dv aiiels
Gis Si*j>mcjutnis, na oigjus <L/3p<hatY&’n-
e\piyfxerois,i(iimcpaTi^ev ijGis èmcs’riiyjaiivpis,
Cfiyvav 3 ilaiïlviïxis, 3' Kil/ul/iov Aplqms, na
3 'n\cuafi&p)ov’@ii<jjisQci)V. GuÏTtnot , <ptioivt
'6kv?pa.<prrrf itvfjs/ut, n- mvj>ln<d1 0/ i’TiiytL-
10 1 tófs yós, at Gwms éJ /ud?& 7“ X&95J’
na7<ft< 7/« aï 3 /C«>«?os é/s JlJ-
jmp'&ï« ï Sj 7« }us. <77«/e5nA/uV>) aV ^
« J/36 , it, ooToci*, « £<?’ tV i'fltts
ïoJffaTBP Io-^ihA. y.ax(yy 3 o-’67;> na ■
.££/ Ttiyowm yns i 2-[& XcisoS. n -
cuyluj&A'mj, yb S//y azi^ras 775 fis euniv els ca-
TIZJicu na tjiUo w‘ im/umm y».
EyuelpuiQeis, na Clrx. en» <tMo{. lyeT
fujaaay o/ASHja. et futt tfëeAdJmos cao tv só~
ftsnis puv Jin^eniurt, o! A»yi pvv oho lhn~
fp'LfyïmrnH, <ni ipvi xjlyM 7r^v vpu, na
& mentiehtes irapuros dsmonw ado*
rarunt. Si verc , inquic , annuncia-
rc poffunc, fiinul &; eodem in loco
congrcgati omnes, fciant »liquid Fu-
turorum, quis auditui paccfecerit ill»
ab initio. Quis eft enim fuperftitiofo-
tura, auc quis iilorumvatum falforum,
vel eorum qui illis vaticiniis addifli
crant, qui vnquam nouit vel annun-
ciauit.fuotempore effulfuruminmun-
do Chriftum, aut nubem erroris abi-
| turam, & falso nominatx cognitionit
tencbras difpellendas , Sc eftulfurum
tcrrz incolis, tanquam intelligibilent
luciferum , tanquam fplendorem Sc
diem, tanquam folem iuftitia; , Chri-
ftun^! Sed neque , inquit s hi qui fu-
turo^qm cognitionem pra: fe tulerunc
datmoncs, hate ab initio nunciarunt:
neque- illorum vanitatis adminiftri i
Nullus enim Grseeorum pocrarum vel
rhetorum , has res tarn illuftres com»
memorauit. Quis igitur hxc auditui
patefeeitabinitio! Tunc etiamannuq-
ciatum eft vobis , id eft , ab initio.
Annuneiata funt autem a nullo alio,
fed a me potius, qui omnia noui, &
antequam fierent, pranunciaui. Lo-
quutusfum enim vobis ilia. & per Mo-
fern Sc per prophetas fandtos, qui meos
ad vos tanquam legati deportarupt fer-
mones. Itaque, inquit, ego.fumDcus,
&non eft alius prater me. Sum autem
iuftus Sc Seruator . Iniufti eniih func
fcelerati datmones, Sc perniciofi, Sc (an-
guinolenti > detrudentes in exitium terra:
incolas. Iuftus Sc Seruator eft vni-
uerforum Dears, fubueniens oppreffis,
foluens vinculis direptos , Sc catenis
peccatorum conftriaos, illuftransob-
tenebratos, roborans debilitatum , ex-
citansquod iacet, & conuertens quod
errat, Hinc dicit: Conuertiminiadme,
Sc feruamini ab extremo terra-. Quibua
ex verbis optime petfpicere licet gratis
per Chriftum magnitudinem, omnes
qui funt in terra peruadentem.
Contrafta enim erat falus Sc gratia per
Mofen , ad vnam gentem Iftaclis
means: at gratia per Chriftum porre-
fta eft velut, Sc ad terminos vfque terra:
excurrit. Capta eft enim Sc irretita
per fidem in ipfum, ad falutem Sc vi-
tam | terra vniuerfa.
Ego [urn Dens, jy4 non eft alius. Per
me ipfum ittro,nifi cgrcdictur de ore meo
iuftitia, ferments met non auertentur;
Qtsiamihi ettruaiitur omne gents t 0 “
COMMENT. IN ESAÏ.
iurabit omn'ts lingua perDeum, dicens:
Iuftitia & gloria ad eum venient.
Sublato falso nominato cultu , in
medium prodire yeritatem oportuit,
Sc tenebrij veluti depullis li}eem vn-
dique cmicare. Hinc quidem meri-
tiffimè, poft vtilem &fruduofam hand
exhortationem, fuam declarat glo-
riam. Ego enim , inquit, füm Deus,
Sc non eft alius . Deinde eorum qua:
futura cxpe&antur per Chriftum, vir-
tutem pratfignificat, iureiurando con-
firmans, quod difla per ipfum iuftitia
, id eft , qua: in Chrifto , per fidem
gratis dohata eft vniuerfum ter-
rarum orbem inhabitantibus , Sc fer-
mones eiüs, Euangelica fcijicet Sc ia-
lutaris prardicatio , omnibus locis om-
nibufque modis clucefcent. Indicat
enim,' opinor, hoc t Non auertentur.
