694 GE E S T
her Vierkant ftuk, ente gelykvandePilaarvoet
van 3. eilen, van welke zoo afgetrokken word
cene middellyn des ftyls van 2.eilen, zooblyfd
'er over eene hoogtevan i.elle, namentlykvan
beidezydei-eile, gelykVitruviusdezelveheeft
genomen in een Attifche Pilaarvoet. Ook verhaald
F/Z/ii/f^Wi^w-feeneoudeoverlevering, Velgens
welke onze Pilaren van eene zoo groote
diktezouden geweeftzyn, datdrie mannen mct
hunlieder armen nauwelyks dezelve hebben kennen
E L Y K E
Jerm: LH. aangetekend te worden, dat depi,
laren nict geheel zyn gegoten geweeft uyt dicht
koper, maar dat de dikte is geweeft 'uan vier
vinieren t en zy hol: en wc l , waar in de by.
zonderheid der konft beltaac, door geenhamec
geflagen, maar door vinirgegoten, namentlyk
in dichte aaräe, tußcben Succoth, endetußchen
Zarthafi. i.Kon:VlI.46. Deze dikte van vier
vingeren zynde gefteld, en de holte van het
overige gevaarte, zoo zal van de rekcning van
VillalpandHs vecl vallen , dewclke het koper
tot deze pilaren gebruykt rckend op 19027.
honderd ponden, alhocwelhyaan de middellyn
nict mecr dan 2. eilen toefchryfd. By aldien
oravatren, namentlyk de benedenftc laag,
welker middellyn gelyk is mct de kani van het
Vierkant ftuk der zuyl , dat is van 3. e i len, de
omtrek van 9. eilen, en watliec meeniycloopt.
Verdcr diend dit uyt Gotäman aangetekcnd
te worden, om da: de dikte van de ftyl geweeil
is van 2. eilen, da: de halve middellyn van 1.
eile beftiptelyk de maar geefc, De zetmaat mi
iseenegemeenemaat, oftrap, wclkedeBouwkonftenaars
gebruyken om de pilaren af te tekenen,
enderzelverbyzondercdcelen, enword
hedendaags zeer gemakkclyk, om het gebrooken
te myden, in 360 dcelen yerdeeld- Deze
verdeeling vermeind Goldman te hebben uytgevonden
in zyne heilige eile, welke hy uyt Ezech:
X L . 5 . langer fteld dan eenepalm, gelykeene
gemene eile is geweef t , dat is i . voeten. Eene
voet, om dat zy vier palmen heeft j eenepalm
4. vingerbreedtens , zoo zal eene eile, gelyk
met twee voeten, oi tweemaal tó, dat is 32.
vingeren breed zyn, daar by gevoegd 4. vinger
breed zullende 36. uytmaken voor eene heilige
eile , welke 36. clk in 10 deelen onderdeeld
geven 360. voor eene maat En dat deze zelve
maateene heilige eile is g ewe e f t , bewyft G-'-'
man verder in dezer voege : de draad word
wy Enplemus by Eufebius gcloven, zyn zy
daar en boven mct gout cer dikte van eene vinger
overtogen geweeft, het welk Villalpandiis
verhoogd boven 8 ó c o o c o o . Doch van deze zaak
heeft de H. Schrift niets, 'joßfns niets , niets
de andere joden Zoo dar wy deze overlcvering
gemakkelyk aan Eii^olemus voor de zyne
laten.
De noodlottcn dezer Pilaren, in waardy en
konft de eenigfte, zyn deze geweef t , datzyin
de eerfte verftooringe des Tempels zyn verbroken,
en met andere heilige vaten naar Babel
overgevoerd. 2. K o n : X ^ V . 13. Vorder brakea
de Kaldeen de ködere filaren, die in 'f b\m
des HEß REN waren, ende deßelhngen, ende
dekoperezee, die in 'thuyrdei HbEREN
laas; ende zy vcerden bei koper daar van iiaa
Babel. Zie ook Jcrm: LH. 17. En onder de
befnedenen wil Benjamnimz^n Reisboekhl 21.
Dat deze Pilaren eindelyk naar Romen zyn overgevoerd
geworden, opgcrecht in de S. Stevens
. ^ Kerk naaft het beeldvan dezcn Heilig, endac
•pd van 12 eilen eeweeft te zyn de omtrek ¡ 00 elke pilaar ten opfchrift zoudc zyn denaam
, ® •'1 -J. _ c A I /-.»ir-NNT '-iT/^rwic niA-i/mc
niet van eene pilaar , maar van beide. Daar
uyt volgd, dat de omtrek van eene pilaar geweeft
is van 6. ellen en eene halve middellyn,
welke wy voor de maat van eene elle neemen :
want nu en dan eifcht wel de Archimedifche
evenredigheid meer van de middellyn naar den
omtrek, maar de uytholling in de ftreepen van
de pilaar gemeeten, neemd even zoo veci weg.
Daar komd by, dac de oude Bouwkonftcnaars
de pilaren gewoon zyn gcwceft temeetenuyt^.
hoogte des Tempels. Deze om dat geweeft
isvan lio. ellen, zal .ellegeven: 40.kopere
pilaren gemeeten uyt de middelfte hoogte der
pilaren des Tempels zullen 20. de maat geven,
welke is van de hoogte eens pilaars,
van SALOiMON des Z Ü O N S DAVIDS.
En hebben de Joden zieh aldaar ophoudende
hem vcrhaald , dat dczc Pilaren alie jaren op
den y. Jiily zwcetcn Welke overlevering
wy wederom voor dat volk ovcrlaten, zynde
met de H. Schrift niet o veteen koracnde. Die
is zeker , dat deze Pilaren aan den tweeden Tempel
hebben onibrooken.
D e f t o f t e , dewelke ik verhandele, en verder,
G ü D my krachten verlcenende, verhandelen
zal, is van dat zoort, dat dezelve niet
verklaard kan worden zonder de konftwoorden
uyt de Bouwkunde ontlcend, maar dat ook die
van den Lcczer ¡11 de konft enervaren zonder
af beeldingcn niet können vcrftaan worden. En
milTchicn is dczc zclve uycbreiding ovcr den
Klaar is het uyt de totnochtoegezegdedin- regenwoordigen Text mee ccnige verontwaargen
, dat de draad of omtrek van 12. ellen in ' diging gelcczcn, AKvaarom, op datikby den
-T-.— —n..— — j- vricndelyken Lcczer wcdcrom in gunftc rake,
ik het raadzaam oordccle, janoodzakelyk, diC
oRZen Text kan vcrftaan worden van beide de
pilaren te zamen genomen, zoo dat de omtrek
der eene is geweeft van 6. ellen : doch by
Jerm: L H van elke pilaar, namentlyk derzeiver
Vierkant ftuk, en dac diisdaniger wyze de
fchynftrydigheid word weggenomen.
Eindelyk verdiend dituytdeaangetogeplaats
ik van te vorcn voorftcllc de gamiche Pilaar
cer dat ik in dcrzelvcr vcrklaring voortgaa, np
dat hy zieh ecn ondcrfchcidcn bcgrip van dcrzelver
bouwing , cn byzondere dcelen zoudc
können makcn, jazclf, byaldicnhethemmog-
XA.B. CCCCXLIV.
i! j
I. R kG. Cap. v i i . V. o.
(.'olujtuvfe Sacr« ordo. '^r^mcTtft I!)«'í^ptítiípjt ¿'nitif.
l . •
I; , ,
I.G.Tir,tz .'•culpf.