f
l ì t i
' v Ü i
-¡oG G E E S T
gttagolfabüf, Jlroggülon ktikho to auto, ofßroggxiion
kuklooihen , brengende weder to auto
tot to chcilos de rand : de beek'cr-hoire der Lelie
brengende niet zoo zeer tot de zesKoekige
gedaance , dan tot de iiytwaards omgcbogene
of omgekriilde , of zodanige biilcachrigheid,-
dewelke en aan eene beeker, en aan de boord
van eene Lclie eigen is ; eindelyk vcrzekcreiide
j dac ook daarom en de middellyn is iiytgcdriikt
geweeft in gecallen en den omtrek ,
om dac deze met de middellyn niet overecnkomd.
V o l g d eene vernufcige onderftcllingvanden
geleerden Meli over de kopere zee. Deze fteld
Princblad C C C C L I I I . op de vloer des Voorhofs
eene kiüp, waar in de l'rieftcrs de banden
en voetcn zouden waflchen, en in hcC midden
derzelver fchilderd hy de zee om Hoog ftaande.
Ook is Kail by hcm gene lyu of draad , maar
eene kiiif. DeHelfs verraUng luyd aldus : en
eene kutfi van dei tig eilen omving deszelve rondom.
Dit rondom verftaat hy niet van den omtrek
, maar van de Thienhoekige a b. vermeinende
dat de zyden ac. bc. van de Vierkante
kuypvan 20. elkn zoudezyn. De Z^ezelve
fatzoeneerd hy diisdanig ; dat zy in de miädeliyn
heejt 10. eilen, overal rond in den omtrek,
diep vyf eilen, boven een weiuig omgebogm op
de wyze eens bekers : &00 dat derzelver voivtaakte
Bnytenrondte niet kan nagef^oort -worden
: om dat de zee niet was een gelykhoekig
fink van eene bolrondte , mch overal dezelve
evenredigheid behield van een h
rond. —
j bekeri
alleei
rdyk
E L Y K E
dien dezelve aan vele j.
zyn : ook *s hei behend
een vlerkant va>
gemeen kan
%t een tmihoek van
zy-kanten niet van
Hy!m.iakt ; ja ten eegelykuyt
Derhalv vinde ik
En de boord maakt hy
de buytenfie deelen omgt
y hy voegd 'er by tot cie\
degedaan'ie van eene »ytgefpreide Leliebloem ,
dat is , door tujfchenzvydtens ajnemende en uytwajfchende
: Deze Zee nu i s , volgens hec gevoelen
van Meli, eene gediirig fpringende fontein
geweeft, welker water door hiilp van een
Werktuyg iiyt de bronne Etham door waterleidingen
, tot de vceten der kopere runderen
opgeheven, door derzelver hollighedenisafgedaald
in de zee zelve , en dezelve op eene behoorlyke
evenredigheid vervuld, vandaaruytvloeycnde
door kraanen in de benedcnftc kuipbak,
en daar uyt wedcrom door biiyzen in de
beke Kedron uytgcleid. Aan deze onderftel
ling van Meli kan deze lof niet geweigerd worden,
dac dezelve aan Sturmius gclegendheid
hceft gegeven om een zodanig gebouw uyt te
vinden, hctwclk, ten minften niynsbedunkens,
ter verklaring van de Schriftuur van alle deaU
dergevoegelykfte toefchynd: echrcr zyn inde
zelve zaken, dewelketegenfpraakdulden. Dat
Kav of Kava geen kuypbak betekend, maar
in alle andere plaatzcneene draad, lyn, regcl,
meecfnoerbewyzende Woordenboek-Schryvers.
Aan Sturmiusßhynd het bl. 71. iets tcn eenemaal
onge-vimn, dat een Vierkant door eene en.
kele tietihoek ^orä te kennen seveven, door-
Hie
10. maar van 22;^. eilen
»emaal voor
de ixortekrekking blykt.
voor de zyde geen 2 2. maar 2 /
Wyders zvn 'er, dewelke de beneden kopere
Zee Vierkant'ftdlcn , de bovcnfte rond. Maar
ook deze verfchillen van den anderen, zommigen
de benedenfte 5. de bovenfte i. eilen hoog
de deelen ftellende, anderen in tegcndeel. Dit
gevoelen hebben voornamenclyk de Rabbynen
uytgedachr, op dat zy het onderfcheid der Bathen
veel ecr zouden overeenbrengen, dan de
middellyn en de omrrck. Dus Rabbi Ifacides
Kmchi, Lvo Juda III. Boek van äen-lemfel
kap. 8. Lundiusyiid.Heiligth.l.Bozk i4.kap.