Nam Deo prominente , Sc prorfu;
penitufque futurum dicente, quis po-
tcrit impedire > Iurat igitur per Icip-
fum. homines enim per eum, qui major
eft, iurant, Sc pmnis contróueriiz
finis eft illis, ad rem confirmandam ,
iuliarandum\ Deus autem qui eft
fupra omnia, Sc incomparabili excel-
lentia anteftat csteris, perfeipfum iu-
tat. Non enim potuit iurare peralium,
cum ipfe , vt dixi, omnium fit fum-
mus, Sc ad fummum faftjgium natura
& gloria eue&us. Quid eft igitur quod
annunciatum eft ! Salus & conuerfio
omnium vbique gentium. S B enim,
inquit, flefjtet fê omne genu , Sc iu-^
rabit omnis lingua per Deum. FIc-
ftct fe genu Deo , Sc nomen eius ab
omnibus in iuramento adhibebitur ,
quid aliud fignificat, quam omnium
conuerfionem & agnitionem, Sc ,con-
iunftionis cum iplo patefaftion-em ?
Qui enim per conuqrfionem ad Deum
redeunt, prorfus nec genu immun-
dis fpiritibus flcclunt, neque lingua
illasvt deos circumferunt. Non enim
per vlium aliquem iurabunt , tanquam
per Deum : fed vnum natura
& verc ,eflc cognofccntcs , eius iugo
ceruicem fupponunt, Scgenu fleftunt,
Sc ü legitime iurare velint, eius fo-
lius mentionem faciunt , dicentes s
Omnis iuftitia & gloria ad eum ve-
uient , id eft , ei & fob conuenit.
Omnia namque fada prxftantiffima,
Sc difta omnia quzeunque ad Dei
gloriam redundant, debent ci a nobis
foli aceommodari,
LIB. IV. ORATIO t ï l tfa)
> o/uenat -rasta-/AoTojk -itj ©sen, As-qit/ca, <ft~
fcy'oazioii iesq <hJ %cl rze/ft ainiv y\ftotmV.
ESV f ^djfiuvo/wv ?&Tee!«f Jocjtor -xV«
m$e*%int( jueinv ala) d’Aii^^i), I f of aian.-
tote/iSpey TV mj-rn; ^
GuOT^iot, ytj /yy7a uxoyeoe /Xy ytjula) iam-
?8A!i , ivwtyo&v Gurdfo) /afydfenv r id
f a d Si^ea tacfypim' s ^ e t p j Ü/ft
@£«s, cpim, v sich ew althe«, fila r Zncdoj
5 etsyy5 7 v Xersttf rrry?Vjcrnuévv^
t Siwa/uv ojtxoj 7ttrovfl$/UQf > ot! rnt/jTurf
r&t Tt^fJiztif a A tu/tif Aotfoufifyjt]
TVt eelv, ro t Xgxeuj ntifae, lue
q^e^ty^^j^oSsitra-T'-'d^ïr’ c* ourtl
Póyt 3 AictyleAixti/ £ ozwvl&tov
yxo., irip-nrf i, ^u-rtus xft yq-
JPK. KjtTaiSiAs?yS el/oft 'ïsii-d 3' cb<- qto.-
Cpnffj/Sq. ©satTy) ^jnn^rou^S/ltiu, x, ZtI it^u-
Tint wfyj'V&S icp&j tI JfèyfiVTOï » 71$ 6 iyxtö'rlcixf
; hujd/L^jo$I ojuyiffi ^v! ouv iaJf. $$&>'•
mi TV /USitjpws ojUftvoi&t i&j Ttilaiif
nM»\$ ofTlfyyt'tt g f&sCeijcsxnv &
© i O i Q 0 TT&pTZtM g7TiXilVCL , Jfjt) d a V fy& & T b } $
\jz é f o y < ï j $ t a,Moil' e f t y u n jcjcQ’ 6.cU^!
V oHjoTXfxjcQ' iTfteftjv caj'dt w , ztylajK
o 7rtpTz»v ehc^7zit7dv, (c 'S.iU edepneoft
yjfsrci. te tyucip rri olui ~^cdt S
%»■ (pTH&eL. é^7^po0jj 77^(Ü7J)$ TV ’^7
) tdtfoU- tfxfil yb >(56/M,'vJ^, <p>un\ Trfyj ypyp <>
OftWlTZLj 7VtOXL y A a f a jT t 7BP © g o » '. S $
Qicet ysvv) ojnuQV t% rcst)$ aLTr&fJtoy
n Q S tvofMX.j 7i cti iTt^v ??) vooit? *fyUp aii
^fprctiv Qn<rpo<piy ^ ‘GTnypams, t&j r£
tumv oix4ioruiP$ K aoxtijS ; 0/ oAa>$ Sf ‘3a*
rpoQnt «2%}$ Qeov ’@n(poi'Tzf01 7t&p'nKol$ yjj
^3VV dnjLjdji'mc, 70/èujUSfacn y è
T* SfayAcliTjiite^v d$Qgotgt i>v
VfMUUTsq KSL7VfltVO$ df 0gocf, peL-è
$ ücri) KZi OVTBt ytVU>3XftVT2$ TWii cu/vf
{fUyfait 7vv i&Um. ^
tn'nZysvvmiptj/iSfjoi ^ 0 È. ei ij.ofxtii/
ttoiVTO'irtoi curcif ^ juftvou !A^ugUiiyi<rtiv*
A g p jm j , bii 7 etiKftogzifjri )Cj
tioTpv*£6tiny n£'T,isiVs cum! Slj 'ófiTm
^ fMvcft. yb 7a Trefymyf' ^ 150. tV epy&v, ^
7T^f) bervv ’b&v dvpYi/uLet><n Titeuo gƒ$ ®goef
/TV7® c&Fff<zp£$$ uyoL'z^ic^tj filvty