7 , 6 G E E S T E L Y K E
I . Kon. VI I . vers 41, 41.
Z i e vers 16, 17 , 1
Ends alle deze vaten, die Hiram voor den
RENmaake-., {al) van gepoly(lert koper.
Salomo tot den ht^fe des HEE.
1 . K o n . VI I . vers4j.
IK zoude de MynftoíFe-befchryving zeerveel
te korc doen, dewelke nochrans een merkwaardig
gedeeltc van de NatiiurlykeBefchryving
is, by aldien ik voorby ging die dingen,
dewelke te zeggen zyn over die edele Itolie,
uyt dewelke die twee overgroote pilaren , Jachin
en Boaz, de zee, detienwaíchvatenmet
haré , pedeßallen , voeten, kopere ketels, en
andere vaten des Tempel s gemaaktzyn. Deze
wordalhieren 2. Kon XXV. 16 nechofiheth
memorat , as pUtum^ gepolyßert koper ge
naamd, namentlyk doorzynepolyfting glinlterende
2. Kron. IV. 16. Martik , de LXX
chalkos kataros , geíleepen, glad gemaakc. De
Gemene Latynfche heeft Áurichdcbutn voor
Aurkbalcum^ blinkend koper. Le Clercqz&x.
htiovtrgezuyverdkoper, ora dathetoorfpronkelik
woord Ezech; XXI . 9 , 1 0 , 11. gebruykt
word van een gevaegt, gefcherpc en glinfterend
zwaart. Srurmius over de kopere zee bl.
13. dringt op de nadrukvan het woord zoo
ver aan. dac 'er verftaan word het alderzuy verí
le koper , dat polyllwg toelaaten zouáe , en
¿en FrteßereH wegensde tuebereidingder ßagtbrandoßerhanäen
aan vuyligheden uytermaien
blood geiield. en in tegendeel door het goddelyk
bevel op het aidervhtigile yverenrie , het gehrufk
eener Jpiegei over al zoude vertooven.
Welke gedachte my niet ongerymd voorkomd
Hec woord nechojcheth word van zommigen,
ais van "Jun 'tus en TremelUns chalybs , ¡taal
overgezet, het welk inderdaadweleenefchoone
polyfting coelaac, maar alhier nauwelyks
plaars vind, om dat het zelve onder den blooten
herael \ in de open liicht, en wegens het
befprengen met water aanllonds roeftnaarzich
haalt, en vers4'S. worduytdrukkeiykmelding
gemaakt van eene¿/e/¿«¿ gedaan ¿« de vlakre
der Jordane , welke omftandigheid wederom
o p ftaaltoepaflelyk is. Alwaaromd-'n meeften
•Uytleggeren/Ej-, Ettz, A'tJ/'í'r behaagd Wegens
welk Hoogduytfch woord nochrans ílaat
aan re merken, dat het vele betekcnilTen heeft.
"Want onder dic woord komd ín het algemeen
voor alie raetaal-W)-« of ader, waar uyt de metalen
voorckomen, waarvan daan eenc Goud-
Myue, Silver- Myne, Koper-myne, Tin-myne,
en zoo voorts. In dezen riiymen zin kan hec
alhier niel genoomen worden, ora dac in de Gefchiedenis
zelve van den Tempel het goud en
zilver van nechojcheth van kof^er word onderfcheiden.
En aan zyne toehoordersmetaalgravers
belali Matbefìus Sarept bl. 176. datovera
l , alwaar zy in het H. Wetboek het woord
Ertz ontmoetcn, daar door te verftaan hebbea
root Koper. Welk gevoelen 00k andere Uycleggers
bcgimftigcn. En inderdaad is necho-^
fcheih vcrmaagfchapt met hec Arabifch Nuhasy
Nehas i N)b/is, Koper ^ hy Mernnzk. Lex.
bl. Doch het Hoogduytfchewoordzelf
Kupjer . en, waar van het Latynfche Cuprum
de oorfprong trekc, is zyn afkomlt fchuldig
aan het Eiland Cypnis , om dat oudscyds het
Cyprißh K'fer boven al ander de prys hcefc
weggedragen, waar van mecr gezien kan worden
by Salmafius over òolims bl. 659 770,
776. Agricola, vet. ¿f nov Metall. I. Beek. bl,
391. Doch vele willen , dat de Koning Salomon
niet tengcbruykehetgemecne Koper heefc
genomen, maarcenander, veelkoftbaarder: en
R. Juda Leo behaagd hec Korinthifch Koper,
aan 'jofdus OudheA VII Boek , 6. Kap Koper,
dat hoger dan g~ud is gt-achc geweeftiö«
chrufiu krei'tan waarvan gcmaak: zouden zya
geweeft vaten den glancfch van hec gout VerbeeU
dende, ek cbalkou (cyn angeyn bomoio cbrufuo^
kaito kallos. VIU Bock , 2 Kap, Van die
Korinthifch Koper, by aldien dat, van hec welk
alhier gefproken word , zodanig is geweeft,
loopt her gerächt, dathecisvoortgekomenuyc
eene zamenluoping van verfcheiden metalen van
gout, zilver , koper, ten tydc dat Korinthe
door hec vuur is verteerd in het jaar na Romeni
! Opbuuw6o8. \^oc\\ Bocbart ^oonà'iìn Hieroz.
II. Deel, bl B79 dacdit koperalisbekendgeweeft
lang te voorcn , cor deze ftad door het
viuir is verdelgc geworden , en dat de gcucfmeeden
alle cyd Koper by hec gout hebben
können voegen. Gelyk hedendaags uyt bygedane
cadmia gefiTioken word geel Koper, oreu
cbnlkon , Meßng , hec welk om klokken re
gieren gcbruykt word , Clockenfpei/s, door
de vermengrng van andere dat mecaal naar des
Uyrvinders naani 'Frins Robberts metaal genaamd.
Uyc alle deze heczyuyrfpraken, het
z y gevoelens, beh.iagd my dar gene, hec welk
aan gekalamyvt of gout geel koper de ftei'^
geefd, hec aldcroiidilc meraal, dac eene voortreftclykcglanlfingcoelaat,
door een aangenaam
gezichc zieh aanpryft , de ongemakken v.in
luche en re-;en krachteloos nuakc , en om alle
die dingen en werken te gieren hec allerbekwaamfte
kon zvn,
p r i n t -
TAB. CrcCL-VI.
•1
i ' f i '
s
!'t
x-Rí : g . Cap-v i . v.stí. I. ^ i u ' h í'fi'^sKíin . vi. 1». s6.
Ic'luLO<í^ríij)lii¿i A t r ü Sace-idohuii. '¿ "^r iut^r iß i>f{í '^Pi -^íwf^.
C.Rímbjhjrr .ratios.
a u ' y