die voor de Vierkante benedenfte gedaante voornamenclyk
de gevoegelykeonderfteUing derruíderen
aandringd. Doch in dezen komen deze
alle overeen, dat de zyde van het benede-vier.
kanc is geweeft van lo enderhalven de omtrek
o f rand van 40. eilen. Doch tegen dit gevoelen
ftryd het ftilzwygen der H. Schrift; het
gnagol Jabib rondom rond, overal rond, hec
welk niet 200 g emakke l ykv r y f t a a tom Vierkant
Over te zetten , gelyk , volgens hec S'preekwoord,
de vierkante mec de ronde vermengd
worden: de onregelmatige onderftelling. Die
dingen, dewelke aangaande de uytrekening der
Bathen können ingebracht worden,zullen op hare
plaacs volgen. Zie Printblad CCCCLÍV.
vanbeidedeaangehaaldeopftellen.
Freyerus fteld cene langwerpig ronde gedaante
van het bovenfte tot hec benedenlte.
Printblad C C C C L I I . Das wil hy dat verklaard
zal worden gnagolfabib, rondom rond,
overal rond, en de runderen vocgd hygemakkelyk
onder het vat. I>c hoogte van de Zee
i k . is van f . eilen, boven b. maakt zy cenuytftek
van lippen van 6. duymen van d e z e , en6.
van gene zyde: aan de beneden middellyn cc.
if ee. geeft hy 9,7. eilen, cn zo daar by gedaan
6 duymen derranden t
zyde. of ,-7. van cene eil
dellyn
ellei
den 3
het wafchvat
Alles evenredig met de
de beide mace uytdruk
nomen of genbovenfte
rand
deze, en 6. van gene
verkrygt z y eene Miden
de omtrek der nmell:
2. paini: . duymen , doch vai
:. of e. van 30. eilen.
Heiligen T e x t , welke
, gelyk die konde geworden,
de middellyninde
-v^.w.^t«, ,.mu, de omcrekm hec wafchvat. Met
j de Zee van Freyerus kan gemakkclyk worden
I over een gebracht het gene ¿¿»wy voorfteld, te
I zien op hec zelfde Princblad, alhoewelheczel-
I VC niet volftrckt langwerpig rond
de binnewaarrs zynde ruggen der
runderen omgebogcn , hec welk niet weinig
rot de iraaihcid en cicrlykheidvandefchikking
toebrengj.
Dog,
•
I
N A T U U R K U N D E .
. Dog, naar myn oordeel, moet voor alle gefteld
worden de z e e , welke ¿"/«rw/sjvoorfteld
onder de gedaante van eene fpringende foncein.
Wanc alle zaken ftemmen daar in dermaten
overeen, de Bouwkunde met de Schriftuur,
de fchikking der deelen, de evenredigheid, de
fchoonheid en gebruyk van hec geheel geftel,
dat 'er byna naauwlyks iers zoude können byeevoegd
worden. De Affchetzing vertoond
Printblad CCCCXLVIII.
. De Grondcekening Printblad C C C C X L I X .
de ftandafrekenende doorfnyding. Printblad
ceccL.
, f. e. F. 1. Printblad CCCCXLVIII. en
C C C C L . de middellyn van de rand tot de rand
isvan 10. eilen.
ab. de hoogcevan 5.eilen.
. ftn. eene lyn van het bladvandeuytfteekende
rand tot het blad van 5. eilen, derhalven de
gehele omtrek van 30.eilen
gg. hh. ii. kk. Printblad C C C C L . van de
Middellyn 9,-T' eilen, zoo dat deknoppen der
runderen n. tot p. enz: 10. eilen van elkanderen
afftaan , en de knoppen der kolokwinten
np. o q dezelve langte verkrygen.
D O . is de hoogce van het voetwerk, waarop
de runderen ftonden Printbl. CCCCXLVI I I .
C C C C L . van ipel le.
p q, het aangehaalde Printblad ; de hoogte
van de omtrek yan ij-. eile.
ar. Printblad C C C C L . j,-. eile de hoogte
der runderen.
bo. Printblad C C C C L . de gehele hoogte der
Zee van 10. eilen.
f. De Waterleiding, uyt eene driedubbelde
fonrein, wateren in de Zee brengende.
AB. de middelfte Pyp , welke van wegens
de heerlyke cieraad en den geeftelyken zin de
Uytvinder drievoudig maakt, op deze fpringende
foncein door de eene tak i. j.zoudeuytwerpen
de wateren van de fonceine Etham,
door de andere 3. 4. het warer vandefonteine
Siloah , door de derde B. het water van de
fonteine Gihon.'
D . C . De pilaar isvanmarmer, tuflchenhet
bekken en de grondveftderrunderen, tuilchen
dewelke de buyze is verborgen gev.'eeft.
Daar blyfd nog iets overig wegens der LXX.
Taallieden overzetting , dewelkc aan de omtrek
van de Zee 33. eilen geetd, treiskailriahma
en peychei. Deze brengd Iheodorelus
Kneeden Hebreeuwfchen Text dusdaniger wy-
2e over een, dac by de binnenfte middellyn van
10. eilen voor de dikte moet worden by gedaan
eene palm breedte van deze , en eene palm-
Weedre van gene zyde , 200 zullen 11. eilen
voortkomen, dewelke driemaal verdubbeld
( vooronderfteld zynde van de middellyn tot
<äen omtrek van 1. cot 3.) 53. zouden geven.
l e g e n welke overeenbrenging tcgenftaac, dac
palmen yan de dikte gelyk gefteld worden
1 ° 1
• cegen eene eile , dewelke 6.
maate 7. palmen uytkomen :
de evenreedigheid van de
de omcrek vaifch zyn. De
wend voor, dac de LXX. ee
evenreedigheid van de middellyn tot de omtrek
hebben in achc genomen; wanc 33. eilen, gebracht
o f in de heilige
derhalven zoude
middellyn tot
ch Fillalpandus
naauwkeurige
tot palmen,maken door zesmaalverdubbelen
198. welke omtrek uyc eene bekende
evenredigheid van 22. tot 7. zoude geyen eene
middellyn van 6j.palmen, dat is, 10. eilen
en 3. palmen, waar van de eene zoudeindikte
wyken van deze, eene van gene, en van de
derde twee vingeren de rand uytfteekende van
deze, twee van gene kant. Tegen welk gevoelen
de Text fchynd aan te kanten, aan de
middellyn van de rand tot de rand 10. eilen
toefchryvende. Doch men moet aanmerken,
datandere Boeken kaiiriakonta niec leezen, maar
triabonta en dat alle knoop dusdaniger wyze
rant waren knoppen , de-
'tiende, tiene in eene elle^
rondom: tweerygeu dezer
-egietitigegegüten. i Krön:
lehke,
wordoncftrikt.
Ende onder hmn
zehe rondom omcin^
omri'/gende die zee
knoppen waren in ha,
V I I . vers2+.
Onder dezelve nu -was de gel)keniße van
runderen , rondom henen , d.e otncingelcnde^
tten in eene eile , omringende de zee rondom :
twee rygen dezer runderen waren in hare gietittgegegoten.
2. Krön. IV. 3. Over dezeuyt«
wendige cieraden van de Kopere Zee verfchillen
wederom de Uycleggers, zoo dac 'er byna
ZOO vele gevoelens , als hoofden zyn. En de
gelykluydende plaarzen zelve fchynen zig tegen
te fpreeken, H ier hebben wy Knoppen, gelyk
wy^ Zurigers Tekaim vertalen , de LXX. huanderen
"ii-ilde ka^Loerden , en
dezevercicrirdenitcfi rygen-. anderen
fwee rygen runderen , Z'ji'ey Reygen Hinder-
Bilder, bekarim, mofcbous. Eene andere twyfeling
veroorzaakt e/er bnamah , tieft in eene
eile, dt LXX. dekaenpeychei: wy, miiTchien
door misgreep van den Boekdrukker , zehen
Ellen Weit, tien eilen wyt: zoo dat de zin
2oude zyn , dat de cufTchenwydce van de2e
knoppen of runderen koppen van den anderen
van 10 eilen is geweeft j anderen in tegendeel
in de wydte van eene eile 10. knoppen {teilende.
De overeenkomft, ten minften in de uycfpraak
, der woorden Pekaim en Bekarim , is
zodanig , dac dezelve aan Schindlerus in zyn
Lex. 'Fentagl. argwaanheefcverwekt, of niet de
T e x t wäre vervalfcht. Luthertts , Oßanäer»
To(Javus, anderen zoeken deze rundercieraden
tuiTchen de runderen zelve onder de zee gefteld.
t-'atablus eni^r/^rfZ/figraveerenderunder
hoofden op de wilde kawoerden zelve.
Lntherus en anderen willen thien ellendemiddellyn
van de zee zelve herhaaldhebben. Cor.
neliiiS ä Lapide en Sandius , dat deze verciersfelen
alleenlyk van den omtrek hebben befla-
T t c t c r c gen.
I